مختارنامه، روایتی متفاوت از واقعه‌ای جانگداز

«مختارنامه» تازه‌ترین نمونه از دسته آثار تلویزیونی است که تا این مرحله از نمایش، با موفقیت عمومی روبه‌رو شده و توانسته مخاطب عام و خاص را راضی کند.

داستان قیام مختار یکی از داستان‌های پرکشش و جذابی است که از کودکی شنیده‌ایم و با تخیلات ما درآمیخته است و همین امر یکی از پایه‌های موفقیت «مختارنامه» به حساب می‌آید چرا که بیننده کاملا با قصه آشنایی دارد و مقدمه چینی زیادی لازم نیست.

داوود میرباقری، کارگردان مختارنامه، در نگارش فیلمنامه این مجموعه تلویزیونی، نکته‌ای کلیدی را لحاظ کرده که تا اینجا سهم چشمگیری در موفقیت کار داشته و آن چیزی نیست جز بخشیدن خصوصیات یک قهرمان به کاراکتر مختار. در واقع مختار به عنوان قهرمانی برآمده از قلب تاریخ در میان انبوهی از مجموعه‌های تلویزیونی، چنان متقاعدکننده از کار درآمده که بیننده برای زخم‌هایش دل سوزانده و با وی همزادپنداری می‌کند.

شهادت امام حسین (ع) و بسیاری از یارانش در صحرای کربلا و انتقامگیری مختار از مسببان که در نهایت به شهادت خودش منجر می‌شود، وجوه قهرمانانه این شخصیت را بشدت افزایش داده و احترام فوق‌العاده‌ای را در مخاطب برمی انگیزاند. میرباقری در پرداخت این کاراکتر با نگاهی واقع‌بینانه در عین بخشیدن وجوه قهرمانانه به مختار، وی را عاری از ضعف و اشتباه خلق نکرده و با استفاده از مستندات تاریخی شمایل متفاوتی را به تصویر کشیده است که به عنوان مثال می‌توان، ارک حکومتی مدائن که عمویش اداره می‌کرد و تنها گذاشتن امام حسن(ع) را متذکر شد که سرانجام نیز به شهادت این امام بزرگوار به دست همسرش جعده انجامید.

ریزه‌کاری‌های فراوانی در خلق این شخصیت به کار رفته که دائم به پیچیدگی‌های آن افزوده و جذابیت‌هایش را گسترش می‌دهد. دوستی مختار، فرزند یکی از فرماندهان فاتح ایران با کیان ایرانی از جمله آنهاست و مختار را از اعراب آن زمان که خود را برتر از نژاد ایرانی قلمداد می‌کردند، متمایز می‌سازد. در کنار کاراکتر مختار، شخصیت‌های مثبت دیگری هم قرار داده شده که این بار برخلاف مجموعه «امام علی(ع)»، جبهه خیر داستان را سنگین‌تر کرده و شخصیت کیان از جمله آنهاست. یک ایرانی که به اهل بیت رسول‌الله(ص) عشق ورزیده و در این راه از بسیاری دیگر ثابت قدم‌تر بوده است.

در واقع کیان نمادی از ایرانیان در قرن‌های متمادی است که ارادتشان به اهل بیت(علیهم السلام) را همچون شعله‌ای در قلبشان فروزان نگه داشته و هیچ نیرویی قادر به نابودی آن نبوده است. رفاقت کیان و مختار ثقفی در پیشبرد داستان نقش موثری داشته که در ادامه داستان به اوج خواهد رسید.

در این میان، میرباقری با گنجاندن علاقه کیان به خواهر مختار، این رابطه را پیچیده‌تر کرده و وجوه بیشتری به آن بخشیده است و این اتفاق به شکلی دیگر در رابطه با مسلم‌بن‌عقیل رخ داده و بخوبی مظلومیت و در عین حال شجاعت غریب وی را به تصویر کشیده است.

در قطب منفی داستان نیز شخصیت‌هایی قرار داده شده که هر یک از پرداخت فوق‌العاده‌ای برخوردارند؛ شهر کوفه به‌عنوان شهری فتنه خیز با آدم‌های دمدمی مزاج و ابن الوقت خود به مانند یک شخصیت عمل کرده و در حوادث تلخ پیش‌روی، نقشی کلیدی برعهده گرفته است.

اما در میان این شخصیت‌های منفی و سیاه، عبیدالله بن زیاد و عمربن سعد بسیار بهتر از دیگران از کار درآمده و ذات پلیدشان به بهترین شکل به تصویر کشیده شده است؛ میرباقری بویژه در خلق ابن زیاد چنان عمل کرده که نمونه‌های پیشین جلوی آن رنگ باخته و تماشاگر هرگاه که نام وی را بشنود، بی‌اختیار مخلوق میرباقری را به یاد خواهد آورد. خطابه‌های وی در مسجد کوفه در کنار زیرکی‌اش، شخصیتی کاملا باورپذیر را آفریده که در تقابل با قطب مثبت داستان لحظاتی فراموش نشدنی را به وجود می‌آورد؛ به عنوان نمونه می‌توان به گفت‌و‌گوی او با مسلم با دیالوگ‌های پینگ‌پنگی و درجه یک میرباقری اشاره کرد که غنای خاصی به کلیت اثر بخشیده است.

داوود میرباقری در دو مجموعه تاریخی - مذهبی خویش روی دو عنصر اساسی و مهم یعنی فیلمنامه و بازیگر تاکید ویژه‌ای کرده و بخش عمده‌ای از جذابیت‌های اثرش را از آنها گرفته است. /‌ ایرنا