صندوق ذخیره ازدواج، مشکل جوانان را می‌گشاید؟

قانون تسهیل ازدواج چه می‌گوید؟

قانون تسهیل ازدواج جوانان اولین بار در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در 27 آذر 1384 تصویب شد و کمتر از یک ماه بعد به تایید شورای نگهبان رسید. این قانون 12 دی همان سال برای اجرا از سوی رئیس‌جمهور به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی وقت ابلاغ شد، اما اجرای آن نیازمند آیین‌نامه‌های عملیاتی بود که از آن سال تاکنون دستگاه‌های مختلف به فراخور نوع مسوولیتشان در حال تدوین آن هستند.

بر اساس این قانون، وزارت مسکن و شهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی برای استفاده از زمین‌های دولتی و اهدایی و احداث مسکن موقت، شهرداری‌ها برای ارائه تسهیلات رفاهی فرهنگسراها، باشگاه‌ها در امر مراسم ازدواج جوانان، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح برای ایجاد تسهیلاتی در تعیین محل خدمت سربازان متاهل و پرداخت مستمری بیشتر به آنان و وزارت بهداشت و درمان در ارائه آموزش و مشاوره قبل و بعد از ازدواج و آماده کردن زوج‌ها برای آغاز زندگی مشترک، موظف شده‌اند تا سازوکارهای دقیق اجرایی تدوین کنند.

همچنین این قانون می‌گوید: وزارتخانه‌های علوم و بهداشت موظفند در چارچوب بودجه سنواتی به احداث و واگذاری خوابگاه‌ها برای متاهلان بپردازند و حتی کمک هزینه تحصیلی دانشجویان متاهل را دو برابر مجردان از محل صندوق اندوخته ازدواج جوانان افزایش دهند. جدا از مسوولیت سازمان‌ها و وزارتخانه‌های دیگری مانند آموزش و پرورش و اقتصاد و دارایی و حتی رسانه ملی برای ترویج و تکریم سنت حسنه ازدواج و فرهنگ‌سازی، یکی از مهم‌ترین بندهای این قانون به صندوق اندوخته ازدواج جوانان اختصاص دارد که فردا در کمیسیون اجتماعی دولت بررسی خواهد شد.

چنانچه آیین‌نامه این صندوق در دولت و مجلس تایید شود و به مرحله اجرا برسد، دولت مکلف خواهد شد تا علاوه بر استفاده از منابع بودجه سنواتی پیش‌بینی شده، از محل این صندوق به زوج‌های نیازمند به اجاره مسکن، وام ودیعه مسکن هم پرداخت کند.

صندوق اندوخته ازدواج جوانان‌ مرکز ثقل قانون‌

در میان مواد 13 گانه قانون تسهیل ازدواج جوانان شاید ماده اول  که بر صندوق اندوخته ازدواج تاکید دارد  مهم‌ترین ماده تلقی شود.

محمدصادق اکبری، معاون برنامه‌ریزی سازمان ملی جوانان از سازوکار اجرایی این صندوق در صورت تصویب می‌گوید: طبق اساسنامه این صندوق، از بدو تولد یا در سال‌های نوجوانی و جوانی حسابی به نام فرد افتتاح می‌شود که صاحب حساب یا والدین موظفند 3 درصد حداقل حقوق کارگری در ماه به حساب واریز کنند که معادل آن را هم دولت تقبل می‌کند. فرد اگر به سن مشخصی رسید، از تسهیلات حساب خود استفاده می‌کند. به این ترتیب، صندوق هم از سپرده افراد برای سرمایه‌گذاری اقتصادی بهره می‌برد که در این صورت، باری هم از دوش دولت برداشته می‌شود.

وی نسبت به راهکار فعلی ارائه تسهیلات ازدواج به جوانان در صندوق مهر امام رضا (ع)‌، این راهکار را مفیدتر می‌داند و اضافه می‌کند: در حال حاضر صندوق مهر 2 میلیون به هر جوان می‌دهد و این فشار مالی بیشتری به دولت وارد می‌کند؛ در حالی که در صندوق جدید که احتمالا با صندوق مهر امام‌رضا (‌ع)‌ تلفیق خواهد شد، بخشی از سپرده را خود مردم پرداخت می‌کنند و جوان می‌تواند در 25‌تا 30 سالگی، سرمایه خود و آورده دولت را طلب کند و اگر زیر 25 سال ازدواج کند، برای تشویق افراد به ازدواج، مابه‌التفاوت 5 سال ازدواج زودتر را دولت پرداخت خواهد کرد.

اگر هم ازدواج به تاخیر افتاد، پولی که گذاشته، به اضافه سود پولش براساس قانون نظام بانکی می‌تواند دریافت کند.

براساس این گزارش، صندوق اندوخته ازدواج در صورت تلفیق با صندوق مهر امام رضا(ع)‌ علاوه بر ازدواج در دیگر بخش‌ها مانند مسکن و اشتغال جوانان هم به سرمایه‌گذاری می‌پردازد.

اکبری همچنین خبر داد که در صورت تصویب اساسنامه صندوق مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها، شعبه‌ای برای صندوق اندوخته ازدواج راه‌اندازی می‌‌کنند که زیرنظر کمیته ساماندهی ازدواج به عنوان هیات امنا و به صورت موسسه غیرانتفاعی فعالیت خواهد کرد.

وضعیت ازدواج جوانان در حال حاضر

سازمان ملی جوانان انتظار دارد سالانه بین یک‌میلیون تا یک میلیون و 200 هزار ازدواج در کشور ثبت شود، مرور آمارها نشان می‌دهد تعداد مردان مجرد در گروه سنی 20 تا 24 ساله با زنان مجرد 15‌تا 19 ساله تقریبا برابر است. در گروه سنی 25 تا 29‌ساله تعداد مردان مجرد تقریبا نصف زنان 20 تا 24‌ساله است و در گروه‌های سنی 30 تا 34، 35 تا 40‌و بالاتر، تعداد مردان مجرد حدود یک‌سوم زنان مجرد در طیف سنی 25 تا 29، 30 تا 34 و 35 تا 39‌سال است. این امر نشان می‌دهد برخلاف باور رایج، مردان در سنین پایین‌تری تمایل به ازدواج دارند. ثبت ازدواج بین مردان طیف سنی 20 تا 34‌سال و بین زنان 25 تا 35 سال است.

تحلیل این آمارها می‌گوید، براساس اصول تعیین‌شده، هرچه در سنین بالاتری سپرده‌گذاری صورت گیرد، در آینده مبلغ کمتری برداشت خواهد شد و اگر آمارها در سال‌های آینده تغییر جدی نکند، زنان بیش از مردان از امکانات این صندوق بهره‌مند می‌شوند.

اما آنچه در عملکرد این صندوق باید مورد توجه قرار گیرد، نرخ تورم سال‌های آینده است که دولت 20 درصد (برای سال 88)‌ پیش‌بینی کرده و به نظر نمی‌رسد تسهیلات این صندوق برای جوانان فعلی و در کوتاه‌مدت مفید باشد. سپرده‌گذاری در این صندوق حداقل به مدت زمان 15 تا 20 ساله نیازمند است که در این صورت، سپرده و سرمایه آورده دولت و سود آن براساس میزان تورم آن سال، پاسخگوی نیازهای فرد باشد. در غیر این صورت، شتاب تورم از میزان سپرده‌گذاری مشارکتی خانواده‌ها بیشتر خواهد بود. این مساله نکته‌ای است که انتظار می‌رود فردا در کمیسیون اجتماعی دولت درباره آن بحث شود و علاوه بر نیاز جوانان 10 سال آینده، جوانان در سن ازدواج امروز هم موردنظر قرار گیرد.