میثاق تاریخی اربعین

حضرت آیت‌ا...خامنه‌ای در دیدار موکب‌داران عراقی درتاریخ ۲۷شهریور۱۳۹۸فرمودند: «اربعین جهانی شد و جهانی‌تر هم خواهد شد؛ این خون حسین‌بن‌علی است که بعد از ۱۴۰۰سال داردمی‌جوشدوروزبه‌روز تازه‌تر می‌شود، روزبه‌روز زنده‌تر می‌شود؛ این همان پیام عاشورا است که از حلقوم اباعبدا...وحلقوم زینب کبری‌(سلام‌ا...علیهما) در نهایت غربت و تنهایی صادر شد و امروز فضای عالم را فرا گرفته است و فرا می‌گیرد.»

نگاهی به زیارت اربعین سید و سالار شهیدان
هرساله با فرارسیدن ایام اربعین سیدالشهدا جوش وخروش توصیف‌ناپذیری در میان دوستداران حسینی موج می‌زند. در کشور عراق از اقصی نقاط مختلف جهان زائران حسینی پای پیاده راهی حریم عشق می‌شوند وعاشقانی دیگرکمر ارادت به خدمتگزاری آنان می‌بندند. هرچه در طول سال اندوخته‌اند درطبق عشق خالصانه خود می‌گذارند و درکمال تواضع وخاکساری تقدیم ارادتمندان حسینی می‌کنند. پس از سرنگونی صدام و صدامیان، این سنت حسنه که دچار محاق تهدید و ارعاب بعثیان شده بود، دوباره جوشیدن گرفت و به همگان نشان داد حرارت این عشق مکنونه‌ الهی در سینه‌ مؤمنان بالله نه سردشدنی است و نه خاموشی‌پذیر.در چند سال اخیر غریو لبیک‌گویان حسینی به کشورهای مجاور به‌ویژه ایران عزیزمان رسید وجمعیت‌های انبوهی از دیار سلمان فارسی خود را در صفوف زائران سید وسالار شهیدان جای دادند ومهمان میزبانان آستان حسینی شدند.حضور پرچم‌ها، چهره‌ها، رنگ‌ها و آداب و رسوم گوناگون ازکشورهای مختلف پنج قاره‌ جهان درمسیرراه‌پیمایی اربعین جلوه‌های زیبا، شگفت ووصف‌ناپذیری ازعشق الهی حسین‌(سلام‌ا...‌علیه) به رخ می‌کشاند که گویا تمام امواج شوم رسانه‌های سردمداران جاهلیت نوین را درمی‌نوردد و همراه آوای «حبّ الحسین یجمعنا» آبی بر آتش نمرودی‌شان می‌ریزد تا گلستان کربلا، لاله‌های خونین خود را در برابر چشم حق‌جویان عالم قرار دهد و معنای وحدت کلمه و ائتلاف شکاف‌ها و تفرقه‌ها مصداقی حقیقی یابد. «سید جواد شُبَّر» در توصیف حال و هوای جان‌فزای اربعین حسینی حدود ۵۰ سال پیش می‌نویسد که در این روز شمال وجنوب عراق همدیگر رادرآغوش می‌گیرند و نغمه‌ سرودها به زبان‌های عربی، ترکی،فارسی و اردو ازمواکب به گوش می‌رسد.وی جمعیت حاضر دراین اجتماع رامتجاوز از یک میلیون نفر تخمین می‌زند. اکنون پس از گذشت حدود ۵۰ سال سخن از سیل جمعیتی افزون از ۲۰ میلیون زائر حسینی در اربعین سید و سالار شهیدان است.

زیارت، میثاقی الهی
اصل اصول دین اسلام توحید و کلمه‌ توحید ذکر شریف «لا اله الاّ ا...» است که از دو باور مهم شکل گرفته؛ نفی و طرد تمام معبودها، معشوق‌ها و محبوب‌های عالم و بیزاری از آنها و اثبات تنها معبود و معشوق عرصه‌ هستی و دل بستن به او. از این رهگذر است که اولیای الهی و ائمه‌ هدی، دین و ایمان را چیزی جز همین دو مفهوم لازم و ملزوم هم، یاد نکردند و مکرّرا فرموده‌اند: آیا ایمان جز عشق‌ورزی و بیزاری‌جویی است؟ دین همان عشق ورزیدن وعشق همان دین است. ایمان همان حبّ و بغض است. آیا دین جز محبت است؟ بنابراین یکی از مظاهر دینداری و دین‌مداری رفتار و اعمال عاشقانه‌ای است که متدینین از سر عشق و محبت الهی انجام می‌دهند و زیارت قبور و مضاجع شریفه بی‌شک یکی از نشانه‌های ابراز محبت و عشق‌ورزی به اولیای خدا و خداست.در زمان حیات شریف خود امامان معصوم دوستداران آنها با تحمل مشقات بسیار، مسافت‌های طولانی را طی می‌کردند تا به زیارت آن پاکان برسند و عشق خود را ابراز دارند. مثلا وقتی امام باقر(ع) پاهای چاک خورده‌ شخصی خراسانی به نام «زیاد» را دیدند و از باب دلجویی از علت آن پرسیدند، آن شخص گفت: قربانت شوم! همه‌ راه را با شتری پیر و لنگ آمدم و هیچ‌چیز مرا بر این کار وا نداشت جز عشق و شوقی که به شما داشتم. یا وقتی امیرالمؤمنین از مالک اشتر می‌پرسند چه باعث شد این موقع نزد من بیایی؟ پاسخ می‌دهد: عشق و شوقی که به شما داشتم. بر همین مبناست که زیارت قبور امامان معصوم نشانه‌ پایبندی به عهد و میثاق الهی است و ثمره‌ آن در دیار جاودانگی نیل به شفاعت آن بزرگان است. رسول خدا(ص) افرادی را که به زیارت قبور ائمه‌ معصومین مشرف می‌شوند و این سرزمین‌های برجسته و ممتاز را که باغ و استراحتگاهی بهشتی است، آباد و محافظت می‌کنند، مخصوصین به شفاعت جناب خویش معرفی کرده‌اند و خطاب به امیرمؤمنان فرموده‌اند:«خدا قلوب برگزیدگان خلق و بندگان خالص و زبده‌اش را سوی شما مهربان می‌کند و آنان در راه شما متحمل خواری و اذیت می‌شوند ولی قبرهای شما را آباد می‌کنند و برای نزدیکی به خدا و ابراز عشق و علاقه به رسولش بسیار شما را زیارت می‌کنند. یا علی! اینان...وارد حوض من خواهند شد و فردا در بهشت زائران من خواهند بود.» رسول خدا کسانی که قبرهای امامان پاک را آباد کنند و از آنها مراقبت و محافظت می‌کنند به کسانی تشبیه کرده که سلیمان پیامبر را برای ساخت بیت المقدس کمک و یاری دادند.از میان همه‌ این امامان پاک زیارت حسین‌بن‌علی(ع) از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است. همان‌طور که ابراز عشق سیدالشهدا به ساحت ربوبی کردگار هستی بی‌نظیر و خاص بود، زیارت این ولی خدا نیز ویژگی‌های بی‌نظیر و خصائص برجسته‌ای دارد. قیام و شهادت سیدالشهدا از آن جهت که نجات دهنده‌ جهان اسلام از دو آفت و بیماری دهشتناک جهل و گمراهی بود، لذا عشق‌ورزی به آستان رفیع ابرمردی که منجی اسلام و مسلمین ازتحریف و دگرگونی دین الهی بود، نه بر شیعیان که بر تمام مسلمانان جهان در طول اعصار وازمنه، فرض و واجب است. لذاحسین‌بن‌علی(ع) نواده و فرزند رسول خدا(ص)حق بزرگی بر گردن تمام مسلمین جهان دارد، چه آن‌که جریان حیات درکالبد اسلام مرهون خون پاک سیدالشهداست که دررگ‌های آن دوانده شده است. حضور انواع اقوام، ملل، ادیان و فرق مختلف اسلامی درزیارت سیدالشهدا مخصوصا زیارت اربعین نشان‌دهنده‌ این حق‌شناسی حق‌جویان جهان از زنده نگه‌داشتن پاک‌ترین معنای عشق‌ورزی یعنی اسلام عزیز است. فوائد و اثرات مثبت زیارت اباعبدا...الحسین(ع)آن‌قدر فراوان است که شیخ جلیل القدر«ابن قولویه» در کتاب شریف «کامل‌الزیارات» فصول متعددی رامختص به زیارت سیدالشهدا قرارداده است. یکی از غرر احادیث دراین باب که دلالت بر کثرت ثواب واجلال و بزرگداشت این زیارت دارد، روایت شریفی از امام رضا (ع)است که فرمودند: هرکس قبر اباعبدا...رادرشط فرات زیارت کند مانندکسی است که خدارامافوق عرشش زیارت کرده است.

زیارت امامان معصوم از کربلا
علامه‌ امینی در کتاب شریف «سیرتُنا و سُنَّتُناسیرةُ نَبینا وسُنَّتُه» روایات بسیاری دال بر اقامه‌ عزای سیدالشهدا توسط رسول اکرم(ص) آورده و از این طریق گریه بر امام حسین(علیه‌السّلام) و زیارت تربت ایشان را یکی ازسنت‌های رسول خدا (ص) برمی‌شمرد. آمدن ۱۲ فرشته سرخ گونه و خبردادن ازشهادت حسین(ع) در اولین سال میلاد حضرتش،خطبه‌ جانسوز رسول مکرم اسلام در دومین سال میلاد اباعبدا... وضجه و ناله‌ صحابه در سوگ ایشان، آوردن مقداری از تربت کربلا برای پیامبر توسط جبرئیل و گریه‌ ایشان در خانه‌ ام‌سلمه، سپردن تربت کربلا به ا‌م‌سلمه و خبر دادن به او از شهادت حسین وقتی که خاک مبدل به خون شود و نمونه‌های دیگر نشان‌دهنده‌ اهمیت گریه بر اباعبدا... و زیارت تربت شریف آن امام است.امیرمؤمنان(ع) وقتی همراه یارانش از کربلا گذرکردند، گریستند ویاران گرامی‌اش نیزدرسوگ اباعبدا...اشک ریختند.دراحوالات زین‌العابدین (علیه‌السّلام) نیز آمده که پس ازشهادت اباعبدا...تاچندین سال بیابان‌نشین بودندوناشناس به زیارت اباعبدا...و امیرالمؤمنین(علیهما‌السّلام) می‌رفتند.امیرمؤمنان(ع) وقتی همراه یارانش ازکربلا گذرکردند، گریستند و یاران گرامش نیز درسوگ اباعبدا...اشک ریختند.دراحوالات زین‌العابدین(ع) نیز آمده که پس ازشهادت اباعبدا...تا چندین سال بیابان‌نشین بودند وناشناس به زیارت اباعبدا...وامیرالمؤمنین (علیهما‌السلام) می‌رفتند. چه‌بسا در همین سفرهای ناشناس و بیابانگردی‌ها امام باقر(ع) نیز پدر را همراهی می‌کردند و به زیارت اباعبدا... نائل می‌آمدند. امام صادق(ع) نیز در سفرهای متعددی که از مدینه به عراق داشتند قبرامیرالمؤمنین واباعبدا...الحسین(علیهما‌السلام)رازیارت می‌کردند.ازامام صادق(ع) به بعد خبری دال بر زیارت امامان از کربلای معلی به دست نیامد، چه‌بسا ائمه‌‌هدی به‌طور ناشناس، خود را به زیارت اباعبدا... می‌رساندند، ولی از آنجا که تحت شدیدترین تدابیر حکومتی بودند، زیارت کربلا به‌طور علنی برایشان میسور و مقدور نبود.

درنگی بر کرانه بی‌کران زیارت اربعین
یکی از درخشان‌ترین فرازهای زیارت اربعین سیدالشهدا که به تعلیم امام صادق (علیه‌السلام) در این روز خوانده می‌شود، سیمای اجتماعی آن دوران را بیان می‌کند و از علت جانفشانی اباعبدا...سخن می‌گوید.«وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیرَةِ الضَّلَالَةِ وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَى وَ شَرَى آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْکَسِ وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّى فِی هَوَاهُ وَ أَسْخَطَکَ وَ أَسْخَطَ نَبِیکَ وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِکَ أَهْلَ الشِّقَاقِ وَالنِّفَاقِ- وَحَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِینَ لِلنَّار.»دراین فرازامام صادق (علیه‌السلام) بیان می‌داردکه سیدالشهدا(ع) ‌خون قلبش را درراه خدا بذل کردتا بندگان خدا را از دو بیماری نجات دهد: جهالت و ضلالت. دنیازدگان دوران حسین‌بن‌علی(علیهما‌السلام) اگرچه میل و خواست خود را که ثمن بخس و بی‌ارزشی بود، گرفتند و حظ و بهره‌ جاودانگی را رها کردند ولی در این بلوای دنیاطلبانه، پیروی از سه گروه کردند. این سه گروه همان اهل ضلالت و گمراهی‌ای هستند که مسلمانان را دچار حیرت و سرگشتگی کردند. گروه نخست اهل شقاق و تفرقه‌اند، کسانی که با ایجاد بدعت‌های ناروا و ترسیم خیالی راهی برای رسیدن به خدا دست به تحریف دین می‌زنند وحق را درمیان هزار راه بدعت و فرقه‌ها و معرکه‌های آرا و نظرات ناصواب و گوناگون می‌پوشانند. اینان به تعبیر امیرمؤمنان(علیه‌السلام) منفورترین افراد نزد خدایند که دل به بدعت‌های خود بسته و دیگران را مفتون آن می‌سازند و سبب گمراهی جماعتی می‌شوند. دومین گروه اهل ضلالت، اهل نفاق‌اند.منافقینی که به تعبیر امیر بیان (علیه‌السلام) هم خود گمراهند وهم دیگران را گمراه می‌کنند،هم خوداهل لغزشندوهم دیگران رامی‌لغزانند.سومین گروه اهل ضلالت، حاکمان وپیشوایان ستمگری هستندکه گناه گمراهی دیگران رابه دوش می‌کشندوامیرالمؤمنین(علیه‌السلام) آنان را بدترین مردم نزد خدا می‌خواند: «بدترین مردم نزد خدا پیشوای ستمگری است که گمراه است و به‌واسطه‌ او جمعی گمراه می‌شوند. سنت‌هایی که به آن عمل می‌شده می‌میراند و بدعت‌های واگذاشته و متروک رازنده می‌نماید.»این بیان شریف گویاترین تصویر از روزگاری است که کارگردانان جامعه‌ اسلامی، منافقان و حاکمان جائر وبدعت‌گزارانی شده‌اندکه جهل رادرشراشررگ‌های پیکره‌ جامعه تزریق کرده‌اند و ولی خدا تنها با بذل خون خود می‌تواند خفتگان دنیازده و مفتونان فتنه اهل ضلالت را تنبه دهد و بیماری جهل‌شان را چاره‌ای سازد. 

اربعین از خصایص سیدالشهدا
فرهنگ اسلامی با عدد چهل بسیار مأنوس است و همین انس، بزرگان را واداشته تا به سنت «اربعین نگاری» روی آورند. سخن از این ویژگی‌ها مجال دیگر می‌طلبد. کمتر کسی است که از میقات چهل شبانه‌ موسی با خدا، بلوغ چهل ساله‌ جسمی و عقلی انسان، بعثت رسول خاتم(ص) در چهل سالگی و از این دست اربعینیات نشنیده باشد. در باب سیدالشهدا و سوگواری بر ایشان و زیارت امام نیز ویژگی‌های خاصی در چهل بروز یافته که توجه به آنها فهم علت اربعین گرفتن برای سید و سالار شهیدان را تسهیل می‌کند.
در گام اول باید دانست که اصل سوگواری برسیدالشهدا ازفضائل واختصاصاتی برخورداراست که شامل ذوات مقدسه دیگر معصومین حتی اصحاب کساء نمی‌شود.در روایتی امام صادق(ع)به این نکته اشاره فرموده‌اند که حضرت اباعبدا...الحسین آخرین‌نفر از اصحاب کساء بودند که رخت بربستن ایشان از این دنیا مانند رفتن تمام آن ذوات مقدسه از دنیاست. همچنان که وجود شریف امام‌حسین(ع) و بقای حضرتش مانند بقای همه‌ اصحاب کساست.اباعبدا... چون ازمیان خمسه طیبه آخرین فردی بودند که محضر شریف رسول خدا(ص) رادرک کرده وبلاواسطه از محضرشان کسب علم کردند، حضورشان در جامعه یادآور حضور رسول خدا(ص) بود و فقدان و مصیبت‌شان مصیبت رسول خدا، علی مرتضی، صدیقه‌کبری، و امام مجتبی(ع) نیز بود. چه‌بسا یکی از علت‌هایی که برای هیچ‌یک از ائمه معصومین غیر از اباعبدا‌... اربعین گرفته نمی‌شود همین نکته معرفتی در بیان شریف امام صادق(ع) باشد.
در گام دوم باید عنایت داشت یکی دیگر از خصائص اباعبدا...گریه‌ چهل روزه‌ آسمان برایشان است. این گریه هم به‌صورت باریدن قطراتی سرخ‌گون یا گرد‌و‌خاکی قرمز، خود را نشان می‌داد و هم به‌صورت طلوع و غروب خورشید در سرخی افق. با این حساب اربعین سیدالشهدا آخرین روزی است که این حالت عجیب در سوگ اباعبدا... در عالم مشاهده می‌شد و احتمالا اوضاع دنیا بعد اربعین به حال قبل برگشته باشد. وقتی برخی نقل کرده‌اند که زمین به حال مؤمنی که درگذشته تا۴۰روز می‌گرید، چرا آسمان و زمین بر احوال سیدالشهدا فرزند رسول‌ خدا(ص) نگریسته باشد؟همچنین نقل شده که سر سیدالشهدا۴۰ منزل در مسیر کوفه به شام طی‌طریق کرده است و۴۰ نفر سر شریف آن مظلوم را در این مسیر حمل کرده‌اند،این می‌تواند نشانه‌ای ازپیوند زیارت اباعبدا...وعدد۴۰ باشد. در گام سوم نباید از این نکته غفلت ورزید که گرچه در اصطلاح عام، اربعین و چهلم زمانی است که ۴۰روز از فوت شخصی گذشته باشد و این باتوجه به تمام یا نقصان ماه‌های قمری ممکن است تاریخ آن دستخوش تغییر شود ولی اربعین سیدالشهدا روز بیستم صفر ثبت و ضبط شده است. باتوجه به شهادت اباعبدا...درروز دهم محرم درصورتی بیستم صفر چهلم اباعبدا...خواهد بود که ماه محرم ۲۹روزه باشد یا خود عاشورا درحساب چهلم واقع نشود. ولی هیچ‌کدام ازاین ملاحظات درباب اربعین سیدالشهدا لحاظ نمی‌شود و متفقا همگان بیستم صفر را اربعین خوانده‌اند. این احتمالا از اهمیت این روز شریف باشد که بیستم صفر با هر کیفیتی که ماه قبل داشته به‌عنوان اربعین‌حسینی مورد تکریم و سوگواری قرار بگیرد.

زیارت با پای پیاده
درایام‌اربعین یکی اززیباترین شاهراه‌های عالم،مسیرنجف اشرف به کربلای معلی است که زائران بسیاری این طریق را عمودبه‌عمود پای پیاده ره می‌پویند و برخی پای برهنه مشق عشق می‌کنند. این سنت حسنه ازدیرباز در میان شیعیان مرسوم و معمول بوده و امامان برای چنین زیارتی و چنین زواری اثرات و مواهب بسیاری ذکر کرده‌اند.با توجه به این‌که قبر مطهر امیرالمؤمنین(ع) در زمان امام صادق(ع)، یعنی بعد از سرنگونی بنی‌امیه، افشا شد قاعدتا طریق و جاده‌ای که رهنمای زائران باشد وجود نداشت. از طرف دیگر خوف و تهدید جانی برای زائران علوی و حسینی همواره امری محتمل بود، به‌ویژه زائران حسینی که در ادوار گوناگون هم مضجع شریف مورد حملات حکام مختلف از هارون عباسی تا متوکل قرار می‌گرفته و هم زائران با تهدیدهای شدید جانی و ناموسی مواجه بودند. با توجه به این دو نکته زیارت این دو امام همام آن هم به صورت پای پیاده همراه با مخاطرات فراوانی بود، لذا درباره‌ زیارت امیرالمؤمنین به‌طور پیاده فرمودند به هرگام یک حج و عمره و در برگشت هم به هرگام دو حج و عمره برای زائر ثبت می‌شود. فوائد و اثراتی که در اخبار اهل‌بیت(ع) برای زائر پیاده‌ اباعبدا... ذکر شده بسیار است که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
۱- به هرگام حسنه‌ای برای زائر نوشته می‌شود.
۲- در هرگام گناهی از گناهانش محو و پاک می‌شود.
۳- وقتی به حائر حسینی رسید، خدا او را در زمره‌ نجات‌یافتگان ماندگار و پیروزمندان به آرزو رسیده می‌نویسد.
۴- پس از زیارت از جمله‌ رستگاران قرار خواهد گرفت.
۵- رسول‌خدا(ص) بر او سلام و پیام می‌فرستد.
۶- از قول رسول‌خدا(ص) به او وعده داد می‌شود که کارت را از نو شروع کن که همه‌ گناهان گذشته‌ات آمرزیده شد.
۷- در نخستین گام گناهانش آمرزیده می‌شود.
۸- به ازای هر قدم که بر‌می‌دارد پاک و پاک‌تر می‌شود.
۹- خداوند او را خطاب قرار می‌دهد و با او مناجات می‌کند.
۱۰- دعا، درخواست و حاجت او از جانب خدا برآورده می‌شود.
۱۱- به ازای هر گامی که برمی‌دارد و می‌گذارد ثواب آزادی یک برده از فرزندان اسماعیل نبی برایش نوشته می‌شود.
۱۲- به ازای هر گام هزار درجه بر او افزوده می‌شود و بالا می‌رود.
۱۳- وقتی به کربلا رسید خدا دو فرشته را موکل زائر پیاده می‌کند تا اگر سخن خیری گفت برایش بنویسند و حرف‌های دیگری که می‌زند نوشته نمی‌شود.
۱۴- موقع بازگشت از زیارت، فرشتگان با او وداع می‌کنند.
۱۵- او در میان حزب خدا، حزب رسول‌خدا و حزب اهل‌بیت رسول‌خدا قرار می‌گیرد.
۱۶- نه آتش دوزخ را به چشم می‌بیند و نه آتش طمعی به سوزاندن او خواهد داشت.
روزرستاخیزهمه‌ محشرآرزودارند که اززائران حسین(ع)باشندوزائران اباعبدا...برسر سفره‌های نور نشسته و ازکرامات خدا متنعم‌اند.

زیارت اربعین از منظر تاریخ
در روز بیستم صفر وقایعی در کربلا به وقوع پیوسته که مجموع آنها فضیلت این روز از جهت اقامه‌ عزا و زیارت قبر سیدالشهدا را فزونی می‌بخشد.

۱- زیارت جابر: درکتاب «بشارة المصطفی» تألیف«محمدبن‌ابی‌القاسم طبری»عالم شیعه‌ قرن ششم(متوفی۵۲۵)آمده که جابربن‌عبدا... انصاری و اصحاب و یارانش (یا جمعی ازبنی‌هاشم) همراه عطیه‌ عوفی برای زیارت سیدالشهدا وارد کربلا شدند.جابر پس از سوگواری در عزای سیدالشهدا و خواندن زیارت‌نامه‌ای با مضامین عالی، کربلا را ترک گفت.شیخ‌طوسی در «مصباح‌المجتهد» ورود جابر را در روز بیستم صفر بیان می‌دارد. جابر از جمله کسانی است که در مدینه یا مکه قبل از خروج اباعبدا... خدمت امام رسیده و عاشورا در کربلا حاضر نبوده است. بنابراین از مکه یا مدینه به همراه یاران یا شاگردانش به قصد زیارت حرکت کرده و در کوفه، عطا یا همان عطیة با ملاقات او برای زیارت اربعین به کربلا رهسپار شده است. این درحالی است که والی کوفه هنوز عبیدا...‌بن زیاد است که با قرار حکومت‌نظامی و ارعاب و تهدید کوفیان، همان‌هایی را که برای حسین‌بن‌علی (ع) نامه نوشته بودند، به کربلا فرستاد تا به دست خود پسر رسول خدا (ص) را به شهادت برسانند و جرأت نکنند پیکر چاک‌چاکش را به خاک بسپرند. در این خفقان دهشتناک جابر و یارانش احتمالا وارد کوفه شدند و از آنجا برای زیارت حسین (ع) به کربلا می‌آیند و این یعنی خط‌شکنی و مخالفت علنی با حکومت خونریز وقت. لذا برخی جابر رااول زائر اباعبدا...به‌طورظاهرمعرفی کرده‌اند.دورانگاری‌هایی که برخی بزرگان درباره‌ عدم‌امکان حضور اهل‌بیت سیدالشهدا درکربلا در روزاربعین ذکر کرده‌اند باتحقیقات مبسوط و موشکافانه‌ علامه‌ شهید سیدمحمد علی قاضی طباطبائی، مُهر ابطال بر جریده‌ خود دارد.

۲- زیارت اهل‌بیت در بازگشت از شام: در «مُثیرالاحزان» تألیف ابن نماء حلی می‌خوانیم: خاندان اباعبدا... وقتی از کربلا می‌گذشتند جابر و جماعتی از بنی‌هاشم را دیدند که برای زیارت به کربلا آمده بودند و این دو رویداد در یک وقت واحد صورت گرفت. علامه‌ مجلسی بازگشت حرم حسینی به کربلا در روز اربعین را قول مشهورمی‌خواند. دورانگاری‌هایی که برخی بزرگان مثل علامه‌ مجلسی و سیدبن‌طاووس و محدث نوری درباره‌ عدم امکان حضور اهل‌بیت سیدالشهدا در کربلا در روز اربعین ذکر کرده‌اند با تحقیقات مبسوط و موشکافانه‌ علامه‌ شهید سیدمحمدعلی قاضی‌طباطبایی، مهر ابطال بر جریده‌ خود دارد. ایشان با آوردن شواهد مختلف، اشکال رفت‌وآمد خبرها در آن دوران را با استفاده‌ عرب از کبوتران نامه‌بر حتی در جاهلیت و چاپارهایی تندرو به نام «بَرید» که مسافت‌های طولانی را بسیار سریع طی می‌کردند، حل‌وفصل می‌کند. ایشان نمونه‌هایی می‌آورد که مسافت‌هایی طولانی‌تر از این در زمان‌هایی کوتاه‌تر توسط برید طی شده است. البته این دورانگاری‌ها و استبعادها در این عصر جایگاهی ندارد، چون با ساده‌ترین نرم‌افزارهای نقشه و راه‌یابی می‌توان زمان طی مسافت‌های گوناگون را به‌دست‌آورد. چنانچه فاصله کربلا تا دمشق به‌صورت پیاده حدود هشت روز تخمین زده می‌شود و با این احتساب هیچ دورانگاری‌ای برای عدم وصول اهل‌بیت در اول ماه صفر به دمشق و رسیدن آنها به کربلا در اربعین پذیرفتنی نیست.

۳- الحاق سر شریف سیدالشهدا به پیکر پاک آن حضرت: جناب ابن شهرآشوب در کتاب شریف «مناقب آل‌ابی‌طالب» می‌فرماید سیدمرتضی در پاسخ برخی مسائلی که از او پرسیدند یادآور شده که سر حسین(ع) را که از شام می‌آوردند، در کربلا به بدنش بازگرداندند. شیخ طوسی گفته زیارت اربعین به‌خاطر همین است. برخی نقل کرده‌اند سر حسین‌بن‌علی(ع) نخستین سری بود که بر بالای چوب رفت و جسارت‌های دیگری بر این سر شد که قلم را از سوز وحزن آب می‌کند. بازپس‌گیری سر مقدس و الحاق آن به پیکر اباعبدا... یکی از علائم فتح و ظفر آل‌ا...درسفر اسارت است. ازاین رو برخی روز اربعین را «مرد الرأس» یعنی روز برگشت سر شریف خوانده‌اند.ابوریحان بیرونی، مورخ و ریاضیدان نازک‌بین و دقیق قرن پنجم می‌نویسد: در روز بیستم سر حسین(ع) را به بدنش ملحق و در همان‌جا دفن کردند و زیارت اربعین راجع به این روز است و بدین سبب این زیارت را اربعین گویند که چهل نفر از اهل‌بیت او پس از مراجعت از شام قبرش را زیارت کردند.

با توجه با آنچه گذشت می‌توان چند وجه برای زیارت اربعین ذکر کرد: ۱. ورود نخستین زائران اباعبدا...به کربلا در این روز به رهبری جابربن‌عبدا...انصاری، صحابی نیک رسول‌خدا(ص). ۲. بازگشت اهل‌بیت اباعبدا... از سفر اسارت به کربلا که تعدادشان ۴۰ تن بود. ۳. الحاق رأس شریف اباعبدا... به پیکر پاکش. ۴. پایان‌یافتن گریه‌ آسمان و زمین بر حسین‌بن‌علی(ع) پس از عاشورا.
از مقارنت این رویدادها و علل دیگری که شاید بتوان به‌دست‌آورد می‌توان به بزرگی این روز در حزن و اندوه آل‌ا... پی برد. اربعین روزی است که اهل‌بیت سیدالشهدا به کربلا بازگشتند و تمام خاطرات عاشورا برایشان دوباره زنده شد. اربعین روزی است که حضرت زینب‌کبری و خاندان اباعبدا... با خاطری آسوده‌تر و بدون هیچ مانع و رادعی بر عزیز خدا، آزادانه گریستند و نوحه سردادند. اربعین روزی است که حضرت زین‌العابدین(ع) با اندوهی جانکاه سر شریف پدر بزرگوارش را به بدن چاک‌چاکش ملحق کرد و به گریه ۴۰ روزه‌ آسمان خاتمه داد. آسمانی که ۴۰ روز آیینه‌دار بغض فروخفته‌ زینب‌کبری و اهل‌بیت مظلوم سیدالشهدا بود و با سر بازکردن این بغض از سرخی افتاد.