علا‌قه‌ای ملی به علمی دیرپا

تنها همین چند سال پیش بود که رویترز و چند منبع خبر معروف دیگر جهان در گزارشی به همدلی جالب توجه مردم سعادت شهر جهت ساخت رصدخانه‌ای بزرگ برای رصد ستارگان و سایر اجرام آسمان اشاره داشتند. رویترز در ابتدای این گزارش چنین نوشته بود: مردم در سعادت شهر، یکی از شهرهای جنوبی ایران سعی می‌کنند تا از شرکت در نمازهایی که در روز جمعه و به صورت دسته جمعی برگزار می‌شود غفلت نکنند. آنها خوب می‌دانند که در هیچ جای دیگر به اندازه نماز جمعه نمی‌توانند اطلاعات به روز و جالبی درباره اجرام آسمانی و موقعیت ستارگان در شب‌های آتی از زبان پیش نماز خود به دست آورند. مردم سعادت شهر که در 390 مایلی جنوب تهران زندگی می‌کنند علاقه خیره‌کننده‌ای نسبت به نجوم از خود نشان می‌دهند که بی‌شک بازگوکننده علاقه و شور و شعف ملی نسبت به این علم دیرپاست. این شهر هر از چند گاهی شاهد پیوستن اعضای جدیدی به باشگاه‌های نجوم سراسر کشور است تا اطلاعات تازه‌ای درباره آنچه که در بالای سرشان روی می‌دهد به دست آورند و این درحالی است که بسیاری از این افراد متولد سعادت شهر هستند.

رویترز ادامه می‌دهد: اما این تنها بخشی از شور و شعف عجیب مردم سعادت شهر است. زنان این شهر نیز دست به کار جالبی زده‌‌اند و با فروش جواهرات شخصی خود به یک معلم دروس علوم برای پایه‌گذاری ساخت یک رصدخانه کمک قابل توجهی کرده‌اند.

اصغر اکبری که این کمک‌ها را دریافت کرده است می‌گوید: معلمان و فراشان مدارس شهر هر یک بخش بسیار کمی از حقوقشان را برای این کار اختصاص داده‌اند اما آنها نسبت به شهر خود احساس غرور می‌کنند.

کبیری ادامه می‌دهد: رصدخانه‌ای که در فکر آن هستیم مایه غرور و مباهات این شهر شده است. ستاره‌شناسی یک علم دیرپای الهی و مورد تاکید همیشگی اسلام است، از این رو در شهر کوچکی همچون سعادت شهر مردم از پیر و جوان و تحصیل کرده و کم‌سواد همانند مشارکت در ساخت یک مسجد، در فعالیت‌های علمی آن مشارکت دارند. نکته جالب آن است که مردم این شهر حتی به دخترانشان این اجازه را می‌دهند تا در صورت مطلع ساختن والدینشان تا پاسی از شب بیرون مانده و به تماشای ستارگان بپردازند.

به نوشته این خبرگزاری انگلیسی، کبیری حتی این اجازه را یافته است تا در صورت نیاز و برای مشاهده بهتر اجرام آسمانی، با همکاری و هماهنگی اداره کنندگان شهر، برق شهر را نیز قطع کند تا مشاهدات آنها بهتر و دقیقتر باشد. این هم یکی از جنبه‌های عجیب و خیره کننده علاقه مردم سعادت شهر به نجوم است که احتمالا در سراسر ایران نیز اینگونه باشد.

بابک تفرشی، ویراستار مجله ستاره‌شناسی نجوم می‌گوید شمار مشترکان مجله افزایش یافته است و در همین حال باشگاه‌های ستاره‌شناسی، اعضای بیشتری به خود جذب می‌کنند. در هنگام پدیده‌هایی مثل خسوف و کسوف و همچنین پرتاب شاتل‌ها، شمارگان مجله نجوم تا ده هزار نسخه نیز افزایش می‌یابد.

رویترز در این گزارش می‌افزاید: برنامه تلویزیونی شبانه در شبکه چهار تلویزیون ایران (برنامه آسمان شب به تهیه‌کنندگی سیاوش صفاریان‌پور) بیشترین مخاطب را به خود جذب کرده است و حتی گاهی به وسیله تماشاگران این برنامه در خیابان محاصره می‌شود. نکته جالب آن است که مجله نجوم چند سال پیش و زمانی که مردم وحشت زده تهران به مشاهده وضعیت عجیب زهره مشغول بوده و می‌ترسیدند که یک بشقاب پرنده سرگردان در بالای سرشان در حال پرواز باشد، آماج تلفن‌های بی‌شمار مردم جهت اطلاعات بیشتر در این خصوص قرار گرفت.

اما منجمان بین‌المللی نیز بر این علاقه ملی صحه می‌گذارند. رویترز ادامه می‌دهد: مایک سیمونس منجم آماتوری است که سفرهای مرتبی به ایران دارد. او می‌گوید: اخترشناسی پیشینه تاریخی قوی در میان ایرانیان دارد. من فکر می‌کنم که مردم ایران احساس می‌کنند ارتباط قوی با گذشته خود دارند و اخترشناسی یکی از مهم‌ترین کانال‌هایی است که آنها با استفاده از آن این کار را انجام می‌دهند.

با این حال به رغم جذابیت‌های مربوط به گذشته، اکثر ستاره‌شناسان ایرانی از هم اکنون به عنوان جلوه و صورتی از آینده مطرح هستند.

تفرشی در این باره می‌گوید: میانگین سنی آنها 19 سال است و 60 درصد از آنها را دختران تشکیل می‌دهند. این در حالی است که به گفته سیمونز در آمریکا اکثر ستاره‌شناسان میانسال بوده و در میان آنها زنان کمی دیده می‌شوند. نکته جالب آن است که حدود 30 تن از دختران ستاره‌شناس جوان ایرانی، در رصدخانه نقره‌ای رنگ زعفرانیه واقع در شمال تهران دور هم جمع می‌شوند تا به مشاهده اجرام آسمانی بپردازند. در این میان خبرگزاری رویترز به علایق جوانان ایرانی در این خصوص اشاره کرده و می‌نویسد: فریبا یزدانی، مدیر رصدخانه زعفرانیه می‌گوید که هر هفته بالغ بر 280 جوان به طور داوطلبانه در کلاس‌های این رصدخانه شرکت کرده و از مباحث عملی و تئوریک این کلاس‌ها استفاده می‌کنند. به گفته وی دختران با سر و صدای حاکی از ذوق و شوق از طریق تلسکوپ آسمان را رصد می‌کنند. رویترز در خاتمه به نقل از یکی از این دختران می‌نویسد: مشاهده آسمان برایش به صورت یک اعتیاد در آمده است. این چیزی بیش از یک مشاهده عادی است. هر چه که درباره آسمان‌ها یاد می‌گیرید بیشتر و بیشتر کنجکاو می‌شوید.

مهدی پیرگزی