زلزله ؛ بلای ایران

اما کاش توجه به نامهربانی‌های طبیعت تنها در همین امروز، آن هم در قالب چند همایش و نشست مطبوعاتی و گفتگوهای متعدد با مسوولان این حوزه خاتمه نیابد و موج لرزان بلایا که هر از چند گاه مو بر تن هموطنان راست می‌کند گذرا نباشد و به فراموشی سپرده نشود.

سیل عظیم و مرگبار پاکستان که چندی پیش ناگهان مردم این سرزمین را مبهوت کرد و همچنان اثرات مخربش ادامه دارد، وقوع زلزله‌ در مناطق مختلف کشورمان آن هم با ریشترهای متنوع، بحران آب و... تلنگری است تا عبارت روز ملی کاهش اثرات بلایای طبیعی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

نامگذاری روز جهانی کاهش اثرات بلایای طبیعی ، مصادف با سالروز زلزله عظیم کانتو در سال 1923 است که شهر توکیو را ویران ساخت و به دنبال آن 140 هزار نفر کشته و بیش از نیمی از بناها ویران شدند و در آتش سوختند.

براساس آمارهای بین‌المللی در 27 سال گذشته 6.3 میلیون نفر بر اثر بلایای طبیعی جان باخته‌اند و بیش از 3میلیارد نفر آسیب دیده‌اند و بیش از 240 میلیارد دلار نیز خسارت مالی به دولت‌ها وارد شده است.

آمار همچنین بدون تعارف اعلام می‌کند که بلایای طبیعی روبه افزایش‌اند زیرا بر پایه یافته‌های آماری بین سال‌های 1990 تا 2002 شدت بلایا 1.4 ، نسبت جان باختگان 9.6 ، آسیب دیدگان 2.5 و خسارت مالی 38 برابر شده است و به طور متوسط در هر سال از هر 31 نفر، یک نفر از بلایا آسیب‌دیده است.

اما نباید این حقیقت را از نظر دور داشت که خسارات ناشی از بلایای طبیعی ممکن است پا را از این ارقام نیز فراتر بگذارد چنان که وقوع فاجعه سیل پاکستان این واقعیت تلخ را عیان ساخته است.

وقتی یک پنجم از کشوری زیر آب می‌رود، هزاران نفر از افراد آن جان خود را از دست می‌دهند و بیش از یک میلیون خانه ویران می‌شود و سازمان ملل، از زخمی و بی‌خانمان شدن بیش از 20 میلیون نفر، خبر می‌دهد، دیگر گریزی از این حقیقت تلخ نیست.

همچنین یادآوری این کابوس که شاید بلای طبیعی دیگری دامنگیر کشورمان شود بسیار سخت و دلهره‌آور است وقتی که اساتید فن به صراحت می‌گویند: بیش از 90 درصد کشور ما در برابر تهدید زلزله قرار دارد و ایران پس از اندونزی و بنگلادش سومین کشور آسیب‌پذیر در برابر حوادث طبیعی است.

یعنی پیش از این که آتشفشان و سیل و آتش‌سوزی برای کشور مطرح باشد، زلزله برای کشور اهمیت زیادی دارد و مهم‌ترین خطری که کشور را تهدید می‌کند و آن را به عنوان کشور درجه سوم مطرح کرده همین قهر طبیعی است.

اخبار گوشه و کنار کشور نیز به وضوح نشان می‌دهد که زمین لرزه خطری جدی برای ایرانیان است هر چند حذف روز ملی ایمنی در برابر زلزله در تقویم رسمی کشور تعجب و تاسف بسیاری را برانگیخت ولی اخباری از این دست، واقعیتی است که تلخ و شیرین نمی‌شناسد.

کشور ما هر ساله درهفته کاهش اثرات بلایای طبیعی مورد توجه قرار می‌گیرد و طی آن برنامه‌های آموزشی و مانورهای متعددی برگزار می‌شود. چنان که رئیس سازمان مدیریت بحران کشور نیز از بهره‌برداری سالن‌های چند منظوره مدیریت بحران در تمام نقاط کشور خبر داده است.

اما باید دید برای کاهش تلفات و خسارات این بلای طبیعی که ضرورتی انکار ناپذیر است و جای جای سرزمینمان هر لحظه در معرض رخداد زلزله‌ای بزرگ است، انجام این اقدامات کافی است؟ و آیا هم اکنون اصول علمی و فنی ایمن‌سازی در عرصه ساخت و ساز رعایت می‌شود؟

بر اساس اظهارات مسوولان، سالانه 10 هزار زلزله در کشور به ثبت می‌رسد و از سال 86 تا 88 حدود 820 زمین‌لرزه بالای 3.5 ریشتر در کشور به وقوع پیوسته است. امید است، توجه به بلایای طبیعی به ویژه زمین لرزه منحصر به یک هفته نشود و چاره‌اندیشی به بزرگی این قهر طبیعت از همین امروز آغاز گردد، چرا که شاید فردا دیر باشد!

مرتضی فغانی
جام‌جم