سه دلیل پشت اصرار آمریکا برای توقف غنی‌سازی ایران

آمریکا همواره بر ضرورت توقف یا محدودیت شدید فعالیتهای غنیسازی ایران تأکید کرده، درحالیکه ایران آن را حق مسلم خود در چارچوب معاهده NPT میداند. اما چرا واشنگتن اینگونه بر این موضوع پافشاری میکند؟ بسیاری از تحلیلگران امریکایی بر این باورند که هرگونه توان غنیسازی ایران، حتی در سطوح پایین، بهمعنای امکان حرکت به سمت ساخت بمب اتمی است. استدلال آمریکاییها این است که اگر کشوری تجهیزات و دانش فنی غنیسازی را داشته باشد، حتی اگر نیم درصد غنی سازی هم داشته باشه میتواند در آینده از آن برای تولید سلاح هستهای استفاده کند. به همین دلیل، خواسته اصلی آمریکابرچیدن کامل یا محدودیت شدید غنیسازی در ایراناست تا احتمال دستیابی تهران به سلاح اتمی بهصفر برسد. ابزار فشار متقابل یادمان باشد پس از خروج آمریکا از برجام درسال ۲۰۱۸، دولت ترامپ تصور میکرد ایران در چارچوب تعهدات پیشین باقی میماند و تحریمها باعث تضعیف اقتصاد ایران و وادار کردن آن به امتیازدهی بیشتر خواهد شد. امریکا گمان می کرد ایران در حدود تعهدات برجامی خود باقی می ماند و با سه دستگاه غنی سازی را ادامه می دهد که برایشان خطرناک نیست ، از سوی دیگر با تضعیف اقتصاد کشور ، ایران دیگر به سمت سلاح هسته ای حرکت نمی کند . در ادامه امریکا به تحریم علیه ایران ادامه خواهد داد تا ایران در حوزه های دیگه وادار به امتیاز دهی شود و این تصوری بود که ترامپ بود در سال ۲۰۱۸ بر اساس آن از برجام خارج شد. اما ایران با افزایش سطح غنیسازی از ۳.۶۷ درصد به ۲۰ درصد و سپس ۶۰ردرصد ، نهتنها این تصور را نقض ، بلکه غنیسازی را به ابزاری برای فشار متقابل تبدیل کرد. امروز گزارشهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی حاکی از آن است که ایران مواد لازم برای ساخت حداقل یک بمب اتمی را دارد، هرچند که هنوز چنین سلاحی تولید نکرده است. این موضوع برای آمریکا نگرانکننده است، چراکه موجب افزایش قدرت چانهزنی ایران در مذاکرات شده است. دونالد ترامپ نمی خواهد در دوره ریاست جمهور او ایران به بمب اتمی دست پیدا کند بنابراین مجبور شده است که به هر نحو ممکن با ایران به توافق برسد. البته مجبور شدن از نظر امریکاییها امر ناپسندی به حساب می آید. آنها معتقد هستند که قدرت هژمون ایالات متحده است و این کشور می توان دیگر کشورها را تحت فشار قرار دهد و اگر دیگران ایالات متحده تحت فشار قراردهند ، اثر دومینویی در منطقه از سوی دیگر آمریکا نمیخواهد ایران به الگویی برای کشورهای منطقه تبدیل شود. اگر تهران بتواند در برابر فشارهای واشنگتن مقاومت کند و به غنیسازی ادامه دهد، ممکن است کشورهایی مانندعربستان سعودی، ترکیه یا مصر نیز به دنبال دستیابی به فناوری غنیسازی باشند. از نظر آمریکا، تنها اسرائیل حق داشتن توان هستهای را در منطقه دارد و دیگر کشورها نباید به فناوری غنیسازی دست یابند، حتی اگر متحدان نزدیک واشنگتن باشند. از این رو در جمع می توان دریافت که اصرار آمریکا بر توقف غنیسازی ایران سه دلیل عمده دارد: ۱- جلوگیری از دستیابی احتمالی ایران به سلاح هستهای، ۲- کاهش قدرت چانهزنی ایران در مذاکرات، ۳- پیشگیری از اثر دومینویی در منطقه. در مقابل، ایران این حق را برای خود قائل است و از آن بهعنوان ابزاری راهبردی در برابر فشارهای آمریکا استفاده میکند. به نظر میرسد تا زمانی که این دو دیدگاه متضاد وجود دارد، حل مناقشه هستهای ایران و آمریکا کار دشواریخواهد بود.