بایداختلاف سن را کم کرد

کشور جمهوری اسلامی ایران در سالهای گذشته رشد جمعیت بالا در حدود 7/2 (که تا4/3 نیز ذکر شده است)داشت.در سالهای اخیر این میزان رشد تا حدود7/1 (مواردی تا 2/1نیز ذکر شده) کاهش یافت.

کد خبر: ۳۲۹۰۲

این در حالی است که میزان امید به زندگی در میان جمعیت کشورمان افزایش یافته و البته این کاهش رشد جمعیت ، ناشی از اجرای طرحها و برنامه های بهداشتی در سالهای اخیر بوده است.
از سوی دیگر کشور ایران دارای جمعیتی جوان است و برابر آمار موجود، بیش از 50 درصد جمعیت کشور را افراد زیر 18سال تشکیل می دهند. این آمار اهمیت تحقیق در مسائل جوانان و از جمله مساله ازدواج را روشن تر می نماید.
یک شاخص مهم، میانگین طول مدت ازدواج است که این رقم در جامعه ما بسیار بالاست؛ اما شاخص دیگر، سن ازدواج است.
الگوی ازدواج در ایران براساس باور مردم به این گونه است که شوهر باید از زن بزرگتر باشد و میزان تفاوت سن 5 تا 10 سال را لازم می دانند.

ezdevaj4

نتیجه چنین تفکری در صورتی که میزان رشد جمعیت همواره مثبت باشد، آن است که همیشه تعداد زنان در معرض ازدواج به مردان در معرض ازدواج بیشتر است.این موضوع تاکنون مشکل حادی را برای ازدواج زنان به وجود نیاورده، لیکن این مشکل همیشه به طور مزمن خود را بروز می دهد.
براساس آمار منتشره از سوی سازمان ثبت احوال 82/2 درصد مردان کشور ما در سال 1370 دارای 2 همسر بوده اند که تعداد بیش از 345 هزار نفر از زنان را شامل می شود. اگر فرض کنیم فرهنگ چند همسری در جامعه همچنان حاکم باشد، باز هم نمی توان انتظار داشت که کلیه دختران فرصت ازدواج پیدا کنند.
ضمن آن که عوارض چند همسری را نیز نمی توان نادیده گرفت. به ازای هر مرد در سن ازدواج دست کم یک زن در سن ازدواج و با اختلاف سنی ذکر شده وجود دارد، لیکن با توجه به الگوی سنی ازدواج و فرهنگ اختلاف سن زن و مرد حاکم بر کشور ما انتظار می رود با تغییراتی که در منحنی رشد جمعیت در کشور ما اتفاق افتاده است و منحنی هرم سنی در بخش قاعده آن دچار فرورفتگی شده است، در سالهای آینده تعداد پسرهای آماده ازدواج از تعداد دختران بیشتر شود و چه بسا تعداد قابل توجهی از آنان تا پایان عمر مجرد بمانند، اگر چه ممکن است تعدادی از مردان برای ازدواج به فکر خروج از کشور بیفتند، در هر حال این مشکل را با قانون چند همسری هم نمی توان رفع کرد!
لازم به ذکر است، در صورتی که بخشی از افراد جامعه به دلیل عدم تعادل تعداد پسر و دختر آماده ازدواج، مجرد باقی بمانند، علاوه بر ایجاد زمینه های فساد برای آنان ، بخش وسیعی از افراد متاهل جامعه را نیز به فساد سوق می دهند.
حال این پرسش پیش می آید که آیا افزایش تعداد افراد مجرد در جامعه را باید یک معضل به شمار آورد و یا این که مانند غربیها آن را به عنوان عامل کنترل جمعیت به حساب آورد و از آن استقبال کرد؛ در یک بررسی وسیع که به وسیله اداره کل بهداشت خانواده در وزارت بهداشت و درمان و با نظارت مرکز آمار و همکاری کارشناسان و سازمان های بین المللی در مهر ماه سال 1379انجام شد، آمار و اطلاعات بسیاری در زمینه جمعیت و شاخص های توسعه از بین 120 هزار خانوار ایرانی جمع آوری شد. در این بررسی هر یک از افراد زن 1049 ساله خانوار مورد مطالعه که دست کم یک بار ازدواج کرده بودند، فرم مخصوصی را تکمیل کردند.
به کمک این داده ها می توان فهمید که هر گروه سنی از زنان با کدام گروه سنی از مردان ازدواج می کنند و طی سالهای مختلف این الگوی سنی چه تغییری کرده است. در صورت اعمال این الگو، می توان روند توزیع سنی زنان و مردان در معرض ازدواج در سالهای آینده را پیشگویی کرد و مورد مطالعه قرار داد.

گروههای سنی 10 تا 20 سال:

در گروههای سنی 10 تا 20 ساله نسبت به گروه سنی بالاتر از خود می توان افزایش شدید جمعیت را مشاهده کرد. این افزایش مربوط به مقطع پس از انقلاب و دوران جنگ ایران و عراق است و در ارتباط مستقیم با سیاست ها و برنامه های دولت پس از انقلاب است که با اعمال سیاست های تشویقی در کشور موجب کاهش سن ازدواج و در نتیجه افزایش موارد ازدواج و زاد و ولد شد.
میزان رشد جمعیت طی این سالها از مرز 4 در هزار نیز گذشت و موجب شد میزان رشد جمعیت بشدت افزایش یابد.

گروههای سنی کمتر از 10 سال:

در منحنی هرم سنی یک ناحیه فرورفته در قسمت انتهای هرم هست که مربوط به گروه سنی کمتر از 10 سال است را می توان مشاهده کرد.
این پدیده مربوط به مقطع پس از جنگ ایران و عراق در کشور ماست که تغییر در سیاست های دولت برای کنترل جمعیت کشور و از طرفی توسعه سیستم شبکه های بهداشتی در کشور و همچنین کاهش میزان ازدواج به دلیل معضلات اقتصادی در کشور موجب شد، میزان رشد جمعیت به طور چشمگیر و ناگهانی کاهش یابد و فرو رفتگی را در قاعده هرم ایجاد کند؛ فرورفتگی ای که ممکن است بتواند منجر به عدم تعادل در کل هرم شود!
از آنجا که اصولا تعداد متولدین پسر و دختر در هر گروه سنی تقریبا برابر است، در صورتی که افراد هر گروه سنی با همسن خود ازدواج کنند، تعادل تقریبا به طور کامل در جامعه برقرار می شود؛ اما آن طور که در منحنی هرم سنی ملاحظه می شود، تعداد متاهلان از هر گروه سنی در بین خانمها بیش از آقایان است.
علت این پدیده نیز اختلاف سنی مردان و زنان هنگام ازدواج است که با توجه به رشد مثبت جمعیت در گروه سنی بالای 20 سال طبیعی است که تعداد خانمهای متاهل هر گروه سنی در مقایسه با مردان متاهل از همان گروه سنی بیشتر باشد.
در نتیجه تعداد افراد مجرد مرد از هر گروه سنی بیش از افراد مجرد زن از همان گروه سنی است. با توجه به الگوی سنی ازدواج حاکم بر جامعه که مردان با زنان 5 سال کوچکتر از خود ازدواج می کنند، با وجود بیشتر بودن تعداد مردان، در عمل تعداد زنان بیشتری برای ازدواج وجود دارند که در جامعه شانس ازدواج کمتری را خواهند داشت، مگر آن که به ازدواج به طریق چندهمسری تن دهند.
در گروه سنی کمتر از 15 سال، اوضاع برخلاف این گروه اتفاق می افتد. بدین صورت که به دلیل افت شدید رشد جمعیت، تغییر در شکل هرم و فرورفتگی در قاعده هرم اتفاق افتاده است و می توان پیش بینی کرد که با وجود برابری جمعیت های زن و مرد در هر گروه سنی، به دلیل وجود اختلاف سنی هنگام ازدواج که به طور معمول 5 سال است، در صورتی که این الگو همچنان ثابت باقی بماند، تعداد زیادی از مردان گروههای سنی یاد شده هرگز موفق به ازدواج نخواهند شد.
این موضوع به دلیل نبودن زنان در معرض ازدواج از گروه 5 سال کمتر به تعداد کافی است. باتوجه به شرایط فرهنگی حاکم بر جامعه اسلامی کشور ما به طور قطع می توان این نتیجه را آغاز بحران بزرگ اجتماعی به حساب آورد و انتظار داشت که علاوه بر ایجاد عوارض فردی برای افراد مجرد از قبیل مشکلات روحی و اضطراب برای خود و خانواده؛ زمینه های فساد اخلاقی خود این افراد و در ادامه، عوارض متعددی از قبیل افزایش آمار طلاق و غیره را برای کل جامعه به همراه آورد.
براساس محاسبات به عمل آمده 2 میلیون و 481 هزار و 217نفر دختر بیش از پسر با اختلاف سنی 5 سال در جامعه وجود دارد و در صورت ثابت ماندن الگوی سنی ازدواج در کشور، تعداد بسیاری از دختران که اکنون بیش از 20 سال سن دارند و حدود 18 درصد از کل دختران همان گروههای سنی را شامل می شود، در آینده امکان ازدواج را به طور طبیعی نخواهند داشت.
از طرفی حدود 2 میلیون و 344 هزار و 486 پسر که اکنون در گروه سنی 5 تا 15 سال قرار دارند، بیش از دختران با 5سال کمتر در جامعه وجود دارد که حدود 29 درصد از کل پسرهای همان گروه را شامل می شود.
در صورت ادامه یافتن فرهنگ الگوی سنی ازدواج رایج در کشور، این تعداد از پسران نیز در آینده برای همیشه مجرد خواهند ماند.
این بدان معناست که 4 میلیون و 825 هزار و 803 نفر به دلیل عدم تعادل در هرم سنی جامعه کشور ما، در آینده در معرض تجرد قطعی خواهند بود.
از آنجا که جمعیت ذکر شده دختر مذکور در سنین (عمدتا) بالای 20 سالگی و جمعیت پسر (عمدتا) زیر 15 سال هستند، امکان ازدواج این دو جمعیت به طور طبیعی وجود نخواهد داشت.

پیشگیری:

مهمترین و بلکه تنها راهکار موثر برای پیشگیری از این بحران خطرناک و خزنده اجتماعی، تغییر در الگوی سنی ازدواج و کاهش اختلاف سن زوجین به حدود 2 سال است.(لازم به ذکر است با توجه به این که اطلاعات مربوط به سال 1379است، لازم است دست کم اختلاف سنی محاسبه شده را که حدود 2 سال است، در نظر گرفت)این تغییر باید در اسرع وقت و با ابزارهای قانونی و تبلیغی مناسب انجام شود تا تاثیرگذار واقع گردد.
بدین منظور اقدامات زیر پیشنهاد می شود:
1-آگاهی و تشویق مردم به این که دختران گروه کمتر از 20سال خود را به افراد با اختلاف سنی بالا، ندهند. (این موضوع باعث می شود پسران به ازدواج با دختران همسن خود روی بیاورند).
2-ایجاد موانع قانونی برای جلوگیری از ازدواج در سنین پایین (به دلیل این که اختلاف سنی در آنها بالاست).
3-ایجاد موانعی قانونی برای جلوگیری از ازدواج با اختلاف سنی زیاد.
4- تشویق به ازدواج های دانشجویی و گروههایی که اختلاف سنی در میان آنها پایین است، از طریق دادن وام ازدواج و امکانات دیگر.
5-ایجاد موانع قانونی برای ورود و خروج بی رویه افراد مهاجر که منجر به تشدید عدم تعادل سنی در جامعه شود.