در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
سرطان یکی از کابوس‌های دوران ماست؛ بیماری پیشرفته‌ای که در تمام گروه‌های سنی، سبب خسارات جانی و مالی فراوانی می‌شود و در این میان سرطان کودکان که سالانه 2000 مورد جدید آن در کشور گزارش می‌شود، هرچند که یک یا 2درصد از کل سرطان‌ها را دربرمی‌گیرد، اما به دلیل درگیر شدن کودکان معصوم با آن شاید بیشتر از انواع دیگر این بیماری مورد توجه عموم قرار می‌گیرد.
در واقع فقط همین آمار کافی است تا اهمیت پرداختن به موضوعی چون سرطان کودکان مشخص شود؛ بویژه اگر بدانیم سرطان کودکان بعد از تصادفات، دومین علت مرگ‌ومیر این عزیزان محسوب می‌شود. برای اولین بار در ایران انجمن خون و سرطان کودکان ایران با همکاری شاخه آسیایی انجمن بین‌المللی سرطان کودکان (SIop Asia) ششمین همایش بین‌المللی با موضوع سرطان کودکان را با هدف بررسی آخرین دستاوردهای علمی در زمینه تشخیص و درمان انواع سرطان‌های کودکان برگزار کرد.
در حاشیه این برنامه دکتر حسن ابوالقاسمی، رئیس ششمین کنگره بین‌المللی سرطان کودکان ایران به سوالات ما درباره دلایل بروز این بیماری، درمان‌ها و راه‌های پیشگیری از آن پاسخ داد.
آیا آمار درست و دقیقی از میزان کودکان مبتلا به سرطان در کشور وجود دارد؟
آمار درستی از شمار کودکان مبتلا به سرطان در دست نیست. اما تخمین زده می‌شود هر ساله 1500 تا 2000 فرد زیر 15 سال به سرطان دچار شوند که شایع‌ترین آنها به ترتیب خون، سرطان سیستم مغز و اعصاب و لنفوم است که 20 درصد این میزان را سرطان خون به خود اختصاص داده است.
به نظر می‌رسد که در این بخش هم نبود آمار دقیق مشکلاتی را برای ثبت سرطان در کشور به همراه آورده است.
بله، چراکه مشخص شدن تعداد دقیق مبتلایان به سرطان در کشور به تصمیم‌گیران بخش بهداشت و درمان کمک می‌کند که بدانند در هر بخشی چه میزان باید هزینه کرد و بتوان راهکارهای درمانی مناسب‌تری را ارائه کرد.
آقای دکتر آیا این باور که سرطان کودکان قابل درمان می‌باشد، درست است؟
با امکانات موجود، 80 درصد از موارد سرطان کودکان در کشور به طور قطع درمان می‌شوند و اگر بیماران بموقع به پزشک مراجعه کنند، درمان قطعی به 95 درصد هم می‌رسد. خوشبختانه هم‌اکنون در دورافتاده‌ترین نقاط کشور، فوق تخصص‌های لازم برای درمان سرطان کودکان وجود دارد؛ به نحوی که منطقه محروم سیستان و بلوچستان هم بیش از 15 سال است که فوق‌تخصص خون و انکولوژی دارد. این در حالی است که در سال‌های 68 و قبل از آن به علت نبود متخصص و امکانات فقط 25درصد کودکان به‌طور قطع درمان می‌شدند. هم‌اکنون حدود 70 فوق‌تخصص خون و سرطان کودکان (به میزان کافی) در کشور وجود دارد، در حالی است که در سال‌های گذشته فقط 5 فوق‌تخصص خون و انکولوژی برای کودکان در کشور وجود داشت و کودکان سرطانی اغلب توسط متخصصان اطفال درمان می‌شدند. تا این‌که در سال 70 رشته خون و انکولوژی اطفال در 3 دانشگاه کشور به تصویب رسید. هم‌اکنون 70 فوق‌تخصص هماتولوژی انکولوژی اطفال در کشور وجود دارد و همه مناطق کشور از خدمات این رشته فوق‌تخصصی بهره‌مند هستند. بنابراین ما می‌توانیم افتخار کنیم که امروز در سراسر کشور، هر کودک سرطانی می‌تواند حداقل به یک متخصص انکولوژی دسترسی داشته باشد و این بسیار ارزشمند است، زیرا در سال‌های گذشته این امکان وجود نداشت و کودکان مبتلا به سرطان، اغلب جان خود را از دست می‌دادند.
به‌طورکلی علت بروز سرطان در اطفال را در چه موضوعاتی می‌توان دسته‌بندی کرد؟ آیا عوامل ایجاد سرطان در کودکان نسبت به بزرگسالان متفاوت است؟
علت بروز سرطان در اطفال تغییر ژن‌ها بر اثر عوامل محیطی است، اما هر آنچه که برای پیشگیری از سرطان در طب بزرگسالان مورد توجه قرار می‌گیرد، باید با دقت و اهمیت بیشتری درخصوص کودکان نیز مورد توجه قرار گیرد، چون کودکان در ابتدای راه هستند و این برنامه‌های کنترلی در مورد آنها مهم‌تر است.
تماس با آلاینده‌های موجود در هوا و از جمله دود سیگار اطرافیان تاثیر نامطلوب زیادی در کودکان دارد. از این‌رو برنامه‌های ارائه شده برای کاهش بروز سرطان در بزرگسالان در کودکان هم صدق می‌کند.
به‌طور کلی اشعه نور خورشید، بدی تغذیه و چاقی، کم تحرکی، استعمال دخانیات یا در معرض دود سیگار قرار گرفتن و برخی عوامل عفونی مانند هپاتیت B و C از عوامل موثر در بروز سرطان در افراد بالغ و حتی کودکان هستند. همچنین پرهیز ازمواد غذایی یا آب حاوی نیتریت و در معرض آزبست نبودن از دیگر راه‌های پیشگیری از سرطان است.
عوامل محیطی هم می‌توانند باعث بروز این بیماری شوند؟
با امکانات موجود، 80 درصد از موارد سرطان کودکان در کشور به طور قطع درمان می‌شوند و اگر بیماران بموقع به پزشک مراجعه کنند درمان قطعی به 95 درصد هم می‌رسد
متاسفانه میزان شیوع سرطان کودکان در کل دنیا و از جمله در ایران رو به افزایش است. در این میان یکی از مهم‌ترین علل این موضوع عوامل محیطی است که با تاثیر بر عملکرد ژن‌ها منجر به بروز سرطان در کودکان می‌شود. برخی رنگ‌های مصنوعی عامل بروز سرطان مثانه هستند. بنابراین چنانچه افراد بالغ در معرض عوامل سرطان‌زا قرار بگیرند، تغییرات ژنتیکی می‌تواند از طریق نطفه (اسپرم یا تخمک) به کودکان منتقل شود. همچنین می‌توان به بروز سرطان‌های پوست (براثر تماس با اشعه نورخورشید) حتی در کودکان زیر 15 سال اشاره کرد. مطالعات فراوانی هم درباره تاثیر امواج الکترو مغناطیسی انجام شده است و اتهاماتی نیز در این باره وجود دارد.
آیا تاثیر حشره‌کش‌ها و سموم دفع آفات نباتی در بروز سرطان در کودکان هم مورد تایید قرار گرفته است؟
امروز ارتباط بین استفاده از حشره‌کش‌ها و سموم دفع آفات نباتی با بروز سرطان در کودکان ثابت شده است، از این رو والدین نباید در حضور کودکان، منازل و درختان خود را سمپاشی کنند. در صورتی که استفاده از اسپری حشره‌کش در خانه ضروری است، باید این کار در زمانی انجام شود که کودکان در منزل نباشند و هنگامی که هوای منزل عاری از هرگونه سموم ناشی از این اسپری شد می‌توان کودک را به منزل بازگرداند علاوه براین‌که بجز حشره‌کش‌ها، بسیاری از سموم آفات گیاهی را نیز باید از دسترس با اطفال دور نگهداشت.
درمان سرطان در کودکان نسبت به بزرگسالان چه حساسیت‌هایی را در بر دارد؟
به کار بردن درمان‌هایی با کمترین عارضه، مهم‌ترین نکته‌ای است که در درمان سرطان کودکان باید مورد توجه قرار گیرد یکی از اهداف مورد نظر برگزارکنندگان ششمین کنگره بین‌المللی سرطان کودکان که در جزیره کیش برگزار شد توجه به پروتکل‌های درمانی بین‌المللی مخصوص کشورهای در حال توسعه بود که مطابق آن بتوان علاوه بر این‌که طول عمری طبیعی برای کودکان مبتلا به سرطان ایجاد کرد، کیفیت زندگی آنها را نیز افزایش داد.
با توجه به این‌که کودکان ابتدای زندگی هستند و آینده آنها بسیار مهم است باید روش‌های درمانی را در آنها به کار برد که کمترین عارضه را در آنها به دنبال داشته باشد تا بتوانند از کیفیت زندگی مناسب و طبیعی در آینده برخور دار باشند. این کنگره با حضور 300 متخصص داخلی و خارجی برگزار شد و حدود 70 مهمان خارجی نیز در ان حضور داشتند که می‌توان گفت از این لحاظ متفاوت از بسیاری از کنگره‌هایی است که تاکنون در کشور برگزار شده است.
متخصصانی از کشورهای مختلف دنیا شامل آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، ایتالیا و سوئیس و تعداد زیادی از کشورهای آسیایی ژاپن، هند، قطر، بحرین و اندونزی برای شرکت دراین کنگره به ایران آمدند. حدود 155 مقاله پذیرش شد. از میان آنها حدود 116 مقاله به صورت سخنرانی و بقیه به صورت پوستر طی روزهای کنگره ارائه شد.
در این میان حتما برای پیشگیری از ابتلا راهکارهایی هم ارائه شده است؟
بله، مصرف مواد غذایی سالم، پخته شده و مواد طبیعی برای پیشگیری از سرطان بسیار مهم است. با رژیم غذایی سالم در کودکان باید مانع چاقی در آنها شد و علاوه بر این با افزایش تحرک و خودداری از مصرف غذاهای سرخ شده و مانده و کنسرو شده می‌توان به کاهش ریسک ابتلا امیدوار بود. در ضمن آن‌که والدین باید کودکان خود را در فواصل زمانی مشخصی که پزشک به آنها توصیه می‌کند مورد معاینات منظم قرار دهند تا در صورت بروز سرطان بتوان آن را در مراحل ابتدایی تشخیص داد تا نتیجه درمانی بهتری داشته باشد.
در حوزه درمان سرطان در کودکان اکنون با چه مشکلاتی روبه‌رو هستیم؟
متاسفانه با وجود رشد روزافزون سرطان در کودکان ایران و جهان، هنوز مرکز تحقیقات سرطان کودکان در کشور وجود ندارد و پیوند مغز استخوان در مراکز بزرگسالان انجام می‌شود.
دلیل اصلی نبود چنین مرکزی در کشور را در چه می‌دانید؟
تمام بیماران کودک مبتلا به سرطان در مرکز فوق تخصصی خون و سرطان اطفال درمان می‌شوند، ولی پیوند مغز استخوان در مراکز بزرگسالان البته به‌وسیله متخصصان کودکان انجام می‌شود. از دلایل عدم راه‌اندازی چنین مراکزی می‌توان به هزینه بر بودن آن اشاره کرد؛ این در حالی است که هم اکنون به میزان کافی فوق تخصصان هماتولوژی و انکولوژی اطفال و متخصصان در زمینه‌سلول‌های بنیادین خونساز در کشور وجود دارد.
بهاره صفوی
گروه دانش
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
۸۵ درصد مدارس کشور اتاق بهداشت ندارند | جای خالی ۱۶ هزار مربی سلامت در مدارس
در واکنش به حمله رژیم صهیونیستی به ایران مطرح شد
اسرائیل در ورطه تصمیمات اشتباه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
کوه موش زایید!
گفت و گو
رییس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت در گفتگو با جام جم آنلاین:
۳۵ درصد از قانون جوانی جمعیت اجرا شده
گفتوگوی «جامجم» با سیده عذرا موسوی، نویسنده کتاب «فصل توتهای سفید»
نقنقنویسی داستان اجتماعی نیست
یک نماینده مجلس:
پیامعملیات وعده صادق، قدرت و استقلال ایران بود
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جامجم»: