شاید تا اینجا متوجه شده باشید از چه حرف می‌زنیم. با سرد شدن هوا گازگرفتگی یکی از حوادث شایع در کشور می‌شود و جان بسیاری از هموطنان را می‌گیرد. مرگ‌هایی که به سادگی با رعایت حداقل‌های ایمنی می‌شود از آن جلوگیری کرد اما با وجود هشدارهای بسیار، هنوز برخی هموطنان آن را جدی نمی‌گیرند و بر اثر گازگرفتگی جان خود را از دست می‌دهند و خانواده و دوستان خود را عزادار می‌کنند.
آمارها چه می‌گویند؟
براساس آخرین آمار پزشکی قانونی سال گذشته ۷۹۴ نفر بر اثر مسمومیت با گاز منوکسید کربن جان خود را از دست دادند. از این تعداد ۶۰۱قربانی مردو۱۹۳نفر زن بودند.براساس آمارها، استان تهران با ۱۳۷ کشته بیشترین فوتی‌ها را به خود اختصاص داده و بعد از آن استان‌های اصفهان با ۶۶ فوتی و خراسان رضوی با ۵۹ فوتی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در این مدت اما بوشهر با سه فوتی، ایلام با پنج فوتی و سیستان و بلوچستان با ۶ فوتی کمترین آمار گازگرفتگی‌های مرگبار را داشتند. برهمین اساس بیش از ۶۵ درصد گازگرفتگی‌های مرگبار درنیمه دوم سال رخ می‌دهد و از آبان ماه با افزایش سرما، فوتی‌ها به صورت تصاعدی بالا می‌رود. در همین حال در دی و بهمن ماه بیشترین و تیر و مرداد ماه کمترین میزان گازگرفتگی مرگبار ثبت شده است. منوکسیدکربن گازی است بی رنگ و بو که بخاری، آبگرمکن، شومینه و اجاق گازهای با سیستم تهویه نامناسب (دودکش) عامل مسمومیت با این گاز می‌شود. این گاز به علت احتراق ناقص سوخت‌های فسیلی ایجاد می‌شود و تمایل شدیدی برای اتصال به هموگلوبین (حدود ۲۰۰برابراکسیژن) دارد.حتی غلظت‌های پایین آن نیز می‌تواند در بدن تجمع یابد و مسمومیت با منوکسیدکربن ایجاد کند.
هشدارهای قبل از نصب وسایل گرمایشی
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران سال‌هاست درباره خطرات گازگرفتگی هشدار می‌دهد. هشدارهایی که باعث کاهش تلفات شده است. جلال ملکی به تپش گفت: با برودت هوا و استفاده از وسایل گرمایشی به دلیل رعایت نکردن چند اقدام ساده؛ هرساله شاهد گازگرفتگی و فوت هموطنان هستیم. حال این‌که با رعایت چند نکته می‌توان از وسایل گرمایشی بدون ترس و حادثه استفاده کرد. موضوع اول این است که وسایل گرمایشی حتما استاندارد و از برندهای معتبر باشند. نباید صرفا به دلیل ارزانی به سمت برندهای متفرقه و بدون استاندارد رفت. به گفته ملکی، برای نصب وسایل گازسوز حتما باید از افراد متخصص این کار استفاده کرد، چرا که درصورت نصب و راه‌اندازی ناصحیح می‌تواند باعث ایجاد نقص دردستگاه و خطر گازگرفتگی شود.او با اشاره به این‌که بیشتر حوادث گاز گرفتگی درخانه‌ها واستراحتگاه‌ها با متراژکوچک رخ می‌دهد،گفت:بهترین راه برای جلوگیری از عدم انتشار گاز منوکسیدکربن باز گذاشتن راه رفت و آمد هوا و نبستن تمام منافذ خانه است.اگر یک راه کوچک در کنار وسایل گرمایشی برای ورود هوادرنظرگرفته شود درجلوگیری ازحادثه بسیار موثر است.گاز منوکسیدکربن به علت نبود اکسیژن در محیط ایجاد می‌شود و اگر وسیله گاز سوز در خانه دارید حتما یک راه ورود هوا داشته باشید تا احتمال تشکیل و انتشار گاز منوکسید کربن کاهش یابد. تبلیغ اشتباهی در سالیان گذشته وجود داشت که باید راه خروج گرما بسته شود تا انرژی اتلاف نشود، این موضوع درست نیست و وسایل گرمایشی به ویژه بخاری گازی حتما باید راهی برای خروج داشته باشد و بستن تمام منافذ ورود هوا کاری اشتباه و حتی مرگبار است. وی با بیان این‌که فقط بخاری گازی باعث ایجاد گازگرفتگی نمی‌شود، تاکید کرد: گاهی پکیج، بخاری بدون نیاز به دودکش، اجاق خوراک‌پزی و موتورخانه هم باعث ایجاد گازگرفتگی می‌شوند. باید هنگام نصب پکیج یا راه‌اندازی موتورخانه ازوجود راه خارج شدن گازمنوکسید کربن مطمئن بودوحتما از لوله‌های استاندارد استفاده کرد تا دچار خوردگی، نشتی و خرابی نشود.
ملکی افزود: موضوع مهم در استفاده ایمن از لوازم گازسوز، مسیر دودکش و داشتن کلاهک مناسب دودکش است. افراد قبل از راه‌اندازی بخاری یا شومینه یا حتی پکیج باید مسیر دودکش را از بالا تا پایین بررسی کنند و متوجه شوند مسیر بسته نیست. هرگونه انسداد در مسیر دودکش می‌تواند باعث ایجاد گازگرفتگی و مرگ افراد شود. به گفته سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران گاهی مصالح ساختمانی، چوب یا باقی‌مانده لانه پرندگان داخل دودکش ریخته و باعث انسداد می‌شود. برای این‌که چیزی مسیر لوله را مسدودنکند حتما از کلاهک‌های اچ مانند بزرگ در پشت بام و مسیر انتهای خروج گاز استفاده کنید تا مطمئن شوید مسیر مسدود نیست.وی در مورد استفاده از اجاق خوراک‌پزی برای گرم کردن محیط هشدار داد و گفت: هر وسیله گاز‌سوزی باید راه خروج امن گاز تولید شده از خود را داشته باشد. متاسفانه در سالهای گذشته بر اساس یک باور غلط عده‌ای برای گرم کردن خانه خود از پیک‌نیک یا اجاق خوراک‌پزی استفاده کرده و گاهی دیده شده یک آجر روی شعله قرار می‌دهند تا مثلا گاز سمی‌اش گرفته شود، این اقدام حتما کشنده است. به هیچ وجه در منزل نباید از اجاق خوراک‌پزی به عنوان وسیله گرمایشی استفاده کرد.به گفته ملکی گاهی رانندگان به ویژه رانندگان خودروهای سنگین برای گرم کردن خود در شب از گاز پیک‌نیکی استفاده می‌کنند که همین موضوع به دلیل این‌که فضای کابین خودرو محدود است، باعث گازگرفتگی فرد در کمترین زمان ممکن می‌شود.ملکی در مورد استفاده ازبخاری‌های بدون دودکش هشداردادوتاکید کرد: بخاری بدون دودکش فقط مختص اماکن باز و دارای تهویه وراه خروج است و استفاده از آن در منزل که راه خروجی وجود ندارد اصلا توصیه نمی‌شود. در سالهای گذشته حوادثی داشتیم که برخی به تصور غلط که آب تصفیه‌کننده گازهای سمی است، لوله بخاری را داخل سطل آب قرار داده و از دودکش ایمن برای خروج ازمسیر ایمن استفاده نکرده و جانشان را از دست داده‌اند. همچنین به عنوان آخرین توصیه باید بگویم دودکش‌ها و لوله‌های آکاردئونی ایمن نیست و ممکن است دچار زدگی و سوراخ شوند و همین سوراخ‌های ریز باعث انتشار گاز در محیط شود. باید حتما از لوله بخاری‌های فلزی و گالوانیزه سالم استفاده کرد و اگر لوله بخاری کج شده به هیچ وجه از آن نباید استفاده شود.ملکی گاز ذغال را کشنده دانست و گفت: ذغال دارای گازی کشنده است و در محیط سربسته نباید از ذغال استفاده کرد. او درمورد مواجهه با فردی که دچار گازگرفتگی شده، گفت: اولین اقدام خارج کردن فرد از آن محیط و سپس تماس با آتش‌نشانی و اورژانس است. اقدام بعدی باز کردن تمام راه‌های خروج هوا مثل در و پنجره و بستن شیرگاز واحد است. سخنگوی سازمان آتش‌نشانی در پایان با اشاره به این‌که گاهی شهروندان احساس می‌کنند وسایل گرمایشی نشتی دارد یا نگران این موضوع هستند، گفت: در این شرایط شهروندان حفظ خونسردی می‌توانند با آتش‌نشانی تماس بگیرند تا همکارانم خانه آنها و مسیر خروجی دودکـش را بررسی کنند تا مطمئن شوند خطری شهروندان را تهدید نمی‌کند.
گازگرفتگی شبیه سرماخوردگی است
شناخت علائم مسمومیت با گاز منوکسید کربن، می‌تواند زنگ خطری باشد تا با اقدام سریع از محل خارج شده یا دنبال منشاء آن بود. دکتر شاهین شادنیا، فوق تخصص مراقبت‌های ویژه پزشکی در مورد علائم مسمومیت با گاز منوکسیدکربن می‌گوید: آنچه همه می‌دانیم این است که گاز منوکسیدکربن بدون بو است و فرد نمی‌تواند آن را به هیچ وجه تشخیص دهد اما مسمومیت با این گاز چند علائم دارد که اگر فرد به آن توجه کند می‌تواند قبل از بیهوشی، تشنج و به کما رفتن از مرگ خودش جلوگیری کند و نجات دهنده جانش باشد. وی افزود: علائم گازگرفتگی شبیه سرماخوردگی است و فرد فکر می‌کند در حال سرماخوردگی است. سردرد، خستگی، بی‌حالی و کوفتگی از علائم اولیه گازگرفتگی است. فرد وقتی در محیط آلوده به گاز منوکسیدکربن علائم بالا را پیدا کرد باید از آن محل خارج شود وگرنه دچار حالت تهوع، استفراغ، خواب آلودگی، کاهش سطح هوشیاری و تشنج می‌شود و بعد از آن جانش را از دست می‌دهد. به گفته این متخصص، گاز منوکسیدکربن در بدن، به هموگلوبین خون که مسئول انتقال اکسیژن به سلول‌ها است، متصل شده و به ارگان‌های مختلف بدن همچون مغز و بافت‌های قلب آسیب می‌رساند. همچنین میل ترکیبی هموگلوبین به مونوکسیدکربن ۲۰۰ تا ۲۵۰ برابر میل ترکیبی آن به اکسیژن است. شادنیا تاکید کرد که وقتی فرد دچار گازگرفتگی می‌شود اولین اقدام خارج کردن او از محل نشت گاز است و باید اکسیژن‌تراپی برای او آغاز شود؛ یعنی فرد مسموم باید اکسیژن دریافت کند و سپس اقدامات درمانی تخصصی در مراکز درمانی انجام شود.
جولان قاتل نامرئی در سرما
قاتل خاموش بر اساس آمار پزشکی قانونی هر ساله حدود ۷۰۰ قربانی می‌گیرد که تعداد کمی از این حوادث رسانه‌ای می‌شود. حوادث تلخی که اغلب بیش از یک قربانی می‌گیرد. آخرین روزهای سال گذشته مرگ مشکوک زن و شوهرجوانی داخل خودرو در کنار بیمارستان معروفی در تهران به پلیس و تیم جنایی اعلام شد.باحضور ماموران درمحل و انجام تحقیقات اولیه مشخص شد زوج جوان، پدر و مادر کودک یک سالهای به نام آراد بودند که چند روزی است دربیمارستان بستری است و ازشهر دیگری برای درمان به تهران آمده بودند.بررسی‌های بیشتر مشخص کرد زوج جوان شب‌ها داخل خودرومی‌خوابیدند وبرای فرار از سرمای شب، داخل خودرو گاز پیک‌نیکی روشن می‌کردند که همین باعث شد جانشان را بر اثر گازگرفتگی از دست بدهند.
مرگ دختری سه ساله در اثر گازگرفتگی
چندروز قبل وباسردشدن ناگهانی هوا،ماموران پلیس کرمانشاه درجریان مرگ مشکوک دخترسه‌ساله‌ای دریکی از بیمارستان‌های شهر قرار گرفتند. با حضور پلیس در بیمارستان مشخص شد ساعتی قبل زن جوان و دختر سه ساله‌اش به علت گازگرفتگی مسموم شده و به بیمارستان منتقل شدند که مادر با تلاش پزشکان زنده ماند اما دختر سه ساله جانش را از دست داد. بررسی‌های بیشتر نشان می‌داد گاز آشپزخانه آنها مشکل داشته و براثر نشتی این حادثه رخ داده است.
مرگ اعضای یک خانواده به دلیل گازگرفتگی
در حادثه دیگری که این بار در یکی از روستاهای مینو‌دشت گلستان رخ داد، ۴ عضو یک خانواده جانشان را از دست دادند. اعضای این خانواده از یک بخاری قدیمی و خراب استفاده می‌کردند که دچار نشتی گاز مونوکسید کربن بود و همین موضوع باعث شد پدر ۳۷ ساله، مادر ۳۴ ساله و دو فرزند ۸ و ۴ ساله آنها جانشان را از دست بدهند.
مرگ در عروسی
این بار حادثه درمراسم جشن عروسی، جان پسر جوانی را گرفت و باعث شد جشن پایان تلخی داشته باشد. سه پسر جوان در کبودرآهنگ همدان در مراسم عروسی به دلیل سرما پیک‌نیک روشن کردند تا گرم شوند اما با خوابیدن و استنشاق گاز منوکسید کربن هر سه نفر مسموم شدند. با انتقال آنها به بیمارستان تلاش برای نجات جان آنها آغاز شد اما یکی از آنها به علت مسمومیت شدید جانش را از دست داد.
