شبکه‌های استانی، ‌حامیان امواج رادیو

بهرام دارابی، معاون صدای مرکز مازندران درباره رادیوهای استانی می‌گوید: دنیای امروزی، دنیای ارتباط با مخاطب است. اگر رادیو را به عنوان بانفوذترین و قابل دسترس‌ترین رسانه جمعی تلقی کنیم با توجه به نقش اقتصادی، اجتماعی مردم امروزی، می‌توان گفت تعامل رادیو با مخاطب بسیار باارزش و حتی به لحاظ ارزش اجتماعی گران است. در حال حاضر رادیو به 2 دسته ملی و بومی ‌تقسیم می‌شود که عمدتا رادیوی ملی به مباحث کلی پیرامون سیاست، اقتصاد و فرهنگ می‌پردازد؛ اما از آنجا که کشور، پهنه‌ای وسیع از تجمیع آداب و سنن غنی می‌باشد رسالت خطیر ارائه و حفظ فرهنگ بومی ‌به عهده رادیوهای بومی‌ است.

وی با بیان این‌که رادیو دارای ویژگی‌هایی مانند صداقت، اعتبار، استقلال، عدم گرایش به جریان‌های خاص و... است، می‌افزاید: رادیو مازندران با توجه به پتانسیل‌های غنی استان در بخش‌های کشاورزی، تولید، اقتصاد، فرهنگ و باورهای دینی سعی کرده با برنامه‌های متعدد و کوتاه، متناسب با روحیات مخاطب، برنامه‌های خود را به امواج مغناطیسی فرستنده‌ها بسپارد.

دارابی معتقد است: امروزه رمز موفقیت یک برنامه رادیویی، علاوه بر ایجاز و اختصار، تناسب تنگاتنگ به لحاظ ویژگی‌های روان‌شناسی و اجتماعی مردم است تا با این شناخت علمی، بتوان بهترین برنامه‌ها را با بالاترین بازدهی و کیفیت به جامعه ارائه کرد و قطعا علاوه بر مخاطب عام جامعه، دانشمندان، اساتید، فرهیختگان و صاحب‌نظران نیز هستند. بنابراین می‌توان اذعان داشت که این رسانه بومی با مجموعه برنامه‌های زنده اقتصادی، اجتماعی، نمایشی، مستند و... توانسته همپای رضایت مخاطبان پیش برود.

وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر شبکه‌های معتبر دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که اولا به برنامه‌های شبکه خود هویتی بومی ببخشند و از این همه پراکنده‌گویی بپرهیزند و ثانیا با محدود کردن تعداد برنامه‌ها در قالب برنامه‌های اصلی و گنجاندن بخش‌های کوتاه و جذاب در دل آن برنامه‌ها هر چه بیشتر مخاطب را پای گیرنده‌های خود بنشانند. به نظر من این موضوع می‌تواند گامی‌موثر در ترغیب شدن مردم به شبکه‌های استانی شود.

وی در پایان صحبت‌هایش با اشاره به این‌که مهندسی پیام یکی از ملزومات اصلی شبکه‌های استانی محسوب می‌شود خاطر نشان می‌کند: لازمه یک شبکه رادیویی پویا، انعطاف در محتوا و حتی ساختار برنامه‌هاست به این ترتیب به فراخور زمان، برنامه‌های شبکه می‌تواند از قالب سنتی و از پیش تعیین‌شده فاصله بگیرند و بی‌محابا و سریع به برنامه‌هایی مفیدتر و به روز تبدیل شوند؛ چیزی که در حال حاضر جای آن تاحدی در برنامه‌های شبکه‌های سراسری خالی است.

تراب زمانی، معاون صدای زنجان نیز در خصوص جایگاه رادیوهای محلی و استانی می‌گوید: رادیوهای محلی و استانی از بزرگ‌ترین و ارزشمندترین رسانه‌های جمعی در دنیای معاصر به لحاظ ترغیب یا امتناع مخاطبان به شمار می‌روند؛ مخاطبانی که خود را به منبع پیام بسیار نزدیک می‌دانند.

وی اضافه می‌کند: رادیوهای محلی در ایران در شکل، محتوا و نحوه ارائه پیام تا حدودی متاثر از شبکه‌های سراسری هستند و شاید به همین دلیل این شبکه‌های محلی نقش مکمل بودن خود را بدرستی ایفا نمی‌کنند. از طرف دیگر به دلیل پخش و ارائه موسیقی، انعکاس حال و هوای محیط و برجسته نمودن آداب و سنت‌های منطقه‌ای، نقش رادیوهای محلی در همگرایی انکار ناشدنی است.

وی تصریح می‌کند: به عقیده اکثر کارشناسان وقتی در یک محیط جغرافیایی مشخص چند شبکه رادیویی وجود داشته باشد برای ارتباط موثر و جذب مخاطب لازم است از تمهید تقسیم وظایف بهره گرفته شود، به این صورت مسائل و مشکلات مربوط به حوزه جغرافیایی خاص را به شبکه‌های استانی واگذار کنیم و برای شبکه‌های ملی وظایف مختص آن شبکه را تعریف کنیم. البته این بدان معنا نیست که رادیوهای استانی متعلق به اقشار و گروه‌های اجتماعی خاص نیستند، بلکه می‌توان گفت این رادیوها به فراخور و پوشش خود با نگاه بومی‌گرایی و بومی‌نگری با مخاطبان در تعامل هستند. دارابی تاکید می‌کند: در حال حاضر شبکه‌های استانی با وجود مشکلات عدیده مثل کمبود کارشناسان متخصص محلی، محدودیت در استفاده از موسیقی و ترس از همپوشانی با شبکه‌های ملی می‌توانند در حوزه‌های اطلاع رسانی در خصوص مسائل اقتصادی، پخش موسیقی‌های محلی و مقامی، انتقال و حفظ فرهنگ و هنر، بررسی مسائل مشکلات منطقه، ایجاد علاقه در بین اقوام نسبت به هم و همگرایی عمومی، ارتقای سلامت و حفظ و توسعه اخلاق عمومی‌ تاثیرگذار باشند.

حمید قربانی‌جم، معاون صدای قم معتقد است: نوع نگاه و شیوه پرداخت موضوعات به تناسب شرایط جغرافیایی، سیاسی، مذهبی، فرهنگی، اجتماعی بین شبکه‌های استان و سراسری متفاوت است به گونه‌ای که مصادیق بارزی در مراکز استان‌ها به لحاظ وجود فرهنگ و خرده فرهنگ در راستای همگرایی ملی و تحقق سیاست‌های کلان رسانه وجود دارد.

وی با بیان این‌که شبکه‌های استانی رادیو می‌توانند با تولید برنامه در ساختارها و حوزه‌های مختلف در جامعه اثرگذار باشند، می‌افزاید: شبکه‌های رادیویی استانی با توجه به در دسترس بودن زمینه و فرصت مناسب برای در کنار مردم بودن با شناسایی دقیق اولویت‌های استان و نیازهای مخاطبان می‌توانند در شرایط مختلف جریان‌ساز باشند. تحقق این مهم نیازمند شناخت جدی مدیران شبکه‌های رادیویی از مجموعه استان و برنامه‌ریزی و تعیین اهداف است. قربانی جم بیان می‌کند: شبکه‌های رادیویی استانی به جز برنامه‌سازی در عرصه‌های ملی و مذهبی، می‌توانند در برطرف کردن مشکلات هر استان، فرهنگ شهروندی و... با طراحی خوب جریان‌سازی کنند.

وی به آسیب‌های شبکه‌های استانی اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: در برخی موارد الگوپذیری از رادیوهای سراسری، بی‌توجهی برخی مدیران استان‌ها به رسانه رادیو و عدم باور برخی از همکاران رادیو باعث ایجاد مشکلاتی در جذب بیشتر مخاطب و موفقیت شبکه‌های رادیویی در استان‌ها شده است.

معاون صدای مرکز قم با اشار به راه‌اندازی رادیوهای تخصصی می‌گوید: برای این مهم ابتدا باید نیازسنجی انجام شود به نظر می‌رسد برای همه مراکز ضرورتی نداشته باشد، چرا که با توزیع مناسب محتوایی در جدول پخش امکان پرداخت جدی به مسائل مورد نیاز برای مخاطبان خاص وجود دارد. از آنجا که امکان موازی کاری و صرف بودجه و انرژی بیشتر برای دستیابی به اهداف وجود دارد، لذا راه‌اندازی رادیوهای تخصصی در مراکز باید با مطالعه و بررسی جدی و بر اساس پژوهش و تحقیق صورت بگیرد.

مصطفی سلیمانی، معاون صدای مرکز خلیج‌فارس می‌گوید: یک‌سری عوامل باعث ارتباط برقرار کردن شنوندگان با برنامه‌ها می‌شود؛ عواملی همچون زبان، آداب و فرهنگی که با آنها همراه است.

البته شبکه‌های استانی بررسی مسائل و مشکلات محلی، اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف، توجه به فرهنگ، تاریخ و مسائل بومی را همیشه مدنظر داشته باشند تا علاوه بر تاثیرگذاری بتوانند به موفقیت برسند.

وی درخصوص جذب مخاطب در شبکه‌های رادیویی استانی می‌گوید: باید از شگردهای مختلفی برای جذب استفاده کرد. تعامل با مخاطبان (ارتباط تلفنی، نوشتاری، هدیه دادن از طریق کارت تبریک و...) در جذب شنونده تأثیر دارد حتی می‌توان تاریخ تولد و... اشخاص را یادداشت کرد و به آنها پیام تبریک داد، البته نماد شبکه و رادیو باید مشخص باشد. ماشین‌های لوگودار، همراه با فرکانس و شعار رادیویی استانی یا محلی، میکروفن‌های لوگودار، آرم شبکه و فرکانس قید شود و به نوعی لباس نشان دهنده نماینده رسانه رادیو باشد. باید رایگان بودن ارتباط مخاطبان با شبکه‌ها (چه از نظر تلفنی و چه از نظر پیامک) به عهده رادیو باشد و اجرای برنامه‌ها در اماکن عمومی ‌حتی برنامه‌هایی که مخاطب آن اقشار خاصی باشند مانند (کودکان، نوجوانان و...) انجام پذیرد تا علاوه بر معرفی شبکه استانی صدا، مخاطبان جدیدی جذب کرد.

سلیمانی تقویت فرهنگ بومی و محلی، اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی و کارآفرینی را از مهم‌ترین کارکردهای رادیو عنوان می‌کند و می‌افزاید: شبکه‌های رادیویی می‌توانند با توجه به قابلیت‌های اقتصادی استان و کشاندن مردم به صحنه‌های اجتماعی، سیاسی و... علاوه بر ارتقاء علمی تاثیر فراوانی در سطح استان داشته باشند.

وی به تنوع تولید در شبکه‌های استانی اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: با توجه به رفتار مردم مناطق مختلف با شبکه‌های سراسری که اساس آن بر فرهنگ پایتخت است می‌توان با استفاده از انواع برنامه‌سازی و چینش جدول پخش، برنامه‌های شبکه رادیویی در استان را متنوع کرد.

سلیمانی به روز نبودن اطلاعات استفاده شده توسط برنامه‌سازان، شفاف نبودن آمارها در استان‌ها، تحت تأثیر قرار گرفتن رسانه از مسوولان استانی و نمایندگان مجلس را از مهم‌ترین آسیب‌های شبکه‌های استانی رادیو عنوان و اضافه می‌کند: استان‌های مهاجرپذیر از شبکه‌های استانی کمتر استفاده می‌کنند، مانند شهرستان بندرعباس و تفاوت لهجه و گویش در استان‌ها باعث تفرقه در میان مردم می‌گردد. در استانی همچون خوزستان وجود 2 زبان فارسی و عربی و همچنین گویش‌ها و لهجه‌های مختلف برای شبکه استانی مشکلاتی ایجاد می‌کند که باید برای حل این مشکلات راهکارهایی پیدا کرد.

سیدحمید ‌هاتف‌الحسینی، معاون صدای مرکز اصفهان تاکید می‌کند: پرداختن به مسائل ریز هر استان و بهره‌گیری از لهجه و گویش مهم‌ترین دلیل ارتباط مخاطب با رادیو‌های استانی است، اما پرداخت دقیق و منسجم به مسائل استانی و پرداختن به مسائل و مشکلات استان و همچنین تبیین کامل مسائل برای مخاطب و رفع کامل شبهات از خواسته‌های شنوندگان رادیو در استان‌هاست.

وی خاطر نشان می‌کند: با توجه به این‌که شبکه‌های رادیویی از لحظات ابتدایی صبح تا انتهای شب با مخاطبان زیاد همراه هستند باید برای اقشار مختلف استان برنامه داشته تا بتوانند در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی استان موثر باشند.

فرشید قره‌لی / جام جم