در‌انتخاب‌کفش دقت‌کنید

محققان می‌گویند، اگر به سلامت پاهای خود بویژه در سنین بالاتر اهمیت می‌دهید، باید انتخاب دقیق یک کفش مناسب را در نظر بگیرید.

محققان در یک پژوهش جدید دریافته‌اند، افراد سالمند یا مسنی که اغلب در گذشته کفش‌های مناسب می‌پوشیده‌اند در سنین بالاتر 67 درصد کمتر دچار درد در ناحیه پشت پاهایشان می‌شوند در حالی که با پوشیدن انواع دیگری از کفش‌ها امکان بروز این درد افزایش می‌یابد.

عملکرد عمده کفش، محافظت از پا در برابر سطوح ناصاف و آلودگی محیطی است، بنابراین کفشی مناسب است که راحتی و عملکرد مناسب پا را تامین کند.

همچنین در موارد خاص که پا حالت غیرطبیعی داشته باشد حتما باید از کفش‌های طبی و مخصوص استفاده شود، زیرا استفاده از کفش‌های خشک با کف، رویه و پاشنه نامناسب در مواردی که پا حالت غیرطبیعی داشته باشد، موجب تشدید عارضه می‌شود.

کفشی مناسب است که بر اساس ساختمان و عملکرد آن انتخاب شود و نه بر اساس شکل، رنگ و ظاهر آن.

ارتفاع پاشنه کفش در ایجاد کمردرد بسیار مؤثر است و استفاده طولانی‌‌مدت از کفش‌هایی با پاشنه‌های بلندتر از 2 سانتی‌متر، موجب بیماری‌های دیسک کمر می‌شود.

دکتر مجتبی کامیاب، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در این خصوص توضیح می‌دهد: ستون فقرات به 4 قسمت گردنی، پشتی، کمری و دنبالچه تقسیم می‌شود و دردهای آن بیشتر در ناحیه کمری اتفاق می‌افتد که قوس به سمت جلو دارد و ارتفاع پاشنه کفش می‌تواند بر این قوس اثر بگذارد.

او با بیان این‌ که اگر کفشی پاشنه نداشته باشد، موجب کاهش قوس کمر می‌شود، ادامه می‌دهد: پاشنه کفش باید برای افراد میانسال 2 سانتی‌متر باشد و اگر بیشتر از آن باشد، موجب افزیش قوس کمر شده و احتمال سرخوردن مهره‌ها روی هم را افزایش می‌دهد.

به گفته او، در انتخاب یک کفش خوب نباید فقط پاشنه را در نظر گرفت بلکه باید توجه داشت هر قدمی که برداشته می‌شود، یک ضربه به پاشنه پا وارد می‌آید. لذا باید کفشی را انتخاب کرد که پاشنه آن قابلیت جذب ضربه را داشته باشد و اگر این قابلیت در کفش نباشد با هر قدم یک ضربه به ستون فقرات وارد می‌شود که می‌تواند خطر بیماری‌های دیسکی را افزایش دهد.

انعطاف کفش نیز بسیار مهم است و باید پا اجازه حرکت داشته باشد و اگر این قابلیت را نداشته باشد و کفش خشک باشد، بخش زیادی از حرکات پا که توسط مفاصل آن انجام می‌شود از بین می‌رود.

دکتر کامیاب با اشاره به وزن کفش می‌گوید: وزن کفش در راه ‌رفتن‌های طولانی بسیار اهمیت دارد؛ چرا که اگر وزن آن زیاد باشد عضلات پا زودتر خسته ‌شده و در این صورت احتمال آسیب عضلات بیشتر می‌شود.

استفاده از کفش‌های پنجه تنگ و صافی کف پا منجر به بروز ناهنجاری «شست کج» می‌شود.

انحراف انگشت شست به خارج و انحراف سر اولین استخوان کف پا به داخل به ناهنجاری شست‌کج معروف است.

این ناهنجاری منجر به بروز زانوی ضربدری و کف پای صاف می‌شود؛ چرا که شخص برای کم شدن درد، مرتب پایش را به سمت بیرون می‌چرخاند.

شست کج عوارضی چون بدشکلی شست پا، درد مفصل شست و آرتروز زودرس شست، همچنین ایجاد بافت پنبه‌ای در قسمت داخلی مفصل کف پایی ـ انگشتی شست را به دنبال دارد.

کشیدن انگشت شست به سمت داخل، پوشیدن کفش‌های پنجه پهن و آتل شبانه از راه‌های درمان این ناهنجاری است.

میخچه برآمدگی مخروطی شکل و دردناکی است که بر اثر سایش و فشار به وجود می‌آید. میخچه معمولا در سطح کناری انگشت کوچک پا به وجود می‌آید و در افراد چاق که فشار بیشتری به انگشت پا وارد می‌آید، بیشتر بروز می‌کند.

تنگ بودن کفش و وارد آمدن فشار بیش از حد به پا و ساییدگی انگشت پا موجب ابتلا به میخچه شده و با برطرف کردن این شرایط میخچه نیز درمان می‌شود.

در صورت ابتلا به میخچه، باید از کفش مناسب و اندازه پا استفاده شود. ضمن آن که استفاده از چسب میخچه یا بالشتک میخچه نیز برای درمان موقت موثر است.

بهترین نوع کفش برای کودکان در سنین دبستان، کفش اسپرت با کف و رویه نرم و انعطاف‌پذیر است تا مانع وارد آمدن ضربه و فشار به مفاصل پا شود.

کفش کودکان در سن دبستان باید نرم و انعطاف‌پذیر باشد تا هنگام راه رفتن یا دویدن ضربه وارد آمده از سوی زمین به کف پا را دفع کند.

کفش‌های با کف و رویه خشک به هیچ وجه مناسب نیست و فشار زیادی به مفاصل پای کودکان وارد می‌آورد. همچنین اگر پاشنه کفش کودک بلند باشد، موجب لیز خوردن پای او در کفش شده و احتمال پیچ‌خوردگی مچ پا افزایش می‌یابد.

استفاده از کفش‌های کتانی دارای کف نازک نیز موجب وارد آمدن ضربه و فشار به پای کودک شده و به هیچ وجه توصیه نمی‌شوند.

باید توجه داشت، اگر کفش کودک بیش از اندازه تنگ یا گشاد باشد به پای کودک آسیب رسانده و احتمال پیچ‌خوردگی مچ پا را افزایش می‌دهد.

کفش‌های نوک تیز موجب تغییر شکل انگشتان پای کودک می‌شود و پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند و انعطاف‌ناپذیر که موجب آسیب به ستون فقرات می‌شود نیز به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

اهمیت کفش مناسب برای کودکان نیز به اندازه‌ای است که در مواردی با تجویز کفش طبی می‌توان بسیاری از عارضه‌های پا مانند صافی کف پا را درمان کرد.

در صورتی که کودک با پوشیدن کفش و هنگام راه رفتن احساس درد در ساق و کف پا داشته باشد، آن کفش مناسب پای کودک نیست و بلافاصله باید تعویض شود.

پشت کفش باید محکم باشد تا بستری مناسب برای استخوان پا ایجاد کند، البته پوشیدن کفش‌های خشک توصیه نمی‌شود.

انتخاب کفش مناسب برای کودکان مدرسه‌ای نقش بسیار زیادی در حفظ سلامت مفاصل آنها دارد و والدین باید در خرید کفش کودک به استاندارد بودن کفش توجه بیشتری داشته باشند.

برای دویدن‌های آرام و طولانی مدت و انجام ورزش‌های هوازی، باید از کفش مناسب با پاشنه 2 تا 5/2 سانتی‌متر و دارای کفه انعطاف‌پذیر استفاده شود.

در هنگام ورزش باید از کفش مناسب استفاده کرد تا از وارد آمدن آسیب به پا جلوگیری کند. به افرادی که ورزش حرفه‌ای انجام می‌دهند و به صورت غیرهوازی ورزش می‌کنند، توصیه می‌شود کفش بدون پاشنه استفاده کنند. همچنین هنگام دویدن با سرعت زیاد از کفش‌های بدون پاشنه استفاده شود تا شیب منفی در پاها ایجاد شده و عضله پشت ساق پا درگیر شود.

به افرادی که به صورت هوازی ورزش می‌کنند و به صورت آرام می‌دوند نیز توصیه می‌شود کفشی با پاشنه 2 تا 5/2 سانتی‌متر انتخاب کنند.

ورزش‌های هوازی، ورزش‌هایی طولانی‌مدت هستند و بدن نیز از ذخیره چربی برای تامین انرژی استفاده می‌کند. دویدن آرام نیز هوازی است و در این حالت باید از کفشی با پاشنه 2 تا 5/2 سانتی‌متر استفاده شود تا وزن بدن اندکی به سمت جلو متمایل گردد.

کف کفش نیز باید نرم و انعطاف‌پذیر باشد تا هنگام دویدن یا پریدن به پاها ضربه وارد نشود.

همچنین افرادی که دارای کف پای صاف هستند، باید با مراجعه به پزشک، کفی مخصوص پای خود را دریافت کنند و هنگام ورزش حتما آن را درون کفش قرار دهند. هنگام استفاده از تردمیل نیز کفش با پاشنه 2 تا 5/2 سانتی‌متری و دارای کفه نرم و انعطاف‌پدیر برای زنان و مردان توصیه می‌شود.

کفش‌های اسپرت، مناسب‌ترین کفش برای دانش‌آموزان است. کفش‌های اسپرت ورزشی که دارای ساق بوده برای حفاظت مچ پا مناسب‌تر است و دانش‌آموزان کمتر در ورزش‌هایی نظیر دوومیدانی دچار پیچ‌خوردگی و ضایعات رباط‌های پا می‌شوند.

دکتر دیانت، متخصص ارتوپد با اشاره به کفش‌های مناسب برای دانش‌آموزان می‌گوید: کفش باید پنجه پهن با قابلیت ارتجاعی بالا داشته باشد و بخش میانی نیز دارای قوس باشد که براحتی روی کف پا نشسته و قسمت پاشنه نیز حالت ارتجاعی داشته باشد که فشارهای وارده بر پاشنه پا را بگیرد.

به گفته او، بجز کفش‌های ورزشی، کفش‌های ساخته شده توسط کارخانجات به علت رعایت استاندارد از کفش‌های دست‌دوز مناسب‌تر هستند. در کفش مناسب جلوی کفش پهن و انگشتان براحتی قابلیت حرکت دارند و کفش‌های نوک تیز مثلثی برای استفاده مناسب نیستند. این متخصص ارتوپد ادامه می‌دهد: کفش‌هایی که بدون پشتی هستند و با یک بند به پا متصل می‌شوند به علت فشار روی تاندون آشیل سبب تحریک این تاندون شده که دردناک شدن پاشنه پا را به دنبال دارد.

او میخچه، تغییر شکل پا، کمردرد، خستگی زودرس و درد ساق پا و زانو را از عوارض کفش نامناسب می‌داند و توصیه می‌کند: بهتر است که جنس رویه کفش از چرم مصنوعی یا طبیعی باشد.

برای استراحت پا پس از خارج کردن کفش، پا را در آب ولرم شسته و ماساژ داده تا حالت خستگی پا رفع شود؛ همچنین چنانچه فرد، ناهنجاری در پا دارد باید از دمپایی اسفنجی در منزل استفاده کند.

دیانت، پاشنه بیش از 2 سانتی‌متر را برای کفش نامناسب می‌داند و می‌گوید: در این صورت فشار زیادی روی سینه پا وارد و سبب دردناک شدن آن می‌شود و پاشنه نرم در کفش‌ها نیز سبب وارد شدن فشار به پاشنه پا شده و از این جهت مناسب نیست.

مریم روزبهانی