شاید وقتی دیگر

بی‌کسی غریبی به دلش چنگ می‌زد. سرنوشتی غیرقابل تصور در طی این سال‌ها زندگی او را به سخره گرفته بود. اگر فقط با او ازدواج کرده بود دیگر آنقدر تنها نبود. با خود اندیشید که بخش نامعلومی از رویاهایش هست که ردپای آن رویاها تکه‌تکه شده و تکه‌هایش همچون ورق در تندباد پخش شده است.

زن سرش را که بلند کرد نگاهش در نگاه‌های جستجوگر مرد گره خورد شکوه آن زمان را دید که زیر غباری از زمان دست نخورده باقی مانده بود. گذر لحظه‌ها را به یاد آورد. دلش به درد آمده بود. با خود اندیشید ای کاش در آن سال‌ها با او ازدواج کرده بود و اکنون هر دو افسوس زمان از دست رفته را می‌خوردند که به خاطر بهانه‌های واهی از دستش داده بودند. ازدواج مقدس‌ترین کلمه زندگی و شیرین‌ترین خاطره هر فرد در عمرش است، ازدواج پیوندی آسمانی در عرصه زندگانی است که سلامت روح و روان و بهورزی زوجین را تضمین می‌کند.

بالا رفتن سن ازدواج‌

دکتر حسینی، جامعه‌شناس می‌گوید: بالا رفتن سن ازدواج یکی از معضلات مهم جوامع بشری است و این در حالی است که فاکتورهای مختلفی می‌تواند بر افزایش سن ازدواج تاثیر بگذارد که البته هر کدام از آنها شدت و ضعف دارد. مساله اشتغال و تحصیلات دختران یک مساله بسیار مهم است که دو دلیل عمده دارد. 1  مسائل اقتصادی 2  آگاهی دختران از حق و حقوقی که از لحاظ اجتماعی دارند.

او می‌افزاید: گاهی داشتن توان اقتصادی مانند داشتن شغل، مانع ازدواج می‌شود و آن در صورتی است که دختران شاغل باشند. بسیاری از دخترانی که شغلی برای خود دست و پا می‌کنند مشغول به کار می‌شوند، رغبت خود را نسبت به ازدواج از دست می‌دهند زیرا که شاغل شدن آنان باعث می‌شود توان اقتصادی بالا رود و به دلیل رسیدن به استقلال اقتصادی از شوهر کردن منصرف می‌شوند زیرا که یکی از انگیزه‌های دختران برای ازدواج، نیاز اقتصادی است و از مجرد ماندن خود احساس سربار خانواده بودن دارند.

او یادآور می‌شود: داشتن شغل از این نظر که هم منبع اقتصادی و هم سرگرمی خوبی است که می‌تواند در انسان نشاط و شادی به وجود آورد، جایگاه خاصی در بین دختران دارد. گاهی علاقه به شغل در دختران چنان زیاد می‌شود که به خاطر ترس از دست دادن آن، ازدواج نمی‌کنند و خواستگاران را به بهانه‌های گوناگون رد می‌کنند. بنابراین یکی از انگیزه‌های ازدواج دختران که بیرون آمدن از تنهایی و انس گرفتن به همسر است با شاغل شدن آنان از دست می‌رود، زیرا نزد آنان شغل به جانشین مناسبی برای ازدواج تبدیل شده است.

این جامعه‌شناس می‌افزاید: جوانان امروز به خاطر هجوم وسایل ارتباط جمعی تاثیر بیشتری از قالب‌های دنیای مدرن را می‌پذیرند و در انتخاب همسر، معیارها و ملاک‌های دنیای متمدن را بیش از الگوهای ارزشی والدینشان در نظر می‌گیرند. امروزه برای زنان معیارهایی از قبیل نقش اجتماعی، تحصیلات دانشگاهی، تساوی حقوق با مردان، اشغال در کارهای خارج از منزل از مسائلی است که مورد توجه آنان در انتخاب شوهرانشان است و برای مردان جوان نیز تصمیم‌گیری در پذیریش یا عدم پذیرش خواسته‌های دختران جوان در امور مذکور، نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخاب همسرانشان دارد.

عدم تعادل بین تعداد دختران و پسران‌

دکتر محمد اسحاقی معاون مطالعات و تحقیقات سازمان ملی جوانان معتقد است که از کل جمعیت کشور، 24 میلیون و 474 هزار و 780 نفر جوان هستند که از این تعداد 12 میلیون و 410 هزار و 803 نفر را مردان و 12 میلیون و 63 هزار و 977 نفر را زنان تشکیل می‌‌دهند. او تاکید کرد: آخرین بررسی‌ها نشان می‌دهد یک سوم از 24 میلیون و 474 هزار و 780 نفر جوان کشور در سن ازدواج هستند و این در حالی است که همواره تعادلی میان تعداد دختران و پسران از لحاظ سن ازدواج وجود ندارد.

او افزود: از سوی دیگر گاهی در برهه‌ای از زمان، آمار مرگ و میر در مردان بیش از زنان می‌شود و این امر نیز عاملی درعدم توازن میان تعداد جمعیت زنان و مردان درسن ازدواج می‌گردد.

او در ارتباط با عدم توازن در تعداد جمعیت دختران و پسران و مشکل ازدواج که به دنبال این امر به وجود آمده تصریح کرده: مشکل عدم توازن در تعداد جمعیت دختران و پسران نیست بلکه مساله مهم تغییرات ایجاد شده در فرآیند همسر گزینی است، در واقع امروزه دختران میل به ادامه تحصیل دارند و در سنین بالا تصمیم به ازدواج می‌گیرند در حالی که تحصیل یا اشتغال نباید مانع ازدواج دختر شود.

به گفته وی: بالا رفتن سن،‌ امکان ازدواج را برای دختران محدودتر می‌کند و این موضوعی است که اغلب دختران در سن ازدواج نسبت به آن غافل هستند.

او خاطر نشان کرد: 24 هزار و 506 نفر از جمعیت 2 میلیون و703 هزار و 510 نفری دختران در سن 10 تا 14 سال ازدواج کرده‌اند.

افزایش سن و تولد کودکان منگول

«دکتر اشرف سماوات» رئیس اداره ژنتیک وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از افزایش بروز علائم سندرم داون در کشور به علت بالا رفتن سن ازدواج و بارداری خبر می‌دهد و می‌گوید: در 10 سال گذشته براساس شواهد جمع‌آوری شده و براساس متدولوژی مشخص، به بیماری‌های ژنتیکی نمره داده شد و براساس آن فهرستی از بیماری‌های شایع تهیه شد که 8 بیماری از جمله بیماری هموفیلی، سندرم داون، کم‌خونی داسی‌شکل و تالاسمی از بیماری‌های شایع ژنتیک کشوری است که با افزایش سن ازدواج و بارداری در کشور افزایش می‌یابد.

درددل‌های جوانان

شهریار مهندس 38 ساله شاغل در یکی از ادارات دولتی که تاکنون ازدواج نکرده است در مورد بالا رفتن سن ازدواج می‌گوید: عوامل اقتصادی در حال حاضر مهم‌ترین مساله در بالا رفتن سن ازدواج است. معمولا جوانان پس از ادامه تحصیلاتشان مدت‌ها دنبال کار می‌روند تا شغل مناسبی بیابند پس  از آن تازه اول کار است. یک جوان با حقوق 700 هزار تومانی چند ماه و چند سال باید کار کند تا بتواند سایه سری بخرد تازه این در حالی است که تا آخر عمر زیر بار قرض و قوله می‌رود و زمانی برای خواستگاری می‌رود که پا به سن گذاشته و توقعاتش از همسر آینده‌اش زیاد شده است و براحتی نمی‌تواند همسر انتخاب کند.

پروین کارمند اداره مخابرات که 35 سال سن دارد هم می‌گوید: به‌نظر من یکی از عوامل تاخیر در ازدواج‌ها که بیشتر افراد تحصیلکرده درگیر آن هستند این است که ازدواج را عامل عدم پیشرفت تحصیلی خود می‌دانند و تا پایان تحصیلات خود و تا زمانی که سرکار نرفته‌اند و از لحاظ مالی در شرایط ایده‌آل قرار نگرفته‌اند، از ازدواج اجتناب می‌کنند.

او می‌افزاید: در حال حاضر پسران به دنبال ازدواج با دخترانی هستند که خانواده آنان از نظر اقتصادی تامین باشد، دختر شاغل باشد و تمام حقوقش را در اختیار شوهرش بگذارد، از شوهرش تبعیت کند و خود را خوار و کوچک بشمارد.

رضا که 40 سال دارد با درشتی می‌گوید: من نمی‌دانم کدام آدم عاقلی با این شرایط اقتصادی که هر لحظه در نوسان است و مسکن حکم کیمیا را پیدا کرده است حاضر است ازدواج کند و شخص دیگری را هم بدبخت کند.

او می‌افزاید: مسوولان امکانات لازم اقتصادی را برای جوانان مهیا کنند بعد در بوق و شیپور بدمند که چرا جوانان ازدواج نمی‌کنند و سن ازدواج بالا رفته است.

رخساره 30 ساله نیز می‌گوید: شرایط نابسامان اقتصادی نفس همه را گرفته است مرد و زن، پیر و جوان همگی از صبح تا شب در پی تهیه یک لقمه نان هستند تا از بین نروند حال چه کسی در این شرایط بحرانی می‌خواهد ازدواج کند خدا می‌داند. دور نرویم به عنوان مثال من که معلم هستم و درآمدم چیزی حدود 350 هزار تومان در ماه است چقدرش را به کرایه خانه اختصاص دهم چقدرش را پس‌انداز کنم تا 60 سال آینده بتوانم جهیزیه بخرم و چقدرش را هم خرج خودم کنم.

این در حالی است که پدر و مادرم نیز بازنشسته هستند و حقوق بازنشستگی کفاف هزینه‌های زندگی آنان را نمی‌دهد و باید به آنان کمک کنم. حال چطور می‌توانم ازدواج کنم فقط خدا می‌داند.

آرش 27 ساله نیز می‌گوید: الان پول حرف اول را می زند عشق و عاشقی دیگر قدیمی شده است دیگر کسی برای احساسات هم تره خرد نمی‌کند. اگر شانس با آدم باشد و یک دختر مایه‌دار گیرش بیاد که حله، اما اگر طرف مایه، تیله نداشته باشه تازه اول بدبختی و فلاکت است.
ما که ازدواج را بوسیدیم گذاشتیم کنار تا شاید شاهین اقبال بر سر ما بنشیند.

بررسی ها چه می‌گوید

نتایج یک تحقیق که توسط محققان دانشگاه تهران در مورد بررسی علل و زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی موثر بر بالا رفتن سن ازدواج جوانان شهر تهران انجام گرفته است نشان می‌دهد: 5 عامل عمده موانع ازدواج در بین پسران به ترتیب اهمیت عبارتند از: نداشتن شغل مناسب، فقدان درآمد کافی، بالا بودن هزینه ازدواج، فقدان مسکن، فقدان همسر دلخواه و در بین دختران این عوامل به ترتیب اهمیت عبارتند از: فقدان همسر دلخواه، نداشتن شغل مناسب، مردد بودن در تصمیم‌گیری، بالا بودن هزینه ازدواج، فقدان درآمد کافی از نظر سطح توقعات در بین مردان. عوامل زیر به ترتیب اهمیت عبارتند از: مسکن مستقل، شغل پر درآمد، توان پرداخت اجاره مسکن، تحصیلات بالا و داشتن وسیله نقلیه. این عوامل در نزد دختران عبارتند از: توان پرداخت اجاره مسکن، تحصیلات بالا، مسکن مستقل، شغل پردرآمد و داشتن وسیله نقلیه.

از نظر ویژگی‌های همسر دلخواه معیارهای اصلی عبارتند از: تفاهم اخلاقی، اصالت خانوادگی، شخصیت اجتماعی، پایبندی به اصول اعتقادی و وضعیت اقتصادی خوب در بین زنان مطرح شده است. در این تحقیق آمده است که با درآمد خانواده، نوع شغل پدر و بالا رفتن سن ازدواج رابطه معنی‌داری مشاهده شده است و بین سطح تحصیلات والدین و وضعیت مسکن خانواده و بالا رفتن سن ازدواج رابطه معنی‌داری وجود دارد.

این در حالی است که بین شغل جوانان، بیکاری، میزان درآمد ماهانه، میزان تحصیلات، بالا بودن هزینه ازدواج، مهریه و جهیزیه، افزایش سطح توقعات زوجین و خانواده‌ها و داشتن برادران و خواهران بزرگتر با بالا رفتن سن ازدواج آنان رابطه معنی‌داری وجود دارد.

بیتا مهدوی‌