نماینده آژانس یا فرستاده غرب؟

اکنون که شاهد حضور دوباره این دیپلمات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران هستیم، این پرسش مطرح است که هاینونن با چه دستور کاری به تهران آمده است؟

یک گمانه تایید نشده‌

اگرچه هنوز به طور مشخص دلایل سفر هاینونن به ایران اعلام نشده است، اما اولین گمانه برای دلایل این سفر، پیگیری مطالبات ادعایی است که در بندهای پایانی گزارش اسفندماه البرادعی مطرح بود، با وجود آن که طرح این مطالب از سوی البرادعی نوعی انحراف از توافق ایران و آژانس در چارچوب مدالیته تلقی می‌شود؛ ولی ایران اعلام کرد که این ادعاها را مورد بررسی قرار می‌دهد و در گزارش البرادعی تاکید شده بود که آژانس در خصوص این ادعاها هیچ گونه مدرک و سندی ندارد؛ اما از ایران خواسته بود که در این خصوص پاسخ دهد.

سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست دیروز خود با خبرنگاران با تایید سفر هاینونن به تهران، اخبار منتشر شده مبنی بر این که محور مذاکرات این مقام، موضوع مطالعات ادعایی است را تایید نکرد.

به گزارش خبرنگار ما، سیدمحمدعلی حسینی با اشاره به این که سفر هاینونن در چارچوب همکاری ایران و آژانس صورت می‌گیرد و سفر عادی است درباره مطالعات ادعایی گفت: ایران در این خصوص نیز ارزیابی خود را به آژانس اعلام کرده است؛ اما به هر حال اطلاعات مورد نظر آژانس را در این باره می‌شنویم.

وی در واکنش به جوسازی‌های برخی از رسانه‌های غربی مبنی بر این که این سفر با هدف پیگیری فعالیت‌های سری هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد، تصریح کرد: ایران هیچ گونه فعالیت هسته‌ای محرمانه و سری ندارند و تمام آنچه که ما در این خصوص انجام می‌دهیم، زیر نظر آژانس قرار دارد.

فراتر از آژانس‌

برخی تحلیل‌ها از ارزیابی نقش هاینونن در مذاکره با ایران بر این نکته تاکید دارد که هاینونن بیش از آن که موضع و دیدگاه‌های آژانس را در مذاکره با ایران مطرح کند، جانب گروه 1+5 بویژه مواضع امریکا و 3 کشور انگلیس، فرانسه و آلمان را می‌گیرد.

براساس این تحلیل‌ها، این تغییر نقش هاینونن به این دلیل صورت گرفته است که ایران با تغییر رویکرد خود به پیگیری مذاکرات هسته‌ای که با جابه‌جایی سعید جلیلی به جای علی لاریجانی در جایگاه دبیری شورای عالی امنیت ملی همراه بود، سطح مذاکرات سیاسی خود با خاویر سولانا به عنوان نماینده سیاست خارجی اتحادیه اروپایی را کاهش داد و اعلام کرد که مرجع صاحب صلاحیت برای مذاکره با ایران فقط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.

براساس ارزیابی‌های کارشناسان، هاینونن سعی دارد که به نوعی خلا عدم حضور نمایندگان اتحادیه اروپایی را در مذاکره با ایران پر کند و ازاین‌رو، در مذاکرات خود با طرف ایرانی افزون بر موارد فنی، حواشی سیاسی این پرونده را نیز به میان می‌آورد؛ اگر این تحلیل درست باشد، می‌توان پیش‌بینی کرد که احتمال دارد مواردی همچون پیشنهادات 1+5 برای از سرگیری مذاکره با ایران و بسته پیشنهادی این کشورها و در مقابل بحث بسته پیشنهادی طرف ایرانی برای شروع دوباره مذاکرات نیز در دستور کار این مذاکرات قرار گیرد.

بحث پیشنهادی تشویق‌آمیز تازه 1+5 به ایران بیش از همه در نشست مدیران سیاسی این کشورها در شانگهای برجسته شد.

سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان روز گذشته درخصوص مذاکرات 1+5 در شانگهای درباره موضوع هسته‌ای ایران گفت: نشست اخیر کشورهای موسوم به 1+5 در اجلاس شانگهای براساس اظهاراتی که مقامات این کشورها داشتند، نتایج عینی خاصی نداشته و تداوم گفتگوها و استفاده از راه‌های دیپلماتیک برای حل این موضوع و اتخاذ تصمیمات لازم با توجه به واقعیات موجود چیزی است که از مواضع مقامات چینی برمی‌آید.

وی، درباره موضع قطعی تهران درخصوص مذاکره با گروه کشورهای موسوم به 1+5 افزود: ما بیش از این نیز تاکید کرده و همچنان اعلام می‌کنیم که آنچه مربوط به موضوع هسته‌ای ایران بود، در چارچوب مدالیته با آژانس پایان یافته و روند عادی خود را دارد.

حسینی خاطرنشان کرد: درباره مسائل و محورهای مختلف نیز معتقدیم که فرصت‌های خوبی برای ایران و کشورهای اروپایی وجود دارد تا با یکدیگر گفتگو کنند. به اعتقاد ما در این زمینه از تمام ظرفیت‌ها استفاده نشده است.

سخنگوی وزارت امورخارجه همچنین در واکنش به درخواست برخی از کشورهای اروپایی از ایران برای پیوستن به کنوانسیون ایمنی هسته‌ای اظهار کرد: تمام فعالیت‌هایی که ایران درخصوص نیروگاه اتمی بوشهر انجام داده است، زیرنظر مستقیم آژانس بوده و به لحاظ ایمنی هم تمام مسائلی که مورد توجه آژانس قرار داشته، در حد عالی از ایمنی لازم برخوردار است و فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز به لحاظ ایمنی مشکلی ندارد.

در عین حال، وی درباره سخنان اخیر محمد البرادعی مبنی بر کند شدن فعالیت‌های هسته‌ای ایران گفت: فعالیت‌های هسته‌ای ایران در چارچوب مشخص خود ادامه می‌یابد و تداوم این فعالیت‌ها بر اساس نظر کارشناسان فنی ایران صورت می‌گیرد.

در همین حال حسینی در پاسخ به سوالی درخصوص اظهارات برخی از مقامات اسرائیلی و امریکایی درخصوص فعالیت هسته‌ای ایران، این اظهارات را اتهاماتی بی‌پایه خواند و افزود: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها در گزارش‌های خود عدم انحراف فعالیت‌های هسته‌ای ایران را اثبات و مسالمت‌آمیز بودن آن را مورد تایید قرار داده است.

جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی مذاکره با آژانس را مثبت می‌داند و از این رو از سفر هاینونن استقبال می‌کند. ناظران سیاسی معتقدند ایران در موضوع هسته‌ای راه قابل بازگشتی ندارد و امروز تاریخ مصرف سیاست‌هایی چون تعلیق و توقف گذشته است و غرب باید شیوه تعامل با ایران هسته‌ای را بیاموزد.

ازاین‌رو، سفر هاینونن که به نزدیکی به دیدگاه‌های کشورهای غربی در آژانس شهرت دارد، افزون بر انجام بخشی از پروسه عادی همکاری‌های ایران و آژانس می‌تواند فرصتی برای تفهیم این واقعیت به غرب باشد.