همگرایی‌های جدید در شرق آسیا

1ـ‌ ائتلاف شرقی

در یک سوی این تقابل می‌توان ائتلافی از چین، روسیه و کره شمالی را مشاهده کرد که هر کدام به عنوانی در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. اعلام حمایت‌های چین از کره شمالی در برابر آمریکا، همسویی کره شمالی با خواسته‌ها و مواضع چین در برابر کره جنوبی و آمریکا به ویژه در عرصه تحرکات نظامی، همگرایی روسیه با کره شمالی و چین که نمود آن را در سفر مدودف، رئیس جمهور روسیه به چین و امضای چندین سند همکاری می‌توان مشاهده کرد، نمادی از ائتلاف جبهه شرقی می‌باشد. در این میان هرکدام از این بازیگران با انگیزه‌هایی خاص در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند.

هرچند که چین توانسته در عرصه اقتصادی دستاوردهای بسیاری داشته باشد اما در عرصه نظامی و سیاسی همچنان با چالش‌های منطقه‌ای و جهانی مواجه است. در این میان برخی رقبای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای آن به دنبال تضعیف و تغییر سیاست‌های آن می‌باشند. اکنون مهم‌ترین مساله برای چین حفظ تمامیت ارضی و چالش‌های منطقه‌ای است که بویژه از جانب آمریکا تحریک می‌شود. مداخلات آمریکا در امور تایوان و تبت، تحرکات ژاپن در مناطق مرزی مورد مناقشه که حتی به تقابل در عرصه کشتیرانی میان طرفین منجر شده است، برگزاری رزمایش‌های نظامی از سوی آمریکا، کره جنوبی و ژاپن که هزینه‌های نظامی و سیاسی برای چین به همراه دارد، همگرایی ویتنام با آمریکا در عرصه نظامی با پذیرش رزمناو آمریکایی، تحریکات آمریکا برای تحریک کشورهایی مانند ویتنام، فیلیپین، کره جنوبی و... در دریای زرد که مالکیت چین بر این منطقه را تحت‌الشعاع قرار داده است، تحرکات آمریکا برای حضور نظامی در پاکستان که تهدید امنیتی برای پکن است، برخی ادعاهای هند مبنی بر حمایت چین از مائوئیست‌های هند که به برخی چالش‌ها در روابط دو کشور منجر شد و... از جمله دغدغه‌های امنیتی و منطقه‌ای چین است.

آمریکا در نهایت تلاش دارد تا پکن را درگیر امور نظامی و مسائل حاشیه‌ای ساخته تا از آن در جهت انزوا و انحراف پکن از اهداف جهانی بهره‌برداری کند.

چین برای گرفتار نشدن در چنین وضعیتی به دنبال تقابل دیپلماتیک با آمریکاست که رویکرد به کره شمالی، روسیه و... در این چارچوب می‌باشد که تا حدودی نیز موفق بوده است بویژه این‌که این کشورها دارای تقابل‌هایی با ژاپن،‌ کره‌جنوبی و آمریکا می‌باشند.

در این جبهه نیز کشورهای آمریکا، ژاپن و کره جنوبی قرار دارند هرچند که کشورهای کوچکی چون ویتنام و فیلیپین نیز به بازی گرفته می‌شوند.

مهم‌ترین عامل بحران در شرق آسیا را می‌توان تحرکات آمریکا دانست. واشنگتن براساس راهبرد امنیت ملی و چشم‌انداز 2025 خود مهار روسیه، چین، هند و مقابله با توسعه شرق آسیا را در دستور کار دارد. با توجه به نگاه منفی شرق آسیا به آمریکا و افزایش روزافزون قدرت چین، واشنگتن سیاست‌های خود در قبال شرق آسیا را براساس اصل بحران‌سازی و تقابل‌های نظامی تدوین کرده است. هرچند آمریکا از کره جنوبی و ژاپن حمایت و حتی ادعای احقاق حقوق همسایگان دریای زرد در برابر چین را سر می‌دهد اما در نهایت به دنبال فتنه انگیزی در منطقه می‌باشد. برگزاری رزمایش با کره جنوبی و ژاپن، تهدید کره شمالی و چین، دخالت در روابط کشورهای منطقه و... از جمله اقدامات آمریکا است.

واشنگتن همچنین تحرکات خود را در قبال روسیه افزایش داده که گرایش به همسایگان آن و اجرای طرح سپر موشکی بخشی از این طرح است. بررسی سیاست آمریکا در قبال شرق آسیا و روسیه نشان می‌دهد که واشنگتن تلاش دارد تا کشورهایی همچون روسیه، چین و ژاپن و حتی هند را درگیر مناقشات سیاسی و نظامی منطقه‌ای ساخته تا در نهایت اهداف بلند مدت خویش را اجرایی سازد. البته رویکرد کشورهایی مانند چین، روسیه و کره شمالی به ائتلاف تا حدودی این امر را با چالش مواجه ساخته است. هرچند که آمریکا با تحرکات خود مهم‌ترین هدف یعنی توجیه حضور نظامی در شرق آسیا و ایجاد رقابت تسلیحاتی در منطقه را اجرایی کرده است. فعالیت‌های نظامی آمریکا در شرق آسیا که نمادی از اقتدار آمریکا است برای اوباما در آستانه انتخابات امری مهم می‌باشد که می‌تواند بر آرای دموکرات‌ها در انتخابات میان دوره‌ای کنگره تاثیرگذار باشد.

در جمع‌بندی کلی از تحولات شرق آسیا می‌توان گفت مجموع این رویکردها به تشکیل دو جبهه سنتی و صف‌آرایی آنها در برابر یکدیگر منجر شده است که نتیجه آن را در بحرانی شدن فضای شرق آسیا می‌توان مشاهده کرد. هرچند این تقابل‌ها به درگیری نظامی منجر نمی‌شود اما تاثیرات سیاسی و نظامی بسیاری خواهد داشت بویژه این‌که آمریکا با تلاش در این بحران‌سازی‌ها ضمن حفظ موقعیت نظامی خود، چین و روسیه را نیز مشغول تحولات حاشیه‌ای ساخته تا از بازیگری آنها در عرصه جهانی کاسته شود. این در حالی است که این کشورها نیز برای مقابله با سیاست‌های آمریکا همچنان تلاش کرده که نمود آن را در ائتلاف آنها در برابر آمریکا می‌توان مشاهده کرد.