اقدامات و ایده‌ها برای تحول در حفاظت از بیشاپور باستانی فارس

به گزارش خبرنگار ایرنا، بیشاپور باستانی یک دهه پیش همراه با دیگر بخش‌های منظر ساسانی فارس در فیروزآباد و سروستان فارس در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و در این یک دهه اقدامات انجام شده و نشده بسیاری داشته که حرف و گفته‌های بسیاری را در پی داشت.

بیشاپور به سال ۲۶۶ میلادی و به دستور شاپور اول پادشاه ساسانی ساخته شده‌است. پس از پیروزی شاپور بر والرین امپراتور روم، شاپور دستور داد در ناحیه‌ای خوش آب و هوا بر سر راه تخت جمشید به تیسفون شهری بنا کنند. این جاده در زمان هخامنشیان، شهر‌های تخت جمشید و استخر را به شوش وصل می‌کرد؛ شاپور نام خود را بر این شهر نهاد.

حفاظت نشدن بخش‌هایی ارزشمند از بقایای بیشاپور در سال‌های گذشته، هم اکنون موجب تعجب مسئولان و کارشناسان میراثی فارس است؛ اما به گفته معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس از حدود یکسال پیش که محور ساسانی فارس با عنوان پایگاه جهانی ساسانی تحت یک مدیریت واحد قرار گرفت، تحولاتی در این زمینه آغاز شده است.

اختصاص ۱۶۰ میلیارد ریال اعتبارات وزارت نفت به بیشاپور ساسانی

علاوه بر مانده اعتبارات ملی و استانی که برای مرمت، حفاظت و ساماندهی محور ساسانی استان مصوب شده، به تازگی ۳۸۰ میلیارد ریال اعتبارات وزارت نفت نیز به این پایگاه جهانی تخصیص یافته که از این میزان ۱۶۰ میلیارد ریال آن سهم بیشاپور است.

بنا به گزارشی که مدیر پایگاه جهانی ساسانی فارس در نشستی تخصصی با حضور رسانه‌ها، ارائه کرد از یکسال گذشته تا کنون در بیشاپور ۱۸ برنامه و طرح در دستور کار قرار گرفته است که از این شمار چهار برنامه به انجام رسیده، ۶ برنامه در دست اجرا است و هشت برنامه نیز به زودی با تصویب نهایی طرح‌ها، اجرایی می‌شود.

تا کنون در بیشاپور ۱۸ برنامه و طرح در دستور کار قرار گرفته است که از این شمار چهار برنامه به انجام رسیده، ۶ برنامه در دست اجرا است و هشت برنامه نیز به زودی با تصویب نهایی طرح‌ها، اجرایی می‌شود.

به گفته ابراهیمی، در یکسال اخیر بخش نخست سنگ فرش مسیر بازدید تنگ چوگان و مسیر بازدید در ارگ حکومتی بیشاپور اجرایی شده، فضا‌های اداری و خدماتی مجموعه ساماندهی شده و تجهیزات کارگاهی و اداری مجموعه نیز تامین شده است.

او یادآور شد: ایجاد مسیر‌ها علاوه بر اینکه کمک می‌کند تا مردم در بازدید‌های خود گمراه نشوند، شرایط حفاظتی بهتری نیز برای اثر رقم بخورد.

او در ادامه به پروژه‌های در دست اجرا در بیشاپور جهانی نیز اشاره کرد؛ در این مدت حفاظت ومرمت سنگ‌نگاره‌های تنگ چوگان، حفاظت لایه‌های رنگ باقیمانده در ارگ حکومتی، تهیه ویترین برای موزه، ساماندهی سنگ‌های آواری و غیر آواری، بهسازی خدمات گردشگری ورودی مجموعه و مستند نگاری فوتو گرانمتری با استفاده از پهباد برای تهیه نقشه‌های سه بعدی مرمت اجرایی شده و در حال تکمیل است.

به گفته ابراهیمی با استفاده از اعتبارات نفت، تولید ۱۱۰ ویترین برای همه موزه‌های فارس در دستور کار قرار گرفته که ازاین تعداد ۱۵ ویترین سهم موزه بیشاپور خواهد بود.

با استفاده از اعتبارات نفت، تولید ۱۱۰ ویترین برای همه موزه‌های فارس در دستور کار قرار گرفته که ازاین تعداد ۱۵ ویترین سهم موزه بیشاپور خواهد بود.

مدیر پایگاه جهانی بیشاپور همچنین از طرح‌هایی خبرداد که تدوین و ارائه شده تا با تصویب در شورای فنی و شورای پایگاه‌های جهانی، در یک ماه پیش رو، رنگ اجرا به خود بگیرند.

به گفته او اجرای پوشش حفاظتی بر روی بقایای معماری در معرض خطر شامل گچ بری‌ها و حفاظت از آخرین لکه‌های گچی از این دست اقدامات است و قرار است این چتر‌های حفاظتی به گونه‌ای اجرا شود که کمترین آسیب را به جلوه این منظر باستانی بزنند.

ابراهیمی ادامه داد: تکمیل سنگ فرش مسیر بازدید تنگ چوگان، اجرای مسیر بازدید از موزه بیشاپور تا معبد آناهیتا در سه بخش، مسیر بازدید ودسترسی ایمن به قلعه دختر برای بازدید و اقدامات مرمتی و حفاظتی، اجرای نورپردازی و مبلمان محیطی در مجموعه، کاوش باستان شناسی کاخ والرین، فنس کشی قلعه پل دختر و دیگر نواحی مورد نیاز در بیشاپور و راه اندازی قطار گردشگری و تسهیل دسترسی عموم به بخش‌های پراکنده این شهر باستانی از برنامه‌هایی است که برای اجرا، منتظر تصویب نهایی در پایتخت هستند.

اعتبارات مورد نیاز اختصاص یافته/ اتفاقاتی بزرگ رقم می‌خورد

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس نیز درباره بیشاپور باستانی و دیگر بخش‌ههای محور ساسانی فارس می‌گوید: در محور ساسانی اتفاقات بزرگی را در حال رقم خوردن است و تحولاتی در ساماندهی، حفاظت، مرمت و زیرساخت‌های دسترسی این میراث کهن رخ می‌دهد.

محمد ثابت اقلیدی معتقد است که در سه تا چهار ماه آینده، با تکمیل و عملیاتی شدن پروژه‌ها و ایده‌ها در بیشاپور، اتفاقی بزرگ رقم می‌خورد.

او با بیان اینکه پیشتر، گردشگران در بازدید از این شهرباستانی، آزادانه و بدون آگاهی به هر جایی که می‌خواستند می‌رفتند، گفت: اکنون مسیر‌های حفاظتی ایجاد شده و تکمیل می‌شود تا ضمن تسهیل بازدید، مانع از ورود به همه بخش‌ها و آسیب رساندن به این میراث کهن شود.

ثابت اقلیدی عنوان کرد: مسیر حفاظتی که در بیشاپور انجام شده، به صورت متناسب در منظر ساسانی سروستان نیز پیش بینی شده است.

کاوش‌های باستان‌شناسی میراث فارس

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس این خبر را هم داد که چند کاوش جدید در این استان مصوب شده که در آینده آغاز خواهد شد.

به گفته او یکی از این کاوش‌های باستان شناسی مربوط به کاخ والرین در بیشاپور است، دیگری در محوطه آرامگاهی و آتشکده‌ای در شهر گور است و دیگری تپه اژد‌ها پیکرلار را مد نظر دارد.

ثابت اقلیدی اظهار کرد: کاوش‌های باستان‌شناسی فارس، پیشتر قبل انقلاب از سوی گروه‌های خارجی اتفاق افتاده، اما امروز می‌دانیم که متخصصان داخلی در این زمینه چیزی کم ندارند.

او ادامه داد: تامین اعتبارات انجام شده است و باید به این اقدامات بزرگ وارد شد.

شهر باستانی بیشاپور در نزدیکی واقع شده و حدود ۱۶۰ کیلومتر با شیراز فاصله دارد؛ این میراث ساسانی سالانه، بویژه در نوروز میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی است.