نسل سومی‌ها در نبرد با بیکاری

جمعیت جوان و کمبود منابع و فرصت‌های شغلی موضوع جدیدی نیست، در بازار رقابت برای کسب شغل یا باید خیلی متخصص باشی یا این که تلاش و پشتکار زیادی داشته باشی تا بتوانی شغلی به دست بیاوری. این وسط «پارتی» داشتن هم گزینه بدی نیست اما.... جوان‌هایی هم هستند که همان شغل پدر را ادامه می‌دهند، خصوصا نسل سومی‌هایی که پدران بازاری دارند، اما این که پدرت کارمند یا کارگر باشد لزوما این امکان را نصیبت نمی‌کند که بتوانی شغل او را ادامه دهی.

کد خبر: ۳۸۷۴۱۳

آزمون‌های استخدامی هم گزینه خوبی هستند، البته باید تحصیلات لازم را داشته باشی یا این که دست‌کم بتوانی از پی‌آزمون ‌آن برآیی.

این وسط برای جوانان، چه پسر باشند و چه دختر شغل‌هایی هم وجود دارد که بعضی‌هایش به اسم شغل‌های کاذب معروف هستند، اما به هر حال کار راه‌انداز هستند.

بعضی‌هایش پشت میز نشستن یا تخصص و سرمایه خاصی نمی‌خواهند و همین باعث می‌شود که بیکاران به سمت آنها جذب شوند.

البته اگر برای هر کدام از جوانانی که در این گونه شغل‌ها مشغول هستند، کار بهتری بود مسلما سراغ این شغل‌ها نمی‌رفتند. نمونه بارز این گونه مشاغل دستفروشی است. از دستفروشی میوه، هله و هوله‌هایی مثل لواشک و ترشک گرفته تا دستفروشی پوشاک، لوازم منزل، سیگار، فیلم، ‌کتاب و ... .

هر چند که شهرداری به خاطر اشغال معابر و برهم زدن نظم و انضباط شهری از دشمنان این مشاغل محسوب می‌شود، اما از گذشته تاکنون چنین شغلی وجود داشته و دارد.

هرچند که این گونه دستفروشی‌ها در شهرهای کوچک با همان شکل و شمایل سنتی ادامه دارد، اما در تهران کمی تغییر شکل داده و کافی است سری به مترو بزنید تا ‌گروه زیادی از جوانانی که انواع وسایل را به شکل دستفروشی به فروش می‌رسانند، ببینید.

یکی از ضرب‌المثل‌های معروف ایرانی می‌گوید: «کار عار نیست.» براساس این ضرب‌المثل هر کاری که رزق و روزی حلال نصیبتان کند، می‌تواند خوب باشد، اما معمولا غرور جوانی، کم‌شدن فرصت‌های شغلی، افزایش سطح توقعات در جوانان یا رویای یک‌شبه پولدار شدن باعث شده خیلی از جوانان نسبت به انتخاب شغل‌ آنقدر حساسیت به خرج دهند که در نهایت بیکاری نصیبشان شود. کار عار نیست و روزی حلال کسب کردن هم شاخص خوبی برای کار کردن است.

تجارت نارنجی

اسمش را گذاشته‌اند «تجارت نارنجی»، اما به زبان خودمان می‌شود همان مشاغل خانگی. معمولا در گروه دختران و زنان ، طرفداران بیشتری دارد.

محل کارت می‌شود خانه خودت و هر چقدر که تخصصی‌تر و حرفه‌ای‌تر عمل کنی به همان اندازه بازارت گرم‌تر می‌شود. متعلق به نسل امروز هم نیست، در گذشته‌ها هر کسی در محله خودش، کسی را می‌شناخت که ترشی، مربا، آبلیمو، آبغوره و... درست می‌کرد و به مشتری‌ها می‌فروخت. انواع سبزیجات خشک هم قبل از این که به شکل صنعتی و کارخانه‌ای وارد بازار شوند، در خانه همین زنان پیدا می‌شد.

اما نسل سومی‌هایی که به دنبال کار در منزل هستند حالا روش‌شان عوض شده است. مثلا ساخت جعبه کادو یا عروسک‌های فانتزی سرآمد مشاغل خانگی شده است.

حتی در صفحات آگهی‌های روزنامه‌ها هم آگهی‌هایش دیده می‌شود. «ساخت کادویی، با قرارداد رسمی و تحویل وسایل در منزل با حقوق 250 هزار تومان» یکی از نمونه‌هایش است.

میزان درآمدش البته متفاوت از قیمت‌های موجود در آگهی‌هاست، اما اگر کمی اهل ذوق و فعال باشی می‌توانی به عنوان شغل رویش حساب باز کنی.

میترا 22 سال دارد و تا دوم دبیرستان بیشتر درس نخوانده است. او که مدت 2 ‌سال است در خانه جعبه‌های کادو می‌سازد به نسبت راضی است و می‌گوید: «مثل خیلی از شغل‌های آزاد این شغل هم درآمدش متغیر است، مثلا در ماه‌های بهمن و اسفند که نزدیک عید می‌شود کادو دادن‌ها هم بیشتر است و مردم بیشتر متقاضی خرید جعبه‌های کادو می‌شوند».

میترا از کارش راضی است و با شرکتی که کار می‌کند قرارداد می‌بندد هر چند که مشکل بزرگش بیمه نبودن است، اما حالا دیگر حرفه‌ای است و تصمیم داد به زودی خودش کار بگیرد.

با چند فروشگاه که کارهای مرا می‌فروشند، صحبت کرده‌ام و قرار شده بدون واسطه خودم از آنها سفارش بگیرم و کار را تحویل بدهم.

بدی این کار نقد نبودن حق‌الزحمه است. او می‌گوید: «با شرکتی که کار می‌کنم پول کار، بعد از تحویل پرداخت می‌شود، اما وقتی خودم کار را در دست بگیرم باید منتظر بمانم تا فروشگاه تا حد زیادی کادویی‌ها را بفروشد و بعد پول مرا بدهد».

او به آینده کارش خوشبین است.

مسافرکشی

مسافرکش‌های شخصی در واقع رقیب تاکسی‌ها و آژانس‌های کرایه اتومبیل محسوب می‌شوند. سرمایه‌اش البته خیلی ارزان نیست مگر این که بخواهی از ماشین شخص دیگری استفاده کنی. فرهاد ازجمله مسافرکش‌های شخصی است که از خودروی پدرش استفاده می‌کند. دانشجو است و باید هزینه‌های تحصیلش را خودش بپردازد.

«خب از همان اول هم می‌دانستم که برای پدرم که کارمند بازنشسته است پرداخت شهریه دانشگاه امکان ندارد، بنابراین قرار شد خودم خرجم را بدهم».

فرهاد برای کار به خیلی جاها مراجعه می‌کند، اما کارت پایان خدمت سربازی، در اغلب جاها شرط اول کار است که او هنوز دانشجو بود و چون به سربازی نرفته‌ ، نمی‌توانست انجام آنها را برعهده بگیرد.

«ماشین پدرم بهترین گزینه بود . حالا من روزی چندین ساعت مسافرکشی می‌کنم که هزینه بنزین هم پای خودم است، اما به هر حال هزینه دانشگاهم را می‌توانم پرداخت کنم».

او به مسافرکشی به عنوان یک شغل نگاه نمی‌کند، اما جوانانی را سراغ دارد که مسافرکشی شغل اصلی‌شان شده‌ و به امید این که بتوانند شغل بهتری پیدا کنند به این کار مشغول هستند.

خیاطی

هرچند که خیاطی از شغل‌های جدی و پردرآمد محسوب می‌شود که حتی در دنیا بخشی از تجارت بزرگی مانند تجارت مد را می‌سازد، اما برای همه تا این حد نمی‌تواند بزرگ و اساسی باشد.

کسانی هستند که با یک دستگاه چرخ خیاطی کوچک و حداقل ابزار خیاطی به این شغل مشغول هستند. سیمین اتاق کارش را این چنین توصیف می‌کند: «یک میز کوچک که چرخ خیاطی رویش قرار می‌گیرد، یک آینه ساده تمام قد، یک پرده که به 2 کنج دیوار وصل شده و نقش اتاق پرو را دارد به همراه یک اتو و ابزار مخصوص کار شامل نخ و سوزن، قیچی، ‌متر، صابون خیاطی و... همه خیاط‌خانه او را تشکیل می‌دهد».

او در یکی از شهرک‌های اطراف تهران زندگی می‌کند و وقتی 17‌سالش بوده توانسته دیپلم خیاطی‌اش را بگیرد.

او حالا 20 سال دارد و با همین خیاط‌خانه کوچک مشتری‌های خاص خودش را پیدا کرده است.

او می‌گوید: «نه من سرمایه ‌‌یک خیاط‌خانه بزرگ را دارم و نه مشتری‌هایم می‌توانند پول زیادی بابت کارم به من بدهند، نه آنها از آن اتاق پرو که فقط یک پرده است شاکی می‌شوند و نه من از این که بعضی از آنها برای دوخت یک مانتو بیشتر از چند هزار تومان نمی‌دهند، ناراحت می‌شوم».

سیمین هم مثل هر خیاطی آرزوی داشتن یک خیاط خانه بزرگ را دارد و دوست دارد روزی برای افراد مشهور لباس طراحی کند و بدوزد، اما در حال حاضر همین فضا و همین میزان از درآمد همه توان اوست.

سیمین خیاطی را از مادرش که حالا به خاطر کمردرد نمی‌تواند کار کند، یاد گرفته ‌‌و همین که می‌تواند مشتری‌های مادرش را راضی نگه دارد، برایش ارزش زیادی دارد.

بوتیک‌های متحرک

شکل دیگری از کارهای خانگی وجود دارد که در آن به جای این که شما به خانه فروشندگان بروید، آنها به منزل شما می‌آیند.

البته این شکل از کار معمولا در شهر‌های کوچک‌تر و محدوده افرادی که آشنایی نسبی به هم دارند، انجام می‌شود و کسانی که به این کار مشغول‌اند بیشتر از گروه زنان هستند.

مثلا خانم جوانی با مجموعه‌ای از انواع پوشاک به منزل دوستان و آشنایان می‌رود و اجناسش را به آنها نشان می‌دهد. خریداران با فرصت و حوصله اجناس مورد نظرشــان را انتخــاب می‌کنند. این وسط گاهی خرید به شکل اقساطی هم انجام می‌شود.

کارت پخش‌کن

اگر یکی از میدان‌های اصلی شهر را نیم دوری بزنید امکان ندارد دستی به سمتتان دراز نشود و یک برگه تبلیغاتی دستت ندهد.

این از آن کارها به حساب می‌آید که نه تخصص می‌خواهد، نه تحصیلات خاصی و نه حتی سرمایه و البته به همین نسبت درآمد کمی هم دارد.

مجید چند ماهی است که کارت پخش‌کن شده، بیشتر برگه‌های تبلیغاتی که تاکنون به دست مردم رسانده مربوط به آموزشگاه‌های کنکور و آموزش زبان انگلیسی هستند. درآمدش کم، اما سختی کارش زیاد است.

یک وقت‌هایی هم پیش آمده که مجید ساعت‌ها جلوی یک فروشگاه ایستاده و مردم را برای خرید دعوت کرده است. این وقت‌ها اسمش می‌شود «دادزن» یعنی کسی که تبلیغ یک فروشگاه و اجناسش را با صدای بلند به‌گوش مردم می‌رساند.

مجید که درس درست و حسابی نخوانده آرزو دارد که یک روز صاحب یک مغازه شود، اما در حال حاضر شغلش همین است.

طرح‌ مشاغل‌ خانگی؛‌ جدی‌تر ‌از‌ همیشه

اگر تا امروز فکر می‌کردید که مشاغل خانگی خیلی هم اهمیت ندارد و صرفا کار راه‌انداز و کمک‌خرجی است باید بدانید که این مشاغل در دولت و مجلس جایگاه خاصی پیدا کرده‌اند.

طرح ساماندهی مشاغل خانگی مدتی است که در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است. هر چند که جزئیاتش هنوز اعلام نشده، اما ظاهرا این طرح، حمایت دائمی از کسانی است که در خانه کسب و کاری را ایجاد کرده‌اند و کاری نیست که مربوط به یک سال و 2 سال به صورت موقت باشد.

این گفته وزیر کار است که در واقع نشان می‌دهد دولت، برنامه‌های مشخصی برای حمایت از مشاغل خانگی دارد. وزیر کار با تاکید بر این که ظرفیت ایجاد اشتغال در اجرای طرح مشاغل خانگی بیش از یک میلیون شغل است، به ایسنا می‌گوید: وزارت کار با سیاست‌های حمایتی، تسهیلاتی، آموزشی و خدماتی زمینه‌های رونق این قبیل مشاغل در کشور را فراهم خواهد کرد.

عبدالرضا شیخ‌الاسلامی درباره اجرای سیاست‌های مقطعی و کوتاه‌مدت ایجاد اشتغال در کشور می‌گوید: اجرای برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت هر کدام تاثیر خاص خود را در ایجاد اشتغال و رفع موانع بیکاری دارد و هیچ یک از این برنامه‌ها به معنای نفی دیگری نیست.

وزیر کار و امور اجتماعی در جایی دیگر با بیان این که اجرای طرح مشاغل خانگی فضای جدیدی در محیط کسب و کار ایجاد می‌کند، به فارس می‌گوید: حداقل ظرفیت کار در خانه بیش از یک میلیون شغل است و زمانی که این مشاغل تحت پوشش حمایتی، تسهیلاتی، آموزشی و خدماتی باشند، باعث رونق این گونه مشاغل می‌شوند.

عدم نیاز به کارخانه، سوله، تشکیلات خاص، هزینه رفت و آمد، آلودگی هوا، ترافیک و استفاده بهینه از زمان از ویژگی‌های مثبت مشاغل خانگی است.

به گفته او اشتغال زنان در طرح مشاغل خانگی و حضورشان در خانه به حفظ کیان، حرمت، جایگاه و کرامت بانوان منجر می‌شود و بسیاری از هزینه‌های ضروری افراد در خانه کاسته می‌شود.

214 شغل خانگی

وزارت کار و امور اجتماعی با همکاری وزارتخانه‌های اقتصادی و دستگاه‌های مرتبط با موضوع اشتغال و مشاغل خانگی فهرست 214 شغل شناسایی شده را اعلام کرده است که برخی از آنها جالب است:

صنایع دستی شاخه (نساجی سنتی): توربافی، شال‌بافی، زری‌بافی، ترمه‌بافی و... .

صنایع دستی فلزی: قلمزنی، مشبک‌سازی فلزی، حکاکی روی فلز، میله‌سازی، گرگوربافی، زیورآلات سنتی و صنایع دستی مسی.

رودوزی‌های سنتی: تسمه‌دوزی، نقده‌دوزی، بخارادوزی، پیله‌دوزی، ستاره‌دوزی، مروارید‌دوزی و... .

خدمات کشاورزی: بسته‌بندی انواع مواد غذایی از محصولات کشاورزی (سنتی ـ‌ صنعتی) و گیاهان دارویی. بسته‌بندی و درجه‌بندی محصولات زراعی، تهیه و بسته‌بندی سبزیجات فرآوری شده و... .

صنایع غذایی: تولید و بسته‌بندی ترشیجات و شور، ماست بند، تولید گلاب و عرقیات گیاهی، تولید و بسته‌بندی آبلیمو، آبغوره، سرکه، نارنج، نبات‌پزی، شیرینی‌پزی سنتی، پخت انواع نان، تهیه شکلات، تهیه لواشک، تهیه مرباجات، تهیه ماهی فرآوری شده (دودی ـ‌ شور)، تولید انواع رب و تولید رشته آشی.

کسب و کارهایی با گرایش فناوری اطلاعات: آموزش‌های مجازی، برنامه‌نویسی، خدمات ترجمه، تایپ، حروفچینی و صفحه‌بندی کتاب و مجلات، طراح شبکه‌های ارتباطی، ساخت و نقاشی‌های متحرک (انیمیشن)، طراح صفحات وب و... .