تروریستی‌ که شهروند انگلیسی می‌شود

آغاز ماجرا

ساعت 30/11 صبح چهارشنبه 13 اردیبهشت 1359 شش تروریست عرب با گذرنامه‌های عراقی که از بغداد به انگلیس آمده بودند، در اقدامی تروریستی‌ حمله به سفارت جمهوری اسلامی ایران در لندن را آغاز کردند.

بر اساس گزارش‌ها 2 نفر از 6 تروریست مذکور که در اتاق اصلی گروگانگیران حضور داشتند، چهره خود را با چفیه عربی قرمز و سفید پوشانده بودند. آنها در مجموع 26 نفر را به گروگان گرفته بودند که شامل 17 نفر اعضای سفارت، 8 نفر مراجعه کننده و یک پلیس نگهبان سفارت بود.

این تروریست‌ها گاه خود را عضو سازمان سیاسی خلق عرب خوزستان و گاه عضو جبهه دموکراتیک انقلابی برای آزادی عربستان (خوزستان) معرفی کردند و گروه 6 نفره خود را هم  الشهید نامیدند و در ازای آزادی این گروگان‌ها خواسته‌هایی را مطرح کردند.

خواسته‌های اولیه ترویست‌ها

تروریست‌ها در یک تماس تلفنی با خبر بخش برون مرزی بی.بی.سی خواستار آزادی 91 عرب از زندان‌های عربستان (خوزستان) ظرف 24 ساعت از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران و انتقال آنها با هواپیما به لندن شدند.

آنها در این درخواست خود اعلام کردند هنگامی که این هواپیما به لندن رسید، به همراه گروگان‌ها به یک پایتخت عربی در خاورمیانه پرواز کرده و در آنجا گروگان‌ها را آزاد خواهند کرد.

شهادت 2 دیپلمات ایرانی‌

تروریست‌ها برای انجام مذاکره خواهان حضور یکی از سفرای عراق، الجزایر  یا اردن در محل سفارت شدند، اما تا پایان این ماجرا هیچ یک از دیپلمات‌های کشورهای مذکور حاضر به حضور و انجام مذاکرات نشدند.

بر اساس گزارش‌ها در میانه‌های راه که خواسته‌های تروریست‌ها برآورده نشده بود،  عباس لواسانی  وابسته مطبوعاتی وقت سفارت کشورمان که به طور مداوم در مقابل توهین‌های تروریست‌ها به طور آشکار از انقلاب اسلامی و رهبر انقلاب دفاع می‌کرد، توسط آنها به شهادت رسید که  به تعبیر «تره‌ور لاک» افسر گروگان پلیس در داخل سفارت «وی را معصومانه به قتل رساندند».

به دنبال کشته شدن لواسانی، در شرایطی که مساله گروگان‌گیری با مماشات نیروهای انتظامی انگلیس مواجه شده بود و هیچ اقدامی علیه تروریست‌ها صورت نمی‌گرفت، به دستور مارگارت تاچر، نخست‌وزیر وقت،  عملیات ضد اشغال سفارت ایران از پلیس به نیروهای ویژه اس ای اس منتقل شد.

تاچر در پیامی کاملا غیرمعمول به صورت جدی خواستار حفظ جان گروگا‌ن‌ها و کشتن همه گروگانگیرها شده بود. به اعتقاد بعضی تحلیلگران وی نمی‌خواست این ماجرا با زنده ماندن تروریست‌ها استمرار یابد، چرا که آنها حافظ اسراری بودند که زنده ماندن آنها خطر افشای آن را دربر داشت.

در این اقدام تروریستی، علی صمدزاده دیگر دیپلمات کشورمان به شهادت رسید و احمد دادگر از کارکنان محلی سفارت نیز هدف اصابت 6 گلوله قرار گرفت، اما  زنده ماند.

پایان عملیات تروریستی 5 روزه‌

جریان گروگانگیری در حالی رخ داد که نامه‌ای از سفارت ایران در لندن به وزارت خارجه انگلیس نوشته و در آن از دولت این کشور تامین امنیت سفارت مطرح شده بود و دقیقا 2 روز بعد از پاسخ دولت بریتانیا مبنی بر تامین کامل امنیت سفارتخانه، این حمله تروریستی به سفارت کشورمان صورت گرفت.

نیروهای اس‌ای‌اس که قبلا با روش‌های مختلف در پنجره‌ها، شومینه‌ها و دیوارهای سفارت ایران وسایل شنود و مواد منفجره کار گذاشته بودند، اندکی پس از ساعت 19 روز دوشنبه 5 می به محل هجوم برده و در عملیاتی که تنها 11 دقیقه به طول انجامید، تروریست‌ها را در جا کشتند و گروگان‌ها را آزاد کردند.

در این عملیات که پرنسس گیت نام گرفت، جنازه 5 تن از تروریست‌ها شناسایی شد و نفر ششم که فوزی بداوی‌نژاد نام داشت و خود را بین گروگان‌ها پنهان کرده بود دستگیر و به حبس ابد محکوم شد.

دادگاه تنها تروریست بازمانده‌

فوزی بداوی‌نژاد آخرین بازمانده تروریست‌ها در دادگاه به قاضی گفت که در بغداد وی را فریب داده‌اند و اکنون از آنچه کرده، پشیمان است.

وی گفت که هدایت عملیات در بغداد و سازماندهی گروه در لندن را یک افسر عراقی ارتش بعث به نام سامی محمد علی (با نام مستعار روباه) به عهده داشته‌است. افروز، کاردار وقت سفارت ایران در لندن، خواستار حضور در دادگاه عضو باقیمانده این اقدام تروریستی شد، اما دولت انگلیس دادگاه را غیر علنی برگزار کرد و بعدها هم بخشی از صورت جلسه‌های دادگاه ناپدید و حذف شد.

هیچ گاه معلوم نشد افرادی که تروریست‌ها را در انگلیس پذیرفته و مقدمات کار آنها را فراهم کردند، چه کسانی بوده و چرا محاکمه نشدند.

بداوی‌نژاد در پایان محاکمه در دادگاه عالی لندن به مجازات  حبس ابد محکوم شد و بر اساس گزارش‌ها در زندان شدیدا تحت کنترل در منطقه سافولک به سر می‌برد.

درخواست آزادی زودهنگام‌

در سال 2000 وزارت کشور انگلیس نخستین تقاضای آزادی زود هنگام بداوی‌نژاد را رد کرد و در فوریه 2004 (در بهمن1382) رسانه‌های بریتانیایی خبری را منتشر کردند که تقاضای آزادی گروگانگیر زنده مانده برای دومین بار با مخالفت دیوید بلانکت وزیر کشور به بایگانی سپرده شد.

بر اساس گزارش‌ها، پیش از این نیز یک دادگاه تجدید نظر در لندن در رسیدگی بدون سر و صدا و نسبتا مخفیانه رای به کاهش محکومیت زندان بداوی‌نژاد  داده بود، اما وزیر کشور وقت با تایید این مساله نیز مخالفت کرده بود.

این تروریست بازمانده اکنون 50 سال دارد و چندی پیش، اخبار حاکی از این بود که هیات بخشودگی نسبت به مجازات وی موافقت کرده و طی روز‌های آینده آزاد خواهد شد. در همین زمینه وکیل بداوی‌نژاد  به روزنامه گاردین گفته است دستگاه قضایی بریتانیا تایید کرده است که وی  برای جامعه تهدیدی محسوب نمی‌شود و در نهایت حکم به آزادی او داده است.

استرداد مجرم به ایران‌

در 23 اردیبهشت امسال، منوچهر متکی، وزیر امور خارجه کشورمان در دیدار با رئیس و اعضای کمیته‌ای با عنوان کمیته دفاع از حقوق شهدا و آسیب‌دیدگان اقدام تروریستی سال 1359 علیه نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در لندن  از دولت انگلیس خواست فوزی بداوی‌نژاد را برای محاکمه به جمهوری اسلامی تحویل دهد.

انگلیس یا باید مطابق رویه معمول خود عمل کرده و در پایان مدت محکومیت فوزی بداوی‌نژاد، وی را به موطن اصلی‌اش (ایران) تحویل دهد یا این که برخلاف همه معیارهای بین‌المللی و شعارهای خود برای رهایی این تروریست از مجازات در ایران به او پناهندگی سیاسی بدهد.

دولت انگلیس بتازگی اعلام کرده ‌است که در صورت اخراج این تروریست و استرداد وی به ایران، به دلیل مشارکت او در قتل (شهادت) دو دیپلمات ایرانی، مجازات مرگ در انتظار او خواهد بود.

زندگی با پول مالیات‌ دهندگان انگلیسی‌

دیلی تلگراف در این زمینه نوشته است که به بداوی‌نژاد  اطمینان داده شده که به ایران تحویل داده نخواهد شد و حتی با هزینه مالیات دهندگان انگلیسی در این کشور زندگی خواهد کرد.

رسانه‌های انگلیسی ادامه زندگی بداوی‌نژاد در این کشور را در حالی مورد انتقاد قرار می‌دهند که معتقدند استفاده او از خدمات اجتماعی این کشور، هزینه‌های بالایی را به دولت تحمیل می‌کند.

روزنامه سان نیز به نقل از «مارک والاس» مدیر برنامه اتحاد مالیات‌دهندگان انگلیس، دراین‌باره نوشت: اقدام بسیار بدی انجام شده است. این مرد حدود 3 دهه باری بر دوش مردمی بوده است که همه‌گونه قوانین انگلیس را رعایت کرده‌اند. این ضربه‌ای به دهان مردم بریتانیاست که آینده وی را تامین می‌کنند.

سیاستمداران مخالف، از این تصمیم مقامات قضایی کشور انتقاد کرده و پلیس نگهبان سفارت ایران که در این اقدام تروریستی به گروگان گرفته شده بود، در اعتراض، نامه‌ای به مقامات وزارت کشور انگلیس نوشته است.

واکنش مقامات انگلیسی‌

یکی از سخنگویان وزارت کشور انگلیس درباره وضعیت بداوی‌نژاد گفته است که وزارت کشور در خصوص یک پرونده مشخص اظهار نظر نمی‌کند.

این سخنگو گفت: ما به تروریست‌هایی که مجرم شناخته شده‌اند، پناهندگی نمی‌دهیم. هدف ما این است که افراد را در اسرع وقت از خاک کشور اخراج کنیم. اما بر اساس قوانین ما، ابتدا باید مطمئن شویم فردی که قرار است اخراج شود، با مرگ روبه‌رو نخواهد شد.

واکنش ایران به آزادی فوزی بداوی‌نژاد

پیشتر و به دنبال گزارش‌هایی مبنی بر عفو مشروط بداوی‌نژاد تنها تروریست باقیمانده حمله به سفارت ایران در لندن طی سال 1359 که به حبس ابد محکوم شده بود،  مقامات وزارت امورخارجه کشورمان اعتراض کردند.

سفارت کشورمان در لندن با انتشار بیانیه‌ای تصمیم مقامات انگلیسی  را بشدت محکوم و تاکید کرد: این تصمیم دستگاه قضایی بریتانیا بر روابط دو کشور تاثیر منفی خواهد گذاشت.

سفارت ایران در لندن با اشاره به این که آزادی این تروریست باعث نگرانی عمیق شهروندان ایران و بریتانیا شده است، از دولت بریتانیا خواست در این زمینه تجدید نظر کند.

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز سفیر بریتانیا در تهران را در اعتراض به تصمیم دولت انگلیس احضار کرد.

مهدی صفری، معاون اروپای وزارت امور خارجه ایران، با احضار جفری آدامز، سفیر بریتانیا، با اعلام مراتب اعتراض شدید جمهوری اسلامی نسبت به تصمیم دولت بریتانیا با اشاره به محکومیت حمله به ایران از سوی دبیر کل وقت سازمان ملل متحد گفت: آزادی تروریستی که در قلمرو انگلیس به حریم حاکمیتی ایران تجاوز کرده و مسوول شهادت 2 دیپلمات ایرانی و جراحت شماری از دیپلمات‌های کشورمان و اولین سابقه تهاجم و اشغال یک سفارت خارجی در خاک انگلیس بوده، یک اقدام غیرقابل دفاع و محکوم است.

جفری آدامز در این دیدار با تصریح بر این که فوزی بداوی‌نژاد بر اساس قوانین انگلیس یک تروریست است که دوره مجازات خود را سپری کرده، اعلام کرد که درخواست ایران را ضمن انعکاس به دولت بریتانیا مورد بررسی قرار می‌دهد.

علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس کشورمان نیز با بیان این‌که برخی از نمایندگان مجلس خواهان تجدید نظر در خصوص رابطه با بریتانیا هستند، آزادی فوزی بدوای‌نژاد را نمونه‌ای از معیارهای دوگانه انگلیس در قبال ایران دانست و گفت: اگر چنین اقدامی صورت بگیرد، بدون تردید آثار و تبعات منفی خود را به دنبال خواهد داشت و در سطح افکار عمومی ایران هم تبعات منفی گسترده‌ای برجای خواهد گذاشت و امیدواریم که  انگلیس چنین اشتباهی را مرتکب نشود.

علاءالدین بروجری دولت ایران را مسوول تصمیم گیری درباره روابط با بریتانیا می‌داند، با این حال تاکید کرد برخی نمایندگان مجلس، خواهان تجدید نظر در روابط هستند و تاکنون کمیسیون امنیت ملی دو جلسه در این زمینه برگزار کرده است.

سیاست‌های دوگانه انگلیس‌ در مواجهه با تروریسم‌

تصمیم اخیر دولت انگلیس که متعاقب تصمیم قبلی این دولت به خارج کردن منافقین از فهرست گروه‌های تروریستی انگلیس صورت گرفته، صداقت لندن را برای داشتن روابط خوب با ایران و مواجهه با تروریسم، در معرض تردید جدی قرار داده است.

چند ماه پیش، در پی حکم 3 قاضی دادگاه در بریتانیا، دولت این کشور نام سازمان مجاهدین خلق ایران را از فهرست سازمان‌های تروریستی حذف کرد.

لندن همچنین در سال‌های اخیر با طرح پرونده‌ بر ضد دیپلمات اسبق ایران، حمایت از منافقین با ارائه امکانات رسانه‌ای، برای پخش برنامه‌های مستقیم به زبان فارسی از لندن و  رفع توقیف دارایی‌های منافقین از سوی دیوان عدالت اروپایی در برخورد با تروریسم سیاستی دوگانه را در پیش گرفته است.

جمهوری اسلامی ایران، سازمان منافقین را گروهک تروریستی می‌نامد و اتحادیه اروپایی و آمریکا در سال 2002 میلادی منافقین را در فهرست گروه‌های تروریستی قراردادند و دارایی‌های این سازمان را مسدود کردند.

فاطمه تیمورزاده‌