چرا گاهی آنتی‌بیوتیک‌ها اثر نمی‌کنند؟

آنتی‌بیوتیک‌ها بخش بسیار کوچکی از سلول باکتری را که نقش بسیار مهمی در حیات این موجود دارد هدف قرار داده و به این ترتیب با این کار آنها را منهدم ساخته و از بین می‌برد. برای مثال وقتی پزشک شما برای درمان گلودرد میکروبی یا گلودردهای ناشی از باکتری‌های استرپتوکوکی، پنی‌سیلین تجویز می‌کند، این نوع آنتی‌بیوتیک‌ با 3 نوع پروتئین مختلفی که در دیواره سلولی باکتری‌ها وجود دارد واکنش نشان داده و در نتیجه از رشد باکتری‌ها جلوگیری می‌کند و هنگامی که باکتری‌ها نتوانند به رشد سلولی خود ادامه دهند، از بین خواهند رفت. حال تصور کنید در میان میلیون‌ها باکتری که موجب عفونت گلوی شما و در نتیجه گلو درد میکروبی شده‌اند، دو یا سه جهش به طور همزمان اتفاق افتاده و در نتیجه باکتری‌هایی به وجود آیند که در دیواره‌ سلولی آنها پروتئین‌های جدیدی جایگزین پروتئین‌های قبلی شود. در چنین شرایطی آنتی‌بیوتیک تجویز شده برای از بین بردن این گروه از باکتری‌ها موفق عمل نخواهد کرد. معمولا جهش ایجاد شده در باکتری‌ها بسیار مضر بوده و پیامدهایی را نیز در فرآیند درمان فرد بیمار به همراه خواهد داشت، اما در شرایطی که اغلب باکتری‌هایی که به عنوان عامل اصلی ایجاد عفونت شناخته شده‌اند با استفاده از پنی‌سیلین تجویز شده توسط پزشک از بین می‌‌روند، دو یا سه باکتری جهش‌یافته که پروتئین‌های متفاوتی در دیواره سلولی آنها یافت می‌شود تنها باکتری‌هایی هستند که زنده باقی خواهند ماند و از درمان جان سالم به در خواهند برد. در چنین شرایطی این باکتری‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها بدون این که با هم رقابت داشته باشند به سرعت تکثیر شده و انواع جدیدی از باکتری‌ها موجب ایجاد عفونت در بدن شما خواهند شد. بنابراین همیشه بیمار باید حتی پس از مشاهده نخستین علائم و نشانه‌های بهبودی همچنان به مصرف آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده ادامه دهد تا حتی باکتری‌های جهش‌یافته نیز که تا حدودی مقاوم شده‌اند، مجالی برای تکثیر و ازدیاد نداشته باشند. در غیر این صورت یعنی اگر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را قطع کرده و دوره درمان را کامل نکنید باکتری‌های جهش یافته در بدن شما باقی‌مانده و به این ترتیب جمعیت جدیدی از باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها به بدن باز خواهند گذشت که آنتی‌بیوتیک تجویز شده، دیگر در درمان آن موثر نخواهد بود.

مریم وکیلی