کتاب مقاومت را ورق بزنیم

این برنامه به مخاطب یادآوری می‌کند که چشم طمع بیگانگان به این سرزمین پارسی، قصه امروز و دیروز نیست. تهاجم به این مرز پرگهر، ریشه در اعماق تاریخ دارد و بارها و بارها تکرار شده است و مردم ایران همیشه با رشادت مقابل متجاوزان ایستاده‌اند. در گواه تاریخ، شکیبا نه‌فقط نقش مجری، بلکه نقش روایتگر را دارد که با اتکا به دانش ادبی، سابقه طولانی‌ در اجرا و نویسندگی‌اش، قصه مقاومت و رشادت ایرانیان را زنده می‌کند. در این برنامه با معرفی کتاب‌هایی که هر کدام سندی از ایستادگی مردم ایران در برابر تهاجم بیگانگان هستند، تلاش می‌شود امید و اعتماد به‌ نفس تاریخی ایرانیان را به جامعه امروز تزریق کند و این پیام را به همگان بگوید که دفاع از مرزها و ناموس، ویژگی همیشگی ما بوده است. در شرایطی که افکار عمومی نگران آینده و امنیت کشور است، گواه تاریخ با زبان کتاب و روایت، به مردم یادآوری می‌کند که عبور از بحران‌ها و تهدیدها، بخشی از هویت ملی ماست. همین رویکرد، بهانه‌ای شد برای گفت‌وگو با شهرام شکیبا،مجری برنامه ورامین کحال‌زاده، کارگردان گواه تاریخ تا ازآنها بپرسیم ساخت چنین برنامه‌ای دراین روزهای پرتنش، چه پیامی برای مردم دارد و چرا مرور تاریخ در بزنگاه‌های حساس، می‌تواند امید و همبستگی را تقویت کند.
   
روایتی از ایده تولید
شهرام شکیبا، شاعر، نویسنده و مجری تلویزیون در خصوص ایده برنامه گواه تاریخ گفت: بعد از اتفاقات اخیر مجموعه «دیدی نو» تصمیم گرفت متناسب با شرایط حال حاضر برنامه‌ای تولید کند که در قالب معرفی کتاب گواهی باشد بر سابقه تهاجم بیگانگان و رشادت‌هایی که ایرانیان در این تهاجمات خلق کرده‌اند. قرار این بود که برنامه کوتاهی درباره کتاب و اتفاقات روز تولید شود و از آنجا که برنامه دیدی نو با همین موضوع تهیه و تولید می‌شود، شبکه نسیم این مأموریت را به عوامل این گروه سپرد. تیم طراحی برنامه به این نتیجه رسید که برنامه کوتاهی با نام گواه تاریخ ساخته شود تا ضمن معرفی کتاب‌های تاریخی، به بهانه آن درباره سلحشوری‌های ایرانیان از گذشته تا امروز صحبت شود. فعلا چند قسمت تولید شده و متناسب با شرایط نسبت به ادامه تولید تصمیم‌گیری خواهد شد.
 
انتخاب مجری
شکیبا با بیان این‌که سری اول این برنامه را اجرا کرده بود، ادامه داد: در سری اول تولید مجموعه دیدی نو، اجرا بر عهده من بود و البته به خاطر همکاری‌هایی که پیش از این با شبکه نسیم داشتم، اجرای این سری هم به من سپرده شد. از آنجا که مدت زمان هر قسمت فقط ۱۵ دقیقه است و تمرکز آن معرفی کتاب است، سعی کردیم حکایت‌ها و موضوعات کوتاه و مناسب این مدت زمان را انتخاب کنیم. هدف ما ایجاد جرقه‌ای در ذهن بیننده است تا سراغ مطالعه کتاب برود.
 
کتاب‌هایی از ایران و ایرانیان
مجری برنامه گواه تاریخ درباره قالب یا فهرست کتاب‌های انتخابی برای این برنامه اضافه کرد: فهرست کتاب‌ها مشخص شده و بیشتر کتاب‌ها داخلی هستند، اما چند کتاب خارجی هم در حوزه ایران باستان داریم. سعی کردیم از دوره هخامنشیان تا امروز، از هر دوره تاریخی یک یا دو قهرمان را انتخاب کنیم و درباره یک یا دو موضوع قهرمانی صحبت کنیم. البته در سوژه‌های انتخابی به افراد خاص نمی‌پردازیم و گاهی به یک موضوع مشخص می‌پردازیم مثلا درباره مقاومت مردم زاگرس در برابر تیمور گورکانی، دیگر صحبت از یک فرد نیست، بلکه درباره یک قومیت صحبت می‌کنیم. طبیعتا وقتی قرار است درباره تاریخ ایران پیش و پس از اسلام صحبت کنیم، موضوع اصلی در انتخاب کتاب‌ها حفظ تمامیت ارضی ایران و دفاع از آب و خاک است.
 
پیش‌تولید نداشتیم
از آنجا که گواه تاریخ متناسب با شرایط بحران جنگ تدارک دیده شد می‌توان حدس زد زمان زیادی برای پیش‌تولید نداشته که شکیبا در خصوص چالش‌هایی که تیم برنامه‌سازی برای تولید متحمل شده‌اند ادامه داد: در مرحله آماده‌سازی، با توجه به محدودیت زمانی برای تولید، در تهیه منابع یا دسترسی به آنها با چالش‌هایی مثل قطع اینترنت مواجه بودیم. البته همکاران دلایل این مشکلات را توضیح دادند. با این حال، نویسندگان ما اهل کتاب و تاریخ بودند و پیدا کردن منابع برایشان زمان‌بر نبود. گاهی برای مراجعه به متن کتاب‌ها دچار مشکل می‌شدیم که با تلاش دوستان حل می‌شد.
 
اشتیاق همکاری در شرایط بحران ایران
این شاعر، نویسنده و مجری تلویزیونی در خصوص احساس وظیفه در شرایط حاکم بر کشور در حوزه رسانه عنوان کرد: بعد از حمله به ایران و سپس حمله به سازمان صداوسیما، احساس کردم کمترین کاری که می‌توانم انجام دهم این است که به دوستانم در تلویزیون زنگ بزنم و بگویم هر کاری از دستم برمی‌آید، به من بسپارند. بعد از حمله به ساختمان شیشه‌ای در همان دقایق اول با چند نفر از مدیران سازمان تماس گرفتم و خواهش کردم هر کاری از من ساخته است، به من بگویند. گواه تاریخ اولین کاری بود که در این مدت به من سپرده شد و خوشحال که فرصت پیدا کردم در کنار همکارانم برای ایران بایستم.
 
نگاه تازه جوانان به خاک ایران
وی که خود از اهالی کتاب است و مطالعات زیادی درباره ایران داشته با اشاره به سوژه مطالعاتی برنامه گواه تاریخ اظهار کرد: در مورد اهمیت مرور تاریخ ایران، مخصوصا بخش تهاجم بیگانگان، برای نسل جدید که شاید اهل مطالعه نباشند و ممکن است تحت تاثیر فضای مجازی قرار بگیرند، فکر می‌کنم این کار می‌تواند دیدگاه آنها را تغییر دهد. در این راستا سعی کردم زبان برنامه را تا حد ممکن ساده کنم تا هر کسی با هر سطح دانشی بتواند با موضوع ارتباط برقرار کند. وقتی کشوری با ریشه‌های تاریخی چند هزار ساله داریم، شناخت این ریشه‌ها اهمیت زیادی دارد، مخصوصا برای جوانان. آنها باید بدانند ایران همیشه سرزمین مردمان سلحشور و قهرمان بوده است.
 
گوشه‌های جذاب تاریخ
شکیبا درباره بخش جذاب مطالعات با سوژه تهاجم بیگانگان به کشورمان اضافه کرد: در مطالعاتی که درباره تاریخ تهاجم بیگانگان به ایران داشتم، برای من حوادث سال ۱۳۲۰، زمانی که ایران اشغال شد، جذابیت ویژه‌ای داشت. وقتی ارتش شوروی، لشکر ۴۷ یا ۴۸ خود را از پل جلفا عبور داد تا وارد خاک ایران شود، در آنجا درگیری شدیدی رخ داد و لشکر شوروی به مدت ۴۸ ساعت پشت پل متوقف ماند. آنها نمی‌توانستند از پل عبور کنند، چون اگر پل خراب می‌شد، خودشان هم گرفتار می‌شدند. مقاومت ایرانیان به حدی بود که نیروهای شوروی، کسانی را که پشت پل بودند و با آنها می‌جنگیدند، با توپخانه هدف قرار دادند. اما وقتی از پل عبور کردند، دیدند فقط سه جوان ایرانی، یک سرجوخه و دو سرباز وظیفه توانسته بودند یک لشکر روس را ۴۸ ساعت پشت پل جلفا متوقف کنند. این واقعه شگفت‌انگیز است و کمتر به آن پرداخته شده است. اگر جوانان امروز از چنین قهرمان‌هایی در تاریخ خود آگاه باشند، به خود افتخار خواهند کرد.
 
رشادتی که انقلاب پررنگش کرده
مجری برنامه گواه تاریخ با بیان این‌که بعد از انقلاب رشادت و شجاعت ایرانیان بیشتر شده اضافه کرد: ماجرای رشادت جوانان ایرانی در پل جلفا مرا یاد عکسی انداخت که در آن دو یا سه سرباز روی پل خرمشهر در حال عبور بودند و به گواه تاریخ هرگز بازنگشتند. پس از انقلاب، انگیزه جوانان و کسانی که از کشور دفاع می‌کردند، بیشتر شد، اما سلحشوری همیشه همراه مردم ایران بوده است. در روایت دفاع در منطقه پل جلفا، وقتی ژنرال روسی از پل گذر می‌کند و متوجه می‌شود چه کسانی این ۴۸ ساعت مانع گذر آنها از پل شده‌اند، یکی از درجات خود را کنده و به دوش پیکر رزمنده ایرانی می‌گذارد. در منابع تاریخی آمده است که روس‌ها به دلیل رشادتی که در این جوانان دیدند آنها را با احترام کامل نظامی و به شیوه مسلمانان دفن کردند. تاکید می‌کنم که ژنرال روسی درجه خود را روی بدن کسی گذاشت که ۴۸ ساعت جلوی لشکرش را گرفته بود و در نهایت این سه نفر را با احترام بدرقه کردند. از این رشادت‌ها در تاریخ ایران زیاد است. در نمونه‌ای دیگر، در منطقه دریای خزر، زمانی که نیروهای شوروی حمله کردند، دریادار بایندور با ناو نهنگ به تنهایی در برابر نیروی هوایی و دریایی شوروی ایستادگی کرد. اینها را در برنامه گفتم و مردم می‌شنوند و احتمالا برایشان جالب و جذاب خواهد بود.
 
زندگی به اقتضای شرایط
شکیبا در صحبت از زندگی در شرایط جنگی افزود: مردم نشان دادند خیلی خوب می‌دانند باید چه کار کنند. زندگی ادامه دارد و البته آنچه که پیش آمد نشان داد که خودمان را نباید معطل حمایت بیرونی کنیم. با توجه به نزدیکی ایام محرم، با چند نفر از جوان‌ها و دوستانمان داریم حسینیه‌مان را برای محرم آماده می‌کنیم. قطعا نیروهای مسلح و فرماندهی کل قوا کاملا به شرایط اشراف دارند و در این مسیر جانانه ایستاده‌اند. ما پشتمان به نیروهای مسلح گرم است و می‌دانیم که بهترین تصمیم را در بهترین زمان خواهند گرفت. بنابراین هر کس بهتر است بنا بر شرایط و تخصصی که دارد عمل کند. همان‌طور که گفتم ما راحتیم و زندگی‌مان را می‌کنیم، البته این حرف به منزله این نیست که جنگ عواقب و عوارض ندارد بلکه یعنی تلاش می‌کنیم زندگی‌مان را با شرایط جنگی هم تنظیم کنیم.
 
قدمتی کمتر از کارخانه کبریت‌سازی
رامین کحال‌زاده، کارگردان مجموعه دیدی‌ نو که در گواه تاریخ نیز کارگردانی را بر عهده دارد، گفت: همه ما می‌دانیم چه اتفاقی افتاده است؛ رژیمی که آقای شهرام شکیبا، مجری برنامه در یکی از قسمت‌های برنامه گفت، قدمتش از کارخانه کبریت‌سازی در تبریز کمتر است، به کشور ما حمله کرد و همه ما از این موضوع باخبریم. همین مسأله باعث شد در یک بازه زمانی کوتاه ساخت این برنامه برای ما اهمیت پیدا کند. تیم ما، من و آقای میرصالحی به عنوان تهیه‌کننده، چون برنامه‌ساز حوزه کتاب هستیم، طبیعی بود که تلاش کنیم در این شرایط با توجه به تخصص خودمان برنامه‌ای برای شبکه آماده کنیم. بنابراین سراغ حوزه کتاب رفتیم و دیدیم ایده خوبی است که از تاریخ چند هزار ساله کشور خودمان بهره بگیریم و برنامه‌ای بسازیم که هم جنبه تاریخی داشته باشد و هم اطلاعاتی به مردم و مخاطبان‌مان بدهد. از همه مهم‌تر این است که تلاش کردیم قصه‌های تاریخی را ساده‌تر و روان‌تر و شاید قابل فهم‌تر برای مردم آماده کنیم. کحال‌زاده با اشاره به چالش‌های تولید برنامه در زمان کوتاه ادامه داد: البته در مسیر ساخت برنامه با مشکلات خاصی هم روبه‌رو بودیم، چرا که در شرایطی این کار را انجام دادیم که متاسفانه دسترسی زیادی به داده‌ها و اطلاعات خاص نداشتیم. با توجه به این‌که روزهای اول روی آنتن رفتن برنامه است، امیدوارم مورد استقبال قرار بگیرد. در گام اول ده قسمت را تهیه و تدارک دیده‌ایم تا اگر عمری باشد، ما هم در سنگر خودمان بتوانیم به افزایش آگاهی عمومی پیرامون تاریخ پرافتخار ایران در برابر تهاجمات بیگانگان کمک کنیم.
 
رمان‌ها و داستان‌های مطرح
کارگردان گواه تاریخ با بیان گام بعدی تولید این برنامه اضافه کرد: چون در یک بازه زمانی کوتاه و با تصمیم تیمی این کار را شروع کردیم، شاید کمی عجولانه وارد قصه شدیم و احتمالا در فصل‌های بعدی بیشتر به سمت رمان‌های جهانی یا قصه‌هایی که درباره تهاجم کشورهای بیگانه به کشورمان است، برویم. البته علاقه‌مند بودم بتوانیم در فرصت بیشتر امکان خوانش بخش‌هایی از این قصه‌ها یا متون در برنامه وجود می‌داشت. وی در توضیح برنامه دیدی نو افزود: در برنامه دیدی نو که گواه تاریخ زیرمجموعه‌ای از آن است، در فصل جدید که به زودی از شبکه نسیم پخش می‌شود، هر قسمت درباره یک کتاب به صورت اختصاصی صحبت می‌شود. رقابت و چالش‌ها در دیدی نو، حول همان کتاب‌ شکل می‌گیرد و ساختار برنامه شبیه برنامه‌های تلنت است، اما با محوریت کتاب.  در بخشی از این برنامه با اجرای آقای ایوب آقاخانی، کتاب معرفی می‌شود و در بخش‌های دیگر، دو گروه یا دو شرکت‌کننده بخش‌هایی از کتاب را به صورت خوانش نمایشی اجرا می‌کنند. در نهایت، مخاطبان از طریق پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی به بهترین اجراها از یک تا ده امتیاز می‌دهند.
 
روایتی از تهاجم بیگانه و رشادت ایرانیان
کحال‌زاده در ادامه افزود: گواه تاریخ سعی دارد در یک برنامه ۱۵ تا۱۸دقیقه‌ای، چند بخش از داستان‌های رشادت ایرانیان در تهاجم بیگانه به خاک‌مان را روایت و اسناد آنها را در قالب کتاب‌ها معرفی کند. در هر قسمت از این برنامه دو کتاب از بزرگان بعد ازانقلاب که به کشورخدمت کرده‌اند،معرفی می‌شود.درمورد دسترسی به کتاب‌ها،لازم نیست حتمانسخه فیزیکی تهیه شود؛ معمولا نسخه PDF یا حتی صوتی این کتاب‌ها در اکثر پلتفرم‌ها موجود است و دسترسی به آنها دشوار نیست.
 
فرصتی برای دیده شدن
کارگردان گواه تاریخ لازم دانست به این برنامه فرصت داده شود تا بتواند در جذب مخاطبان موفق ظاهر شود. وی تکمیل کرد: با توجه به این‌که گواه تاریخ تازه پخش خود را آغاز کرده، لازم است مدتی از زمان پخش آن بگذرد تا بتوان ارزیابی دقیق‌تری از برنامه داشت. در حال حاضر قسمت‌های کمی از این برنامه پخش شده و طبیعی است که با ادامه پخش، مخاطبان خود را پیدا خواهد کرد و ما به عنوان برنامه‌ساز قطعا می‌توانیم نقاط قوت و ضعف آن را شناسایی کنیم. اگر فرصت ادامه کار فراهم باشد، قطعا در آینده با اطمینان و جدیت بیشتری عمل خواهیم کرد.