فلاش بک؛ راه طی نشده

نگارنده درصدد است تا این بار، از واژه تخصصی «فلاش بک»‌ را که به معنای بازگشت به گذشته با تامل در نمایی از امروز است، در مباحث اقتصادی بهره گیرد تا به مصداق «خیرالکلام ما قل و دل» به مقصود مورد نظر، بهتر و سهل‌تر نایل شویم.

با شروع کار دولت محترم دهم و بازگشایی دانشگاه‌ها، به نظر می‌رسد به سرفصل‌های اصلاح الگوی مصرف ، همچنین پیشرفت و عدالت چه در بخش طراحی و چه در مصادیق و اجرا، طی 6 ماه که از ابتدای سال 1388 سپری شده، توجهات بایسته و شایسته صورت نگرفته است.

برهمین اساس و بصورت فلاش بک، به فرازهایی از بیانات رهبر معظم انقلاب در نماز عید فطر، اولین نشست با دولت دهم، جمع زائران حضرت امام رضا (علیه السلام) در اول فروردین امسال و بالاخره در پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال 1388 به شرح ذیل، نگاه و تامل مجددی خواهیم داشت:

1. امسال ما اعلام کردیم سال اصلاح الگوی مصرف، همه هم استقبال کردند؛ مسوولان استقبال کردند، مردم هر کدام صدایشان به ما رسید استقبال کردند، متخصصان و نخبگان و افراد مطلع در زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی استقبال کردند، گفتند عجب شعار درستی است، شعار خوبی است؛ خوب، چه شد؟

2. برای دهه‌ پیشرفت و عدالت، همه خودشان را آماده کنند. ما احتیاج داریم به جهش در این راه. ما عقب‌ماندگی زیاد داریم. با رفتار معمولی نمی‌شود به نقطه مطلوب رسید؛ ما به جهش احتیاج داریم. این جهش ، ایمان می‌خواهد ، اخلاص می‌خواهد، هماهنگی می‌خواهد، همکاری نیروها را با یکدیگر لازم دارد.

قوای سه‌گانه با هم همکاری بکنند، همدلی کنند، به هم کمک کنند؛ مردم به مسوولان، بخصوص به قوه‌ مجریه که وسط میدان است کمک کنند، همکاری کنند، همراهی کنند، ما بتوانیم راه‌های نرفته را برویم؛ کارهای بزرگی که در انتظار ماست، انجام بدهیم.

3. این دهه، دهه پیشرفت و عدالت است. ما پیشرفت را با عدالت با هم آوردیم؛ یعنی درست نقطه‌ مقابل آن چیزی که در دنیای مادی امروز مطرح است. آنها می‌گویند ما اگر بخواهیم در پیشرفت، رعایت این مسائل عدالتی را بکنیم، آن پیشرفت به دست نخواهد آمد، بنابراین عدالت را می‌گذاریم بعد از آن‌که پیشرفت را حاصل کردیم.

آن وقت با راه‌های جبرانی مثل همین بیمه‌ها و کمک‌ها، تا آن حدی که بشود - که غالباً هم نمی‌شود جبران می‌کنیم. ما می‌گوییم نه، پیشرفت همراه با عدالت. در ذات این پیشرفت، عدالت بایستی ملحوظ شده باشد. خوب، این الگو لازم دارد؛ بنشینید الگویش را ترسیم کنید. این، نگاه کلانی خواهد بود به آینده‌ کشور.

4. عدالت را اولاً باید تعریف کنند و مشخص کنید این عدالتی که می‌خواهیم به آن برسیم، چیست. اولاً عدالت فقط عدالت در مسائل اقتصادی نیست، یک بخش عمده‌اش مساله اقتصاد است. در عدالت، هم عقلانیت بایستی مورد توجه باشد، هم معنویت. این را ما قبلاً هم عرض کرده‌ایم.

اگر معنویت با عدالت همراه نباشد، عدالت می‌شود یک شعار توخالی. خیلی‌ها حرف عدالت را می‌زنند، اما چون معنویت و آن نگاه معنوی نیست، بیشتر جنبه‌ سیاسی و شکلی پیدا می‌کند. دوم، عقلانیت. اگر عقلانیت در عدالت نباشد، گاهی اوقات عدالت به ضد خودش تبدیل می‌شود.

5 . این دهه را 10 سال پیشرفت و عدالت کشور و نظام جمهوری اسلامی نامیدیم؛ در حالی که از آغاز انقلاب، ملت ایران با حرکت عظیم خود و با ایجاد و استقرار نظام جمهوری اسلامی، به سمت پیشرفت و عدالت حرکت کرده است.

10 سال آینده چه خصوصیتی دارد که آن را به عنوان دهه‌ پیشرفت و عدالت نامگذاری کرده‌ایم؟ به نظر ما تمایز ده سال آینده با 3 دهه‌ گذشته، در آمادگی‌های بسیار وسیع و عظیمی است که در کشور عزیزمان برای پیشرفت و عدالت به وجود آمده است، که این آمادگی‌ها به ملت بزرگ و مصمم ما اجازه می‌دهد در این زمینه یک جهش و یک گام بلند نشان بدهد.

6 . ما بایستی الگوی مصرف را اصلاح کنیم. ما بایستی به سمت اصلاح الگوی مصرف حرکت کنیم. مسوولان کشور در درجه‌ اول چه قوه‌ مقننه، چه قوه مجریه و چه سایر مسوولان کشور؛ قوه‌ قضاییه و غیر آنها و اشخاص و شخصیت‌ها در رتبه‌های مختلف اجتماعی و آحاد مردم ما از فقیر و غنی، بایستی به این اصل توجه کنند که باید الگوی مصرف را اصلاح کنند.

این‌جور مصرف کردن در همه‌ زمینه‌ها در امور ضروری زندگی، در زیادی‌های زندگی مصرف کردن بی‌رویه و بدون منطق و بدون تدبیر عقلانی، به ضرر کشور و به ضرر آحاد و اشخاص ماست.

من از عموم مردم و بخصوص از مسوولان درخواست می‌کنم، خواهش می‌کنم که در این زمینه فعالیت خود شان را در این سال زیاد کنند، افزایش بدهند و برای اصلاح الگوی مصرف برنامه‌ریزی کنند.

7. من این سال را، سال «حرکت مردم و مسوولان به سوی اصلاح الگوی مصرف» می‌دانم و امیدوارم که این عنوان که «اصلاح الگوی مصرف» است برای همه‌ ما دستورالعمل باشد و همه‌ ما بتوانیم برطبق این شعار مهم و حیاتی و اساسی برای کشور عمل کنیم و از منابع کشورمان به بهترین وجهی استفاده نماییم.

در این بازگشت به گذشته با تاملی ژرف در نمایی از امروز، منصفانه باید اعتراف کنیم که چه در بخش فکری و تئوریک کار و چه در جنبه‌های اجرایی، چه با عذر تقصیر و چه بدون آن، از منویات رهبر فرزانه انقلاب در تحقق اهداف و آرمان‌های اعلامی که آرمان‌های اصیل انقلاب و اسلام در تحقق جامعه دینی و ارزشی است، عقب مانده‌ایم.این راه در عین حال، راهی نیست که بتوان با شتابزدگی و یا تبلیغات سطحی رسانه‌ای و ژورنالیستی طی کرد.

این مسیر و راه طی نشده دارای پیش شرط‌ها و الزاماتی است که بدون تحصیل آن، یا مسیر مورد نظر طی نمی‌شود یا مسیر به انحراف می رود که ضرر، دو چندان می‌شود. تعدادی از اهم این سرفصل‌ها به شرح ذیر است که اگر توفیق و مددی بود در آینده بیشتر بدان خواهیم پرداخت. سرفصل‌ها به شرح تالی است:

الف) ارائه مانیفست عدالت که شامل تعریف و تبیین عدالت در زوایای مختلف می‌شود.

ب) ارائه دقیق تعریف الگوی پیشرفت و مدل پیشرفت اجتماعی.

ج) بومی‌سازی الگوی پیشرفت.

د) تدوین مدل و الگوی بومی پیشرفت و عدالت که لازم و ملزوم یکدیگر باشند.

ه) تعریف ابزارها چه در بخش نرم افزاری و چه در بخش سخت افزاری برای تحقق برنامه‌ها و آرمان‌های فوق‌الذکر.

ز) ارائه مکتوب زمان بندی.

این سرفصل‌ها پس از مکتوب شدن، می‌بایست در سطح جامعه منتشر شود تا از تمامی توان‌های موجود بخصوص نخبگان مطرح و غیر مطرح، در جهت رفع نواقص و تکمیل آن به صورت سازنده، بهره‌برداری مقتضی شود.

در اولین گام و در دستیابی به سرفصل اول از سرفصل‌های مزبور، در انتظار انتشار مانیفست عدالت، بخصوص عدالت اقتصادی و اجتماعی از سوی دولت محترم خواهیم بود. نقش حوزه و دانشگاه در این موضع، تعیین‌کننده است.

بهروز پورسینا