سوگواره پوسترها؛ نگاهی متفاوت به هنر عاشورایی

آسیب‌شناسی

مومنی که خود از نویسندگان حوزه انقلاب و فرهنگ دینی و عاشورایی است حرف‌هایش در این زمینه شنیدنی است. او که اکنون ریاست حوزه هنری را بر عهده دارد حساسیت خود نسبت به احیای هنر عاشورایی را با این سخنان آغاز کرد: هنرمندان مانند همه مردم با عاشورا پیوندی عمیق دارند و تلاش می‌کنند با آثارشان یاد این حماسه را همواره زنده نگه دارند اما برای این‌که آثار بهتری در این زمینه داشته باشیم لازم است آثار کنونی را آسیب‌‌شناسی کنیم.

حرف‌های او در این زمینه در حالی است که علی وزیریان گرافیست و دبیر چندین جشنواره پوستر‌های اسماء الحسنی معتقد است که باید جوانان در این زمینه هدایت شوند. او که سال‌هاست به عنوان گرافیستی برجسته در حوزه هنر دینی در کشور شناخته می‌شود، معتقد است که هنر عاشورایی باید به روز باشد و هر روز حرفی تازه برای مخاطب داشته باشد. البته او در این زمینه آسیب‌شناسی را فصل نخست در این زمینه می‌داند و معتقد است که هنرمندان باید این آسیب‌شناسی را نسبت به نگاهشان به هنر عاشورایی آغاز کنند.

در این میان حرف‌های امیر عبدالحسینی، گرافیست و دبیر سال گذشته سوگواره پوستر‌های عاشورایی شاید شنیدنی‌تر از بقیه باشد. او آسیب‌شناسی هنر عاشورایی را نقطه عطف این شاخه مهم از هنر شیعی می‌داند و می‌پرسد چرا این آثار نباید به تیراژ انبوه برسند. به عقیده این گرافیست باید هنر عاشورایی در حوزه پوستر کاربردی شود و کارکرد اصلی آنها وقتی است که با شمارگان فراوان در میان مردم پخش شود.

در تایید حرف‌های عبدالحسینی، کارشناسان می‌گویند اکنون بیشمار اثر در حوزه هنر عاشورایی در قالب نقاشی و پوستر وجود دارد که تنها به‌واسطه حضور در نمایشگاهی موضوعی با مضمون عاشورا خلق شده‌اند و اکنون با آن‌که قابلیت نمایش انبوه دارند اما بلااستفاده در گوشه‌ای خاک می‌خورند. موضوعی که احمد آقاقلی‌زاده، دبیر پنجمین سوگواره پوسترهای عاشورایی نیز آن را قبول دارد.

این هنرمند با انتقاد از استفاده نکردن هیات‌های مذهبی ازپوستر‌های عاشورایی، درباره استفاده از آثار این سوگواره می‌گوید: اکنون 5 سال است ما خواهش می‌کنیم امکانی فراهم شود که هیات‌ها بتوانند از این آثار به صورت رایگان استفاده کنند. در چند سال گذشته تمثال‎هایی از حضرت ابوالفضل(ع) فراگیر شد،‌ نمی‌دانم کار چاپ و تکثیر این تمثال‌ در سراسر کشور با چه کسانی بود، اما زحمت بسیاری کشیده شد تا آنها از سطح کوچه‌ها و خیابان‌های شهر جمع‌آوری شود.

او ادامه می‌دهد: با این حال تاکنون کسی پا پیش نگذاشته تا از آثار سوگواره در سطح جامعه استفاده کند؛ اکنون من از هنرمندان حاضر در سوگواره خواهش می‌کنم که خودشان از هر فرصتی برای معرفی و استفاده از این آثار در جامعه استفاده کنند تا به این ترتیب سوگواره نیز رشد بهتری داشته باشد. او در پایان به موضوعی مهم در زمینه آسیب‌شناسی هنر عاشورایی در حوزه کمیت و کیفیت آثار ارسالی به این جشنواره اشاره می‌کند که قابل تامل است. آقاقلی‌زاده معتقد است که در دوره دوم سوگواره پوسترهای عاشورایی 2200 اثر به دبیرخانه این سوگواره ارسال شده است که این آثار بقدری خوب بودند که مسوولان حتی با پر کردن 3 گالری جا برای آثار برگزیده کم آوردند. او ادامه می‌دهد: نمی‌دانم چه اتفاقی افتاده است که پس از 3 دوره، کیفیت و کمیت آثار رسیده به سوگواره همچنان به همان شکل باقی مانده است، شاید این مساله نیاز به آسیب‌شناسی دارد. امروز تعداد آثاری که برای مخاطب تاثیرگذار باشد به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد.

مهدی نورعلیشاهی / گروه فرهنگ و هنر