جمعه بازار زندگی

امواج صوتی ، سلامت جنین شما را تهدید می‌کند

رسانه‌های عمومی و محافل علمی هر روز خبرهای خوشی درباره پیشرفت‌ علوم مختلف بخصوص علم پزشکی می‌‌دهند.

اگرچه این پیشرفت‌ها و دستاوردهای آن در خدمت بشر بوده و جان‌های بسیاری را نجات داده‌اند، اما همیشه هم بی‌نقص نیستند و گاهی به رغم برطرف کردن یک مشکل، دردسری جدید نیز به وجود می‌آورند.

یکی از این دستاوردها که نقش مهمی در علم پزشکی برای تشخیص و شناسایی بسیاری از بیماری‌ها و ناهنجاری‌ها داشته، سونوگرافی است.

این وسیله در تشخیص و پیشگیری از بسیاری عوارض و بیماری‌های تهدیدکننده سلامت انسان‌ها نقش موثری دارد.

علاوه بر سونوگرافی دوبعدی که تاکنون کاربرد داشته، چند سالی است سر و کله سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی نیز پیدا شده که البته قابلیت‌های بیشتری نسبت به سونوگرافی دوبعدی دارند.

ثبت تصویر اندام‌ داخلی از طریق امواج صوتی

 خیلی‌ها تصور نادرستی از سونوگرافی دوبعدی دارند. آنان معتقدند از طریق اشعه، تصاویری از اندام داخلی بدن گرفته می‌شود و حتما این اشعه برای بدن و بخصوص برای جنین زن باردار مضر است، اما در واقع سونوگرافی فرآیندی است که از طریق امواج صوتی، تصاویری از بافت‌ها و ارگان‌های داخلی بدن به دست می‌دهد که پس از شکل‌گیری به مانیتور ارسال شده، با پردازش از طریق دستگاه قابل مشاهده است.

در حال حاضر، سونوگرافی دوبعدی یا همان سونوگرافی معمولی، روش بی‌خطر تصویربرداری در دوران بارداری است البته این تصور نباید سبب شود زنان باردار به انجام غیرضروری چنین سونوگرافی‌هایی اصرار داشته باشند، بلکه انجام آن به تشخیص و صلاحدید پزشک متخصص بستگی دارد.

سونوگرافی معمولی بیشتر برای تایید ضربان قلب، تخمین سن بارداری، تعیین موقعیت جنین، تشخیص حاملگی خارج از رحم و ناهنجاری‌های احتمالی کاربرد دارد.

از طرف دیگر، برخی تصور می‌کنند عمر سونوگرافی معمولی به سر آمده و باید از چرخه پزشکی خارج شود و جای خود را به تکنولوژی پیشرفته‌تری بدهد.

همه جا هم صحبت از سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی است.




بد نیست بدانید تاریخچه این نوع سونوگرافی به سال 1990 برمی‌گردد ولی این دستگاه‌ها 10 سال پیش به کشور ما وارد شدند.

در این دستگاه‌ها مانند سونوگرافی دوبعدی از امواج صوتی استفاده می‌شود، با این تفاوت که امواج صوتی با زوایای مختلف به بدن جنین تابانده می‌شود و انعکاس این امواج با کمک نرم‌افزار‌های پیشرفته رایانه‌ای، تصاویری در سه جهت طول، عرض و عمق تولید می‌کند. در سونوگرافی چهاربعدی، علاوه بر ایجاد تصاویر سه‌بعدی، حرکات جنین نیز نشان داده می‌شود.

امان از زمانی که چیزی در جامعه مد شود. برخی افراد برای تشخیص جنسیت و تنها داشتن یک عکس یادگاری در آلبوم نوزادشان به سونوگرافی سه‌بعدی روی می‌آورند. حال آن که این نوع سونوگرافی در موارد بسیار محدود و با تشخیص و صلاحدید پزشک متخصص باید انجام شود.

همان‌طور که اشاره شد، در سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی انرژی زیادی به جنین وارد می‌شود و این انرژی ممکن است برای جنین خطرناک باشد.

تحقیقاتی در این زمینه صورت گرفته که ادعا می‌کند به دنبال سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی احتمال سوختگی در بافت نرم جنین وجود دارد.

همچنین به دلیل انرژی بسیار بالا، امکان بروز آسیب بر حلزون شنوایی جنین نیز هست، زیرا این دستگاه‌ها برای گرفتن تصویر مناسب حداکثر انرژی آلتراسوند را به داخل بدن می‌فرستند و چنانچه پروب این دستگاه به میزان کافی روی شکم مادر باردار نگه داشته شود، می‌تواند مایع آمنیوتیک (کیسه اطراف جنین) را به جوش آورده و به بافت‌های جنین آسیب برساند بنابراین میزان مهارت پزشک سونوگراف در مدت زمان سونوگرافی نقش بسیار مهمی در بروز آسیب‌های احتمالی دارد البته باید گفت این مطلب درباره حاملگی‌های چند قلویی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند زیرا برای بررسی جنین زمان  بیشتری لازم است.

این نوع سونوگرافی یک مرتبه در هفته‌های 18 تا 24 بارداری در صورت صلاحدید پزشک باید انجام شود. پزشکان هنگامی که در سونوگرافی دوبعدی به ضایعه‌ای برخورد کنند و به وجود ناهنجاری مشکوک شوند، برای به دست آوردن اطلاعات کامل‌تر و تشخیص قطعی، از سونوگرافی سه‌بعدی استفاده می‌کنند.

ضایعات مورد نظر شامل شکاف کام، مشکلاتی در اندام‌ها و دست و پا یا صورت و به طور کلی آنومالی‌هایی است که در ظاهر اندام‌ها وجود دارد.

همچنین در مواردی که به بیماری‌های کروموزومی مشکوک هستند یا افرادی که سابقه آنومالی در حاملگی قبلی داشته‌اند، کاربرد دارد.

گروه دیگری هم هستند که تحت هیچ شرایطی تن به انجام این نوع سونوگرافی نمی‌دهند و آن را در هر شرایطی مضر می‌دانند.

در پاسخ به این بدفهمی نیز باید گفت، اطلاع بموقع از ناهنجاری‌های جنینی و تصمیم‌گیری بهتر برای پایان دادن به بارداری یا ادامه بارداری و بررسی نتایج اعمال جراحی داخل رحمی براحتی از این طریق قابل تشخیص است.

برای تشخیص آنومالی‌های جنین، علاوه بر سونوگرافی می‌توان به کمک آزمایش ژنتیک در  سه ماهه اول ـ بین هفته یازدهم تا چهاردهم بارداری ـ همراه با اطلاعات سونوگرافی مثل بررسی استخوان بینی و اندازه‌گیری چین پشت گردن جنین و با توجه به سن مادر به آنومالی‌های جنین پی برد.

در این شرایط پزشکان مجموعه این اطلاعات را به رایانه می‌دهند تا مشخص شود آیا جنین مشکل دارد یا نه و در صورت وجود مشکل، می‌توان با گرفتن نمونه از مایع آمنیوتیک یا جفت و انجام آزمایش‌های کروموزومی به آنومالی‌های کروموزومی جنین پی برد.

البته امروزه از این روش استفاده نمی‌شود و یکی از دلایلش این است که احتمال سقط در این روش بالاست بنابراین، متخصصان ترجیح می‌دهند با گرفتن سونوگرافی و آزمایش خون به تشخیص برسند.

توصیه آخر

تشخیص ضرورت انجام سونوگرافی سه‌بعدی تنها به عهده پزشک متخصص است بنابراین به زنان باردار توصیه می‌شود تحت تاثیر باور غلط دیگران، نسبت به انجام آن اصرار نداشته باشند، زیرا این نوع سونوگرافی در موارد غیرضروری علاوه بر اتلاف وقت و تحمیل هزینه‌های بالا به خانواده (این نوع سونوگرافی مشمول بیمه نمی‌شود)، احتمال آسیب به جنین را نیز به همراه دارد.

دکتر مژگان کلانتری

چرا پرنده‌ها دچار برق گرفتگی نمی‌شوند؟

بی‌شک هنگام عبور از خیابان، پرندگانی را دیده‌اید که در حین پرواز، ناگهان روی سیم‌های انتقال برق فرود می‌آیند و احتمالا این سوال برای شما مطرح شده است که به رغم وجود جریانی با ولتاژ بالا در این سیم‌ها چرا این پرندگان دچار برق گرفتگی نمی‌شوند؟

حقیقت این است که روی این سیم‌ها هیچ پوشش عایقی هم وجود ندارد و به همین علت قرار گرفتن این سیم‌ها در ارتفاعات کم می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

تنها دلیلی که موجب می‌شود پرندگان بندرت در این شرایط، دچار برق گرفتگی شوند، این است که وقتی پرندگان روی این سیم‌ها می‌نشینند تنها با سطح سیم‌ها در تماس هستند و بدن آنها با هیچ جای دیگری در ارتباط نیست.

انرژی الکتریکی نیز مانند دیگر انواع انرژی در جهتی  حرکت می‌کند که به حالتی از موازنه یا تعادل دست یابد.

به عبارت دیگر، انرژی از مناطقی که انرژی در آنجا بیشتر است، به مناطقی که با کمبود انرژی مواجه است جریان پیدا می‌کند و همیشه برای رسیدن به این وضعیت، مسیری را انتخاب می‌کند که با مقاومت کمتری در طول مسیر حرکت روبه‌رو شود.

اگر پرنده یک پای خود را روی سیم برق قرار دهد و پای دیگرش را روی سطح زمین یا سیم دیگری با ولتاژ کمتر بگذارد، با مشکل برق گرفتگی مواجه خواهد شد، اما در شرایطی که هر دو پایش روی یک سیم برق باشد یا یک پای این پرنده روی سیمی با همان ولتاژ قرار گرفته باشد، هیچ خطری پرنده را تهدید نخواهد کرد بنابراین جریان هیچ مسیری را برای انتقال پیدا نخواهد کرد و در همان مسیر سیم که کمترین مقاومت ممکن را دارد باقی می‌ماند.

می‌توان گفت، تنها در شرایطی که جریان از بدن پرنده عبور کند و از یک مسیر با ولتاژ بالا به مسیر دیگری با ولتاژ پایین منتقل شود، پرنده دچار برق‌گرفتگی می‌شود.

انسان‌ها نیز اگر دو دست خودشان را روی یک سیم برق بگذارند و از آن آویزان شوند، تا زمانی که به زمین یا دکل‌های مخابراتی نزدیک نشوند با مشکل برق گرفتگی مواجه نخواهند شد، چراکه در چنین وضعیتی هیچ مسیری برای عبور جریان برق از بدن فرد وجود نخواهد داشت. در عین حال هیچگاه به شما توصیه نمی‌کنیم چنین کاری را امتحان کنید.

برای اثبات این حقیقت در ذهن‌تان تنها کافی است سرتان را رو به آسمان بلند کنید و نگاهی به پرندگانی بیندازید که روی این سیم‌ها فرود می‌آیند و پس از رفع خستگی به پرواز در آسمان ادامه می‌دهند.

 مریم وکیلی

آپاندیس را جدی بگیرید

آپاندیس زائده‌ای کوچک و انگشتی شکل است که در بخش انتهایی روده بزرگ قرار دارد.

آپاندیسیت یا التهاب ناگهانی آپاندیس از شایع‌ترین اعمال جراحی اورژانسی است و بررسی‌های آماری نشان می‌دهد، از هر 500 نفر، هر سال یک نفر تحت عمل جراحی آپاندیس قرار می‌گیرد.

متاسفانه هیچ راهکاری برای پیشگیری از ابتلا به آپاندیسیت وجود ندارد و در شرایطی که فرد مبتلا با تاخیر تحت درمان قرار گیرد، بسیار خطرناک خواهد بود و ممکن است پیامدهای ناگواری برای فرد بیمار در پی داشته باشد.

نخستین عمل جراحی آپاندیس، سال 1736 میلادی از سوی یک جراح فرانسوی به نام کلاردیوس آیماند انجام شد.

بیماری که برای اولین بار تحت عمل جراحی قرار گرفت، پسری 11 ساله بود و خوشبختانه عمل او با موفقیت انجام گرفت.

پس از آن عمل آپاندیس به عنوان یک راهکار درمانی برای معالجه و درمان افراد مبتلا به التهاب یا ورم آپاندیس مورد توجه قرار گرفت.

این پزشک فرانسوی در تحقیقات خود متوجه شد، این عضو هیچ عملکرد شناخته‌شده‌ای ندارد و برداشتن آن از طریق عمل جراحی، هیچ اختلالی در هضم غذا ایجاد نمی‌کند.

درد شکم، کاهش اشتها، تهوع و تب خفیف از جمله علائم اصلی آپاندیس هستند. تنها روش درمان آپاندیسیت حاد، عمل جراحی و برداشتن آپاندیس ملتهب است. این جراحی نخستین بار به عنوان یک جراحی باز مطرح شد.

پیش از این که از روش لاپاروسکوپی برای درمان آپاندیس استفاده شود، برای برداشتن آن به روش جراحی باز، برش کوچکی در قسمت پایین سمت راست شکم فرد بیمار ایجاد می‌شد. تا این که در دهه گذشته انجام عمل لاپاروسکوپی برای درمان آپاندیس مطرح شد.

امروزه بسیاری از بیماران انجام عمل لاپاروسکوپی را به جراحی باز ترجیح می‌دهند، چراکه اندازه برش ایجاد شده روی شکم فرد بیمار کمتر و روند بهبود نیز سریع‌تر است و با درد کمتری برای بیمار همراه خواهد بود.

یکی از نکات جالب درباره عمل آپاندیس این است که حتی اگر پزشک پس از انجام عمل متوجه شود، آپاندیس فرد بیماری که تحت عمل جراحی قرار گرفته سالم بوده و تشخیص پزشک اشتباه بوده است آپاندیس برداشته می‌شود تا اگر در آینده فرد دچار درد شکمی شود، این درد به آپاندیس احتمالی نسبت داده نشود.

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که شیوه لاپاروسکوپی در مقایسه با روش معمولی جراحی باز به مراتب بهتر است، اما از آنجا که لاپاروسکوپی روش نسبتا جدیدی در درمان آپاندیس است تاکنون کمتر مورد توجه بوده است.

ام البنین خانوردی
منبع: webmed

بیمار ما، آقایی 45 ساله است که نتایج آزمایشات انجام شده روی نمونه خون او نشان می‌دهد ، طی سال‌های اخیر میزان کلسترول خونش به میزان قابل توجهی افزایش یافته و به بیش از 250 میلی‌گرم در دسی لیتر خون رسیده است.

به گفته وی، میزان کلسترول بالا در خانواده او ارثی است و بسیاری از افراد خانواده‌اش شرایط مشابه او را دارند. این بیمار به پزشک مراجعه کرده تا راهکار مناسبی برای کنترل میزان کلسترول خون به او توصیه شود.

توصیه‌های پزشک

اگرچه بالا بودن میزان کلسترول در خون، علامت مشخصی در وضعیت فرد ایجاد نمی‌کند، اما گاه می‌تواند جدی و خطرناک باشد.

رسوب کلسترول در دیواره سرخرگ‌ها با گذشت زمان موجب باریک شدن سرخرگ‌ها و در نتیجه، سخت شدن دیواره سرخرگ‌ها می‌شود.

در چنین شرایطی فرد بیمار اگر تحت کنترل قرار نگیرد، زمینه مناسبی برای ابتلا به بیماری‌های عروق کرونری در وی ایجاد خواهد شد.

تغذیه، افزایش وزن و کاهش فعالیت‌های بدنی از جمله عوامل قابل کنترل هستند که می‌توانند منجر به افزایش کلسترول خون شوند.

علاوه بر این، وراثت و افزایش سن نیز عوامل مهمی هستند که غیرقابل کنترل بوده و منجر به افزایش میزان کلسترول خون می‌شوند.

زمانی که میزان کلسترول خون بیشتر از 240 میلی‌گرم در دسی‌لیتر خون باشد، باید خطر ابتلا به حمله قلبی را جدی گرفت و با استفاده از تجویز داروی مناسب و رعایت رژیم غذایی، میزان کلسترول خون را تا حد امکان کاهش داد.

نکته قابل توجه این است که با کاهش مصرف چربی‌های موجود در مواد غذایی مصرفی می‌توان زمینه ارثی افزایش کلسترول خون را تا حد قابل توجهی کنترل کرد و کاهش داد.

غذاهای سرخ شده، لبنیات و غذاهای آماده، مواد غذایی‌ای هستند که مصرف آنها در رژیم غذایی روزانه افرادی که کلسترول خون آنها بالاست، باید تا حد امکان کاهش داده شود. در این میان، لبنیات از جمله گروه‌های غذایی هستند که تردیدهای بسیاری در مصرف آنها وجود دارد.

بایدها و نبایدهای مصرف لبنیات

لبنیات از مواد غذایی مشترک در رژیم غذایی کشورهای مختلف است. ژاپنی‌ها در رژیم غذایی خود کمتر به فرآورده‌های لبنی اهمیت می‌دهند و در مقابل، در بسیاری از کشورها مانند کشورهای عربی، لبنیات رژیم غذایی اصلی هستند، اما افرادی که میزان کلسترول خون آنها بالاست، باید لبنیات کم‌چرب مصرف کنند.

همه منابع حیوانی مانند لبنیات و گوشت منبع اصلی کلسترول هستند بنابراین تا حد امکان باید در مصرف این مواد احتیاط کنیم. همچنین باید فعالیت‌های بدنی در برنامه روزانه افراد مورد توجه قرار گیرد.

هیچ‌گاه فراموش نکنید که کلسترول و تری‌گلیسیرید تهدید‌کننده سلامت هستند و منجر به مسدود شدن عروق خونی می‌شوند.

دکتر نوشین محمودیان