لامپ‌هایی که برق را می‌بلعند

به گزارش مهر ، یکی از ویژگی های دنیای امروز، استفاده گسترده از انرژی الکتریکی است. در طول سال های اخیر مصرف برق در بخش های مختلف رشد چشمگیری داشته است، به طوری که نیاز تولید برق در روز اوج مصرف سال 88 از مرز 39 هزار مگاوات گذشت.

توسعه در صنعت برق به سرمایه گذاری سنگین و صرف زمان طولانی جهت احداث تاسیسات تولید و انتقال نیازمند است. برای نمونه جهت تامین برق یک لامپ 100 وات به حدود 100 دلار سرمایه گذاری نیاز است و در صورت مهیا بودن تمامی امکانات ، ساخت یک نیروگاه بین 4 تا 8 سال به طول می انجامد.

در کشور ما بخش عمده ای سرمایه گذاری مربوط به تامین برق در ساعات اوج مصرف است که همواره از حوالی غروب شروع شده و چند ساعت به طول می انجامد. بیشترین سهم مصرف برق در ساعات اوج مصرف مربوط به مشترکان خانگی حدود 47 درصد و بخش عمده ای از آن در مولفه روشنایی است و پرمصرف ترین وسیله در این بخش ، لامپ های 100 وات و 60 وات رشته ای معمولی و شمعی است لامپهای رشته ای در واقع مثل بخاری برقی عمل می نمایند که نور نیز ساطع می کنند.

اساس کار لامپ های رشته ای معمولی به گونه ای است که بخش عمده برق مصرفی آنها به گرما تبدیل شده و تنها بخش کوچکی از آن حدود 10 درصد به روشنایی تبدیل می شود. این خصوصیت به ویژه در ماههای گرم باعث افزایش مصرف سیستم های سرمایشی نیز خواهد شد لذا استفاده از لامپ های کم مصرف به دلیل عدم گرمازادیی سبب کاهش چشمگیری در مصرف سیستم های سرمایشی و بالطبع هزینه آن می شود. عمر کوتاه لامپ های رشته ای مصرف زیاد برق و تلفات حرارتی آنها جملگی در لامپ های کم مصرف جبران شده و از راندمان بالایی برخوردار شده اند.

قیمت لامپ های کم مصرف به مراتب بالاتر از لامپ های رشته ای معادل آن است در عوض مصرف برق کم و راندمان بالا به همراه عمر طولانی تر این لامپ ها در مقایسه با لامپ های رشته ای معمولی باعث تشویق مصرف کنندگان به استفاده از این لامپ ها گردیده است.

 * تعداد لامپ مورد نیاز در 8000 ساعت. * میران مصرف برق در 8000 ساعت. # هزینه ها در مدت 8000 ساعت یا 4 سال ( میزان مصرف ضرب در 163 ریال تعرفه برق خانگی)

از آنجایی که نوردهی یک لامپ 20 وات کم مصرف، معادل یک لامپ 100 وات رشته ای معمولی است، در صورت تعویض یک لامپ رشته ای با یک لامپ کم مصرف که به طور متوسط 5 ساعت در شبانه روز روشن است، طی یک سال در حدود 120 کیلووات ساعت صرفه جویی انرژی شده و معادل 19560 ریال ( با احتساب برق یارانه ای) از هزینه مصرف برق کاسته خواهد شد که با احتساب طول عمر لامپ کم مصرف ( 8000 ساعت معادل 4 سال) در مجموع بیش از 78240 ریال نفع اقتصادی داشته است.

این درحالی است که با اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها که قیمت تمام شده برق اعمال خواهد شد، این منفعت اقتصادی به 423840 ریال خواهد رسید. (قیمت تمام شده برق با احتساب سوخت در سال 89، 883 ریال بوده است.)

همچنین در صورتی که نیمی از مشترکان خانگی نسبت به جایگزینی سه عدد لامپ رشته ای 100وات با لامپ کم مصرف اقدام نمایند و چنانچه ضریب همزمانی روشن بودن آنها را در ساعات اوج مصرف معادل 60 درصد فرض کنیم، پیش بینی می شود که حدود 1000 مگاوات ساعت از توان مصرفی ساعات اوج مصرف کاسته شود که حداقل معادل 1300 مگاوات توان تولیدی و کاهش هزینه های سرمایه گذاری خواهد بود.

از آنجایی که به ازای تولید یک کیلووات ساعت برق حدود 150 گرم گازهای آلاینده وارد محیط زیست می شود، با جایگزینی سه عدد لامپ کم مصرف توسط نیمی از مشترکان خانگی، سالانه بیش از 400 هزار تن از گازهای سمی وارده به محیط زیست کاسته خواهد شد.

اگرچه هم اکنون قیمت لامپ های کم مصرف در بازار به مراتب بالاتر از لامپهای رشته ای معـادل آن اسـت؛ اما در مقابل مصرف برق کم و راندمان بالا به همراه عمر طولانی تر این لامپها در مقایسه با لامپهای رشته ای معمولی باعث تشویـق مصرف کنندگان به استفاده از این لامپها شده است.

تاریخچه جایگزینی لامپ های کم مصرف

اولین لامپ های کم مصرف از سال 1980 وارد بازار مصرف شدند و به تدریج با کاهش قیمت ، جایگاه مناسبی پیدا کردند. اگرچه ده سال قبل قیمت لامپ های کم مصرف به مراتب بیش از امروز بوده است اما از حدود سال 1989 شرکت های برق متعددی با پرداخت یارانه ، مشوق جایگزینی این لامپ ها شده اند.

بعضی از شرکت های برق در کشورهای پیشرفته، 50 تا 96 درصد بهای لامپ های کم مصرف را به عنوان یارانه به مصرف کننده پرداخته اند تا با کاهش قابل ملاحظه هزینه تأسیسات تولید و شبکه ، سود چشمگیری عاید شرکت و کشور خود نمایند.
 
به عنوان نمونه در آمریکا شرکت ماین با 428 هزار مشترک ، در سال 1989 به عنوان اولین گام 85 هزار لامپ کم مصرف ، هر عدد به مبلغ 20 تا 24 دلار خریداری و از طریق یک شرکت خیریه با قیمت هر عدد 1 دلار بین مشترکین توزیع نمود. یعنی برای هر لامپ، 19 تا 23 دلار یارانه پرداخت شده است.
 
ارایه اطلاعات اقتصادی جهت تشویق مصرف کنندگان به استفاده از این لامپها معمولا با قبوض برق و همچنین برنامه های تبلیغاتی متعدد از طریق رادیو و تلویزیون و نظرخواهی از مصرف کنندگان از دیگر اقدامات شرکت ماین برای تغییر الگوی مصرف به لامپ های جدید بود.
 
هزینه کاهش یک کیلووات مصرف از طریق جایگزینی لامپ های کم مصرف، 200 دلار و هزینه احداث تاسیسات برای تولید یک کیلووات 3000 دلار عنوان می شود. حتی جایگزینی تقریبا رایگان لامپها، پانزده برابر ارزانتر برآورد شده است.
 
همچنین این شرکت پیش بینی کرد که با جایگزینی 230 هزار رشته لامپ 15 واتی به جای لامپ 60 واتی رشته ای، مصرف انرژی بیش از 40 میلیون کیلووات ساعت کاهش می یابد.
 
شرکت انرژی استکهلم نیز در سال 1989 و 1990، برای 320 هزار مشترک خانگی خود با اخذ 10 درصد تخفیف از شرکت سازنده لامپ ها ، مجموعاً 50 درصد تخفیف برای خرید لامپ منظور نمود.
 
در کانادا به دنبال بحران الزام تعطیلی نیروگاه های اتمی و کمبود توان تولیدی، 75 درصد یارانه برای لامپ های کم مصرف پرداخته شد حتی سازمان ملل به عنوان متولی خریدهای خارجی عراق، در سال 1379 خرید 16 میلیون لامپ کم مصرف برای این کشور را به مناقصه بین المللی گذاشت.
 
به طور کلی کاهش مصرف انرژی الکتریکی از اهداف اصلی سیاست دولت ها است و این هدف عمدتاً با کاهش مصرف روشنایی ممکن است. به عنوان نمونه، دولت هلند کاهش مصرف به  میزان 20 درصد تا سال 2000 و 25 درصد تا سال 2010 را جزء اهداف اصلی خود اعلام نموده است.
 
در راستای این سیاست لامپ کم مصرف (با یارانه زیاد) به تدریج جایگزین همه لامپ ها به جز لامپ های التهابی با بازده حداکثر (لامپ هالوژن) می شود زیرا سرمایه گذاری برای صرفه جویی در مصرف انرژی بسیار با صرفه تر از سرمایه گذاری در ساخت نیروگاه های جدید است.