تحصیل‌کرده‌ها برای یک ‌میلیون ‌تومان بچه‌دار نمی‌شوند

در آن زمان جنگ تحمیلی هم آغاز شده بود که اگر اقداماتی صورت نمی‌گرفت بتدریج وضع کشور بدتر می‌شد؛ چرا که اعتبارات بسیار محدود بود. ما یک میلیون بشکه نفت در سال بیشتر نمی‌توانستیم استخراج کنیم چون که پایانه‌های نفتی مرتبا در خارک توسط هواپیماهای عراق بمباران می‌شد و یک میلیون بشکه‌ای هم که استخراج می‌شد با بشکه‌ای بیش از 8 دلار فروش نمی‌رفت؛ چرا که بلوک شرق و غرب آن زمان و کشورهای همسایه دست در دست هم داده بودند تا ایران را هم از بعد نظامی و هم از بعد اقتصادی نابود کنند. در نتیجه استخراج نفت پایین بود و هم قیمت‌ها را با تبانی یکدیگر پایین نگه می داشتند. درآمد حاصل شده هم باید صرف دفاع مقدس می‌شد وگرنه کشور را از دست می‌دادیم و تقریبا اعتبارات زیادی برای کشور باقی نمی‌ماند، اما وزارت بهداشت باید طبق وظیفه جوابگوی نیازهای جبهه هم می‌بود. جبهه هم بسیار گسترده از شمال تا جنوب ادامه داشت و حتی شهرهای نیمه غربی کشور زیر موشک باران و بمباران‌های مستمر بود و مردم نیز پراکنده در کوه‌ها، دره‌ها، دشت و صحرا بودند که همین امر مشکلات را بیشتر می‌کرد؛ چرا که زمانی که در شهر مستقر هستید شهر ساختارهای شهری خود را دارد و آب آشامیدنی سالم در لوله‌های آن وجود دارد و فضولات نیز به صورت بهداشتی دفع می‌شود. اما وقتی جمعیت در بیابان پراکنده می‌شوند هیچ‌گونه ساختاری وجود ندارد و معلوم نیست آبی که به دست می‌آورند چقدر سالم باشد. چون چقدر تانکر آب را می‌توان در بین جمعیت پراکنده و پخش کرد و مساله مهم‌تر این بود که چطور به آنها می‌توان برق‌رسانی کرد که در نهایت امکان پخت و پز هم نبود که همین امر مشکل نگهداری مواد غذایی را پدید می‌آورد.

بنابراین همه این مسائل، سلامت مردم را تهدید می‌کرد. در چنین شرایطی همه چیز ضدسلامت خواهد بود و تمام تلاش‌ها باید انجام شود تا این وضعیت کمترین آسیب را به مردم بزند که تبعا هزینه‌های هنگفتی را هم برای کشور خواهد داشت که کمترین و کوچک‌ترین خدمات را در گستردگی کشور به مردم برسانیم.

بنابراین اعتباراتی که مورد نیاز وزارت بهداشت خواهد بود، خیلی زیادتر می‌شود. از سوی دیگر بمباران عراق بیمارستان و مراکز خدماتی را مرتبا هم از نظر ساختاری و هم از نظر تجهیزاتی نابود می‌کرد یا در برخی مناطق مثل خرمشهر دست دشمن می‌افتاد.

آنچه که در قبل از انقلاب هم وجود داشت، اصلا کافی نبود و هر جا که بمباران صورت می‌گیرد پزشک نمی‌ماند.

خوشبختانه هیچ بیماری شایع نشد ولی عدم شیوع هیچ بیماری در مرحله اول لطف خدا بود، اما بالاخره تلاش‌هایی هم که توسط مسوولان صورت می‌گرفت، موثر بود و چنانچه ایثارگری‌های خیلی از افراد که از جان خود مایع می‌گذاشتند نبود حتما خسارت‌های عجیب و غریبی از بعد همه‌گیری‌ها به ما وارد می‌شد که در صورت وقوع آن به لحاظ روحی هم تاثیر زیادی بر رزمندگان جنگ می‌گذاشت.

به طوری که حتی ما برای «سالک» که بیماری کشنده‌ای هم نیست اما موش‌ها و حشرات زیادی ناقل آن بودند مجبور بودیم در هر سنگری یکی یکی واکسن دست ساز سالک را بزنیم. بنابراین در کل با حشرات و جوندگانی مانند موش و عقرب باید مبارزه می‌شد چرا که هم جان رزمندگان و هم جان مردم عادی را تهدید می‌کرد.

ما وقتی وضع واکسن این قدر بد بود، به فکر افتادیم که ابتدا یک واکسیناسیون عمومی را در کشور انجام دهیم. اما مشکل اصلی که داشتیم این بود که به حد کافی واکسن نداشتیم. وقتی که به بازدید از انستیتو در زمانه معاونت بهداشت وزارت بهداری رفته بودم محققان این مرکز موفق به ساخت واکسن فلج اطفال شده بودند، آن را در یک ظرف شیشه‌ای بزرگ در طاقچه گذاشته بودند اما برای این که بتوان آن را در داخل شیشه‌های کوچک کرد شیشه‌ای در این ابعاد به تعداد کافی وجود نداشت. بنابراین مجبور بودیم که از شیشه‌ها چندین دفعه استفاده کنیم.

نکته قابل توجه این بود واکسن‌ها با قیف به داخل این شیشه‌ها ریخته می‌شد و با توجه به این که در آن زمان مصرف کم بود همان مقداری که به صورت دست‌ساز ساخته می‌شد برای کشور کافی بود.

اما با آموزش مردم از طریق صداوسیما فرهنگ واکسیناسیون بالارفت چون واکسن به حد کافی وجود نداشت و مجبور شدیم که کارکنان را اضافه کار نگه داریم تا دو، سه شیفته واکسن بسازند از سوی دیگر تجهیزات آنها خیلی قدیمی و غیراتوماتیک و غیرفنی بود که برای رفع این مشکل اعتباراتی در نظر گرفتیم. اما با توجه به این که جنگ بود و مشکل اعتبارات و نیروی انسانی هم در جبهه بود کمی در مضیقه قرار داشتیم.

مشکل مهم‌تری که با آن مواجه بودیم زنجیره سرد بود که در محیط بیرون هیچی برای نگهداری از واکسن‌ها نداشتیم که نهایتا تکنولوژی آن را از خارج یاد گرفتیم و در کشور درست کردیم. بعد‌ها برای حمل واکسن‌ها به ماشین‌هایی که درجه حرارت را در حد مطلوب نگه دارد نیاز داشتیم بنابراین بهترین کار و تنها راه برای این که واکسیناسیون را به 70 هزار روستا برسانیم تاسیس خانه‌های بهداشت بود. یعنی شبکه بهداشت و درمانی درست کنیم تا هم بهورز به‌عنوان نیروی انسانی این شبکه تربیت شود و هم در این خانه‌ها یخچال و امکانات نگهداری واکسن مستقر شود.

با اجرای این قانون موضوع به نفع تنظیم خانواده‌ شد و دولت اعتبارات زیادی صرف اجرای این قانون کرد و نرخ رشد جمعیت از 9/3 درصد ظرف 10 سال به 41/1 درصد و پس از آن پایین‌تر به حدود 2/1 درصد رسید، اما در سال‌های اخیر کمی افزایش یافته و به 6/1 درصد رسیده است، بنابراین سیاست تنظیم خانواده قانونی است که اگر روزی خواستیم می‌توانیم آن را تغییر دهیم، مثلا می‌توانیم بگوییم دولت از این پس به جای 3 فرزند یک یا دو یا 10 فرزند را تحت پوشش‌های بهداشتی و درمانی قرار می‌دهد، اما این مساله‌ای است که حتما باید توسط مجلس تبدیل به قانون شود. اما این که صلاح کنونی کشور چیست، قطعا نیاز به کار کارشناسی دارد، الان اگر می‌توانیم براحتی دانش‌آموزان را تحت پوشش آموزش و پرورش قرار دهیم به این دلیل است که بیست و چند میلیون دانش‌آموز با اجرای سیاست تنظیم خانواده‌ به 13 میلیون کاهش یافته و نزدیک به نصف شده است، کاهش جمعیت همچنین تعداد مراجعان به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را کاهش داده، ضمن این که سبب کاهش بیماری‌ها هم شده و شغل و مسکن و امکاناتی از این دست بهبود یافته است، در نتیجه کشور توانسته نفسی بکشد.

آن زمان کشورهای اروپایی رشد جمعیت بسیار کمی داشتند، مثلا ایتالیا آن زمان 700 سال یکبار جمعیتش 2?برابر می‌شد اما جمهوری اسلامی هر 18 ــ 17 سال یکبار جمعیتش دو برابر می‌شد آن هم با وضعیت اسفباری که تشریح کردم؛ مانند مدارس 6 شیفته، اگر قرار بود همان وضعیت ادامه یابد مدارس آموزش و پرورش باید از 6 شیفت به 12 شیفت افزایش می‌یافتند.

اگر هم اکنون وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی کشور بهتر شد، یکی از دلایلش اجرای سیاست تنظیم خانواده‌ طی سال‌های گذشته است، هر چند هم‌اکنون هم تورم و بیکاری بالا داریم و مردم شکایت‌های زیادی مطرح می‌کنند، اگر الان دولت می‌تواند نفس بکشد به این دلیل است که امکان سیاست تنظیم خانواده‌ برایش فراهم شده است.

بله! حال اگر احیانا خواستیم این سیاست را تغییر دهیم قطعا باید کار کارشناسی انجام دهیم که مشخص شود جوابگوی چه تعداد جمعیت می‌توانیم باشیم تا مطابق با آن قوانین را تغییر دهیم، پیش از هر چیز لازمه تغییر سیاست تنظیم خانواده این است که ببینیم چطور کشوری می‌خواهیم داشته باشیم، آیا می‌خواهیم کشوری توسعه یافته داشته باشیم و به اهداف چشم‌انداز که توسط رهبر معظم انقلاب تدوین شده برسیم یا نه؟ آیا می‌خواهیم یک کشور فقیر داشته باشیم که فقر را میان خودمان تقسیم کنیم یا می‌خواهیم یک کشور پیشرو باشیم؟ آیا می‌خواهیم افراد کشور تحصیلکرده باشند یا بی‌سواد؟ اگر این موارد را در نظر نگیریم و ناپخته رشد جمعیت را افزایش دهیم، این افزایش رشد جمعیت میان طبقات تحصیلکرده و متمکن اتفاق نمی‌افتد، چرا که آنان برای یک میلیون تومان بچه به دنیا نمی‌آورند، آنها الان یک‌میلیون که هیچی صد میلیون دارند اما می‌خواهند فرزندان محدود اما تحصیلکرده و باتربیت داشته باشند، لذا هر چقدر به آنها بدهیم تعداد فرزندان را افزایش نمی‌دهند.

افرادی تعداد فرزندان را افزایش می‌دهند که از طبقات پایین اقتصادی و اجتماعی هستند و یک میلیون برایشان با اهمیت است، اما اگر آنها هم متوجه شوند که این پول 20 ـ 18 سال دیگر به دست‌شان می‌رسد اقدام به افزایش فرزندان نخواهند کرد، چون می‌دانند براساس سیاست تنظیم خانواده اگر فرزند چهارم متولد شود باید پول بیمارستان، دکتر و دارو را خودشان پرداخت کنند و هیچ کس دیناری به آنها کمک نمی‌کند. در حال حاضر هم صددرصد فرزندان کشور برای تحصیلات ثبت‌نام نمی‌کنند اگر هم ثبت‌نام کنند نمی‌توانند ادامه تحصیل دهند، چون کفش و کلاه و روپوش و... ندارند، بنابراین افراد بازمانده از تحصیل هم افزایش می‌یابد و دوباره سطح تحصیلات از آنچه که در حال حاضر است و خوب هم نیست بدتر می‌شود و فرزندان کسانی که در طبقات پایین اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قرار دارند از تحصیل باز می‌مانند، و الا افراد متمکن تحصیلکرده فرزندان کمتری دارند که مدارج عالیه دانشگاهی هم طی می‌کنند، آنها که از تحصیل باز می‌مانند و در حلقه فقر تا ابد گرفتار می‌شوند خانواده‌های طبقات پایین اقتصادی و اجتماعی هستند، بنابراین با تغییر چنین سیاست‌هایی فقط فقر را در بین خانواده‌ها گسترش می‌دهیم که معضلاتی دیگر نظیر بیکاری، تورم و عدم آموزش را به دنبال دارد و وابستگی کشور را به خارج بیشتر می‌کند.

اگر پیش از هرگونه تغییری این پیش‌بینی‌ها را نکنیم، دوباره به وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و آموزشی اوایل و قبل از انقلاب باز می‌گردیم، فرق جمهوری اسلامی ایران با دیگر کشورها این است که ما مدعی اسلام هستیم، لذا نباید در حق اسلام جفا کنیم، باید اسلام را خوب معرفی کنیم، اسلام نگفته است که مردم باید بدبخت و بیچاره باشند، دنیا مزرعه آخرت است، اگر مردم فقر داشته باشند کشور توسعه یافته نمی‌شویم، جمهوری اسلامی باید الهام‌بخش کشورهای اسلامی و دیگر کشورها باشد، اگر اسلام را بد معرفی کنیم که اسلام فقر، فقیر، بیسوادی و گرسنگی است بهترین تبلیغ برای آمریکا است که بگوید اگر جمهوری اسلامی خواستید یک مشت فقیر و بدبخت و بیچاره و بی‌سواد و عقب‌مانده کور و کچل است به همین دلیل برای تغییر سیاست تنظیم خانواده‌ جهت افزایش یا کاهش جمعیت باید این موارد را مدنظر قرار دهیم. اگر دولت و وزرای کابینه این کارهای کارشناسی را انجام داده‌اند به ما هم ارائه کنند، ما که عاشق یک عدد یا قانون نیستیم، قانون برای رفاه مردم مملکت است، اگر ثابت شود ما می‌توانیم 15 بچه داشته باشیم من خودم زیر آن پرچم سینه خواهم زد، چرا که سعادت و صلاح جمهوری اسلامی ایران را خواهانم، اصلا سیاست تنظیم خانواده‌ چیزی نیست که بخواهیم عاشق آن بشویم، لذا هر کار کارشناسی که نشان دهد می‌توانیم جمعیت را افزایش دهیم، قابل قبول است اما اگر همین طور بدون کار کارشناسی و ادله بگوییم می‌توانیم افزایش جمعیت داشته باشیم قابل قبول نیست، از رئیس دولت و وزرا بعید است که بدون شواهد و مدارک کارشناسی در این خصوص اظهارنظر کنند.

البته شایعه‌ای هم وجود دارد که یکی از مسوولان سابق در جلسات مسوولان عنوان کرده است در برخی نقاط کشور رشد جمعیت منفی شده است. رشد جمعیت در برخی نقاط از اوایل انقلاب به دلیل مهاجرت در روستاها کم و حتی منفی است، اما این موضوع به دلیل تولد نیست بلکه به این دلیل است که مردم روستا به شهر مهاجرت می‌کنند. از نظر تولد با بررسی صورت گرفته و مذاکرات با وزارت بهداشت در هیچ شهرستانی رشد تولد منفی نیست. اما این شایعات موجب شده مسوولان تصمیم درستی نگیرند.

امیر بامه / جام‌جم