هوش از سرتان نپرد!

اما با ورود به دبیرستان و دانشگاه، به عنوان یک جوان با تجربه می‌توانید صادقانه درباره هوش خودتان قضاوت کنید. با این‌که معیار هوش در زمان مدرسه و حتی دانشگاه هوش ریاضی است، اما بتدریج که به عنوان یک جوان مستقل سری در اجتماع در می‌آورید و اسم و رسمی در میان دوستان دست و پا می‌کنید، متوجه خواهید شد که به هوش دیگری جز هوش ریاضی هم نیاز دارید. هوش اجتماعی، اصطلاحی است که در چند سال گذشته زیاد باب شده و به آنEQ می‌گویند و مرز باریکی دارد با شعور و با آدمی که به او باشعور می‌گویند.

توهم هوشی، اصطلاحی مردم‌شناسانه است و برای بشری به کار برده می‌شود که خود را باهوش‌تر از چیزی که در واقعیت بوده، می‌دانسته است. امروزه، ما با در دست داشتن ابزاری که او می‌ساخته است می‌توانیم به درستی درباره میزان هوش او قضاوت کنیم.

گاهی ابزاری از هزاران سال پیش از دل خاک بیرون می‌آید که نمونه کاملی از یک مغز متفکر با پیچ و تاب‌های زیاد است که در جمجمه یک انسان هزاران ساله وجود داشته است.

با هوش‌های قرن

قدیمی‌ها که واژه‌ای برای هوش نداشتند، یکی از معدود آدم‌های باهوش قبیله‌شان را به عنوان مشاور انتخاب می‌کردند. این آدم باهوش، بسته به میزان آی‌کیو و البته وجدان انسانیش، مدارج ترقی را از مشاورت به ریاست و بعد هم پیر و فرزانه قبیله شدن، طی می‌کرد.

باهوش‌های قرون معاصر هم معمولا آنهایی هستند که نبض تاریخ را در دست می‌گیرند. اغلب نویسندگان بزرگ، بیشتر دانشمندان، آنهایی که کشف و اختراعات تاثیرگذار می‌کنند، بسیاری از رهبران سیاسی جهان و خیلی از کسانی که اسمشان در کنار آثار و وقایع بزرگ ثبت شده است، در تست‌های آی‌‌کیو مدرسه‌شان نمره‌های بالا می‌آورده‌اند. آزمون‌های هوش از زمان جنگ جهانی اول در کنار آزمون‌های شخصیت فراگیر شد. فرماندهان زیادی در جنگ‌ها کشته می‌شدند و نیاز فوری به جایگزین‌های جوان داشتند. روانشناسان ارتش سربازانشان را از نظر میزان هوش و نوع شخصیت مورد ارزیابی قرار می‌دادند، جوان‌ها و باهوش‌‌تر‌ها را انتخاب می‌کردند و برای مسوولیت‌های سنگین‌تر آموزش می‌دادند. همیشه هم حواس‌شان به این مثل قدیمی لهستانی بود که هیچ‌وقت به یک آدم باهوش‌تر از خودتان کاملا اعتماد نکنید.

تست آی‌کیو

اگر اصرار زیادی بر دانستن میزان هوش‌تان دارید، علاوه بر نمرات درسی و دانشگاهی‌تان بهتر است در یک تست آی‌کیو استاندارد هم شرکت کنید. نمونه‌هایش را می‌توانید از دکتر روانشناستان درخواست کنید و اگر دکتری با این عنوان ندارید حتما یکی از آن را امتحان کنید. اما پیش از آن سری به اینترنت بزنید و با نمونه‌های بسیار متنوعی از تست‌های آی‌کیو که هوش شما را از هفت جهت مختلف بررسی می‌کنند روبه‌رو شوید. اعتبار تست‌ها را خودتان با هوش خودتان تشخیص بدهید.

البته توصیه این است که آزمون‌های هوش قدیمی را کنار بگذارید که بیشتر از هر جایی با قسمت سمت چپ مغز شما کار دارد؛ با قسمتی که حساب و کتاب می‌کند و ریاضیدان‌ها خوب از آن استفاده می‌کنند.

به هر حال تشخیص هوش در آدم‌ها کار چندان سختی هم نیست و نیازی به آزمون‌های وقت‌گیر، حوصله بر و احتمالا استرس‌آور تشخیص میزان آی‌کیو نیست. کافی است به حرکات و سکنات آدم‌ها نگاه کنید. باهوش‌تر‌ها در مواجهه با چیزهای اطرافشان از اعتماد به نفس بیشتری برخوردارند و به محض روبه‌رو شدن با یک پدیده و واقعه جدید، توان درک و تحلیل سریع آن را پیدا می‌کنند. آنها ممکن است تنبلی کنند و از این نعمت خدادادی آن‌طور که باید استفاده نکنند، اما پایش که بیفتد کارهای شگفت آوری ازشان سر می‌زند که هوش از سرتان می‌پرد.

خودت ثابت کن

حتما نباید یک دانشمند باشید و درمان یک بیماری لاعلاج را کشف کرده باشید تا باهوشی‌تان ثابت شود. لازم نیست که جنگی به‌راه انداخته باشید، کشورتان را از استعمار در آورده باشید یا در جستجوی زمان از دست رفته را نوشته باشید که نشان بدهید چقدر باهوشید.

روزانه صدها انسان باهوش از کنار ما می‌گذرند، وقتی در صف نانوایی ایستاده‌ایم، وقتی داریم با عجله و فشار بالا خودمان را از در در حال بسته شدن مترو به داخل هل می‌دهیم یک آدم باهوش در کنار ما هست که نمی‌شناسیمش.

هوش یک واقعیت ژنتیکی است و شما امکان به دست آوردنش را با مطالعه و تلاش و سفرکردن هم نخواهید داشت. باید باهوش به دنیا آمده باشید.

نمونه بسیار مشهورش، هیتلر است؛ دیکتاتوری است که روح لطیف نقاشانه‌اش را در جوانی به پستوهای قلبش فرستاد، از بچگی باهوش بوده و می‌گویند باهوش‌ها چاره‌ای جز استفاده از هوششان را ندارند. او که سال‌ها بعد از آن‌که نقاشی می‌کرد، یکی دو جنگ جهانی را به راه انداخت، در زمان تحصیل و سال‌های اول خدمتش در ارتش آلمان، با هوش و ذکاوتش همه آدم‌های اطراف، فرمانده و استادانش را شگفت‌زده می‌کرده است. آدولف، معمولا راهکارهای تند و تیز اما عملی ارائه می‌کرده و سرعت تحلیلش از مسائلی که می‌شنیده، بسیار بالا بوده است. گاندی، رهبر فقید هند هم که چند سالی دنیا را با صبر و تحمل و سماجتش به خود مشغول کرده بود، بالاخره در شهر محل زندگی‌اش و در حالی که لباس سفیدی بر تن کرده بود توسط یکی از مخالفانش کشته شد. او یکی از باهوش‌ترین رهبرانی است که تاریخ سیاسی جهان به خود دیده است. گاندی با برنامه‌ریزی‌هایی که اغلب برای اطرافیانش غیر قابل درک بود یک جنبش استقلال‌طلبانه را با دست‌های خالی اما سلول‌های در هم پیچیده خاکستری اداره کرد و به نتیجه رساند.

احتمالا با من هم‌عقیده‌اید که آلبرت اینشتین از بزرگ‌ترین نوابغ عالم است و ریاضی‌اش حرف نداشته است. ونگوک، نقاش نابغه هلندی را هم که یکی از گوش‌هایش را برید و در نهایت در میان گندم‌زارهای زرد خودکشی کرد، می‌شناسید؟ می‌گویند اینشتین، ونگوک و تعداد زیادی نوابغ دیگر از نیمکره راست مغزشان بیشتر استفاده می‌کرده‌اند؛ نیمکره‌ای که کارش پرداختن به تصور و تجسم‌های فضایی، تشخیص رنگ و چهره، تخیل و موسیقی است. از اینشتین بعید به نظر می‌رسید.

انواع هوش

تعریف اصلی هوش می‌گوید اگر شما بتوانید در هر شرایطی خودتان را با فضا و محیط اطرافتان هماهنگ و در آن پیشرفت کنید، آدم باهوشی هستید.

«هوش ریاضی» هم یکی از انواع هوش است که روزگار همه‌مان را در دوران مدرسه با آن سیاه کردند. آن زمانی که هنوز هوش هیجانی و درون فردی داشتن یک امتیاز به حساب نمی‌آمد. اگر هوش ریاضی دارید مهندسی، حسابداری و فعالیت در زمینه ریاضی، منطق و فلسفه به کارتان می‌آید. اگر در دانشگاه پرحرف‌ترین دانشجوی کلاستان هستید، حاضر جوابید، در حرف زدن از همه شاعران و نویسندگان کلاسیک و غیرکلاسیک کمک می‌گیرید و سخنوری می‌کنید باید خودتان را جوانی با هوش زبان ‌شناختی بدانید. اگر هوشتان آنقدر هست که خوب می‌نویسید می‌توانید روزنامه‌نگاری کنید، شعر بگویید و حتی رمان چاپ کنید.

اگر می‌توانید مفاهیم مختلف را در ذهنتان به راحتی تصویر و آن را درک کنید شما جوانی با هوش بالای تصویری هستید. باید مهندسی و پزشکی را فراموش کنید و کتاب‌های کنکور هنر را در دست بگیرید. شاید آینده هنر این مملکت در دست‌های شما باشد. تازه با داشتن این هوش و استعداد ویژه می‌توانید در مرمت آثار تاریخی هم دستی داشته باشید.

«هوش موسیقایی» را می‌توان در کسانی تشخیص داد که ذهنشان به هر نوع صدایی حساس است. آنها زیر و بم آهنگ‌ها را از هم تشخیص می‌دهند و توان تشخیص موسیقی خوب را به راحتی دارند. احتمالا فکر نمی‌کنید که هوش موسیقایی مثلا برای ساختمان‌سازی مناسب است؟ شما باید حتما یکی از ابزار موسیقی را انتخاب و تا دیر نشده نوازندگی را شروع کنید؛ البته اگر قبل از آن خواننده نشده و یک آلبوم منتشر نکرده باشید. خیلی از جراحان، قالیباف‌ها، ورزشکاران حرفه‌ای و خلبان‌ها از «هوش بدنی» برخوردارند. اگر هنوز در جوانی گواهینامه رانندگی‌تان را نگرفته‌اید، در زمان دانشجویی در هیچ مسابقه ورزشی نتوانسته‌اید جزو 10 نفر اول باشید و در زمینه ورزش همیشه ضعیف عمل کرده‌اید، شما هیچ بهره‌ای از هوش بدنی و حرکتی نبرده‌اید و بهتر است قید قهرمانی در المپیک را بزنید.

هوش میان فردی!

اگر می‌توانید آدم‌های اطرافتان را بخوبی درک کنید، دوستانتان همیشه بعد از حرف زدن با شما احساس سبکی می‌کنند و هم اتاقی‌های خوابگاهتان رازهای دلشان را به شما می‌گویند، بدانید که حتی می‌توانید بی‌هیچ احساس واقعی و فقط با داشتن همین «هوش میان فردی» که خدا تقدیمتان کرده، محرم رازهای دیگران باشید و به درد دل‌هایشان گوش بدهید.

برای این‌که به خودشناسی برسید که به گفته امام علی(ع) زمینه خدا شناسی است، کارتان با داشتن «هوش فرا فردی» بسیار راحت‌تر راه می‌افتد. باید آن را تقویت کنید. این آدم‌ها از هیچ‌گونه قضاوتی درباره خودشان دریغ نمی‌کنند و زیر و بم احوالات درونی خودشان را بخوبی می‌دانند.

آدم‌هایی که «هوش طبیعت» دارند، کشاورزان نمونه‌ای که در تلویزیون می‌بینمشان، متخصصان گیاه‌شناسی، باغبان‌های پیری که باغچه‌هایشان همیشه تر و تازه و پرگل است، نقاشان امپرسیونیست و عکاسان طبیعت گرا همگی از هوش طبیعت برخوردارند. هوش مصنوعی یا هوش ماشینی هم که نتیجه جمع شدن و همکاری همه انواع هشت‌گانه هوش است را محل برخورد بسیاری از دانش‌ها، علوم و فنون قدیم و جدید دانسته و ریشه و ایده اصلی این اختراع را در فلسفه، زبان‌شناسی، ریاضیات، روان‌شناسی، نورولوژی، و فیزیولوژی می‌دانند. هوش مصنوعی به هوشی که یک ماشین از خود نشان می‌دهد و یا به دانشی در کامپیوتر که سعی در ایجاد آن دارد گفته می‌شود. در واقع هر انسانی هوش مصنوعی باهوش‌تری ایجاد کند، نشان داده که از هوش طبیعی بالاتری برخوردار است.

احتمالا تعدادی از شما باهوش‌ها، به این نتیجه رسیده‌اید که از نظر هوشی جامع‌الاطرافید و همه انواع هشت‌گانه هوش را در خودتان تشخیص داده‌اید. شاید دارید با خودتان فکر می‌کنید اگر می‌شد این هوش مصنوعی را هم داشتم، چه می‌شد!

منابع: ویکی پدیا

سایت knowledge

کتاب هوش چیست، نوشته جیمز ارفلا‌ین

سیما دهقان