پاندمی آبله میمون در راه است؟

اما آبله میمون چقدر می‌تواند برای سلامت جهان نگران‌کننده و تکرار تجربه تلخ کووید باشد؟ دکتر آمیتیس رضایی، متخصص عفونی در گفت‌وگو با جام‌جم به این سوال‌ها پاسخ می‌دهد. 

بیماری آبله میمون که این روزها درباره آن زیاد می‌شنویم، چقدر جدی است؟
آبله میمون که امروز به آن ام‌پاکس می‌گویند، یک‌بار در تابستان ۲۰۲۲ شیوع پیدا کرد که سازمان بهداشت جهانی، شرایط اضطراری در مقابله با آن اعلام نمود ولی در کمتر از یک‌سال تحت کنترل درآمد و مشکلی برای سلامت مردم جهان به‌وجود نیاورد، اما حالا بعد از گذشت دو سال، دوباره از افزایش موارد ابتلا به آن در کشور مبدا، یعنی جمهوری دموکراتیک کنگو می‌گویند و اگر مثل دفعه قبل زود کنترل و از راه‌های گسترش آن جلوگیری شود، نمی‌تواند آنچنان نگران‌کننده باشد. 

در بیماری آبله میمون، ما با چه نوع ویروسی روبه‌رو هستیم؟
این یک ویروس موجود در میمون بوده است که به شکل‌های مختلف ازجمله شکار و...به انسان منتقل شده ودر طول زمان، راه‌های انتقالش تغییر کرده تا امروز که شکل انتقالش، به شکل فرد به فرد در انسان رسیده است. 

یعنی تماس معمولی فرد به فرد هم می‌تواند باعث انتقال این ویروس شود؟
درحال‌حاضر، تماس جنسی و تماس مستقیم با تاول‌ها و ترشحات ضایعات پوستی فرد مبتلا، ازجمله مهم‌ترین روش‌های انتقال این ویروس و بیماری است. 
 
و راه تنفسی چطور؟
تنفس هم می‌تواند یکی ازراه‌های انتقال این ویروس باشد اما نه به‌صورت بیماری آنفلوآنزا یا کووید، بلکه به این صورت که فرد بیمار با فرد دیگری چهره‌به‌چهره صحبت کند و آب‌دهان بیمار به فرد مقابل برسد؛ در چنین شرایطی، احتمال انتقال ویروس وجود دارد. 

ویروسی که امروز با آن مواجه هستیم، با آن ویروسی که دو سال پیش شایع شده بود تفاوتی هم دارد؟
این‌طور که معلوم است، ویروس فعلی جهش پیدا کرده است و این جهش بر جنبه‌های عفونت‌زایی، تهاجم و سرایت آن تاثیر گذاشته و شدت آن را بیشتر کرده است. 

و چقدر احتمال ورود ویروس فعلی به کشور ما وجود دارد؟
همه‌ چیز بستگی به این دارد که جامعه جهانی مانند دفعه قبل، چقدر سریع بتواند این ویروس را در مرکزش یعنی آفریقا کنترل کند. درحال‌حاضر دو ماه از شیوع آن در کشور کنگو می‌گذرد. در روزهای اخیر هم در چهار کشور همسایه کنگو دیده شده است. یک مورد از بیماری آبله میمون در کشور سوئد و یک مورد در پاکستان هم گزارش شده است. این وضعیت باعث شده است که سازمان بهداشت جهانی، وضعیت اضطراری اعلام کند. بدیهی است که هرچه سفرها و رفت‌وآمد در مناطق اعلام‌شده بیشتر باشد، احتمال فراگیری بیماری در دنیا بیشتر خواهد بود. پس جدی‌گرفتن مسائل مربوط به پیشگیری از طرف مردم و مسئولان می‌تواند از ورود این ویروس و بیماری به کشور جلوگیری کند. 

فکر می‌کنید شیوع این ویروس چقدر به شیوع کووید شباهت داشته باشد؟
امیدواریم شباهتی نداشته باشد، چراکه آبله میمون یک‌بار شیوع پیدا کرده و در مدت زیر یک‌سال، کنترل شده است. در آن بازه زمانی، یک مورد در ایران و توسط انستیتو پاستور هم شناسایی شد که فرد مبتلا سفری به خارج از کشور داشته و بعد از آن دیگر بیمار ابتلایی به آبله میمون شناسایی نشد. به نظر می‌رسد که اگر خیلی سریع رفت‌وآمدها کنترل و منطقه درگیر بیمار، واکسینه شود، احتمال سرایت بیماری به سایر کشورها به حداقل رسیده و بیماری کنترل خواهد شد. 

از علائم اختصاصی بیماری آبله میمون می‌گویید؟
اولین نشانه‌اش تب است؛ درواقع با علائم سرماخوردگی، یعنی تب و بدن‌درد و سردرد شروع می‌شود و به مرور باعث بزرگ‌شدن و تورم غدد لنفاوی در گردن، فک، زیربغل می‌شود. درست در زمانی که به نظر می‌رسد با یک بیماری ساده روبه‌رو هستیم، علائم و ضایعات پوستی آن شروع می‌شود؛ ضایعاتی که از دهان و گلو شروع می‌شود و دانه‌هایش زشت‌تر از آبله و آبله‌مرغان است. 

در چه صورت فرد با چنین نشانه‌هایی باید به آبله میمون شک کند؟
درصورتی‌که سابقه سفر به مناطق حساس و درگیر بیماری را داشته باشد. 

روند درمانی فرد مبتلا به چه شکل است؟
درمان این بیماری به شکل حمایتی است؛ یعنی درحال‌حاضر درمان ضدویروسی برای آن وجود ندارد و برای تسکین درد و خارش آن، باید درمان‌های حمایتی صورت بگیرد. البته این را هم بگویم که یک داروی ضدویروس جدید وجود دارد که در مرحله کارآزمایی بالینی است. با درنظرگرفتن همه این موارد،ایزوله‌کردن فردمبتلا، سریع‌ترین اقدامی است که باید انجام شود تا مانع پیشروی و سرایت بیماری در اجتماع شویم. 

و چقدر می‌تواند خطرناک باشد؟ 
در حالت عادی، یک دوره ۱۰روز تا دوهفته‌ای داردوبعد ازگذشت آن، بیمار بهبود پیدامی‌کند اما در شرایط خاص و در بعضی افراد، می‌تواند ریه و مغز فرد را درگیر کند؛ به‌خصوص در جهش تازه ویروس که به نسبت ویروس دو سال پیش، قدرتش ۱۰درصد بیشتر شده است.برای همین است که افراد با بیماری‌های زمینه‌ای، کودکان، خانم‌های باردار و همه افرادی که سیستم ایمنی‌شان به هر نحوی ضعیف‌تر از دیگران است، باید پیشگیری‌های جدی‌تر نسبت به این بیماری داشته باشند. 

و درنهایت، فکر می‌کنید این بیماری چقدر می‌تواند برای سلامت انسان در روزگار فعلی نگران‌کننده باشد؟
واقعیت این است که درحال‌حاضر، به‌دلیل تغییراتی که در اقلیم به وجود آمده است، از گرم‌شدن زمین، تا جنگل‌زدایی، ورود به منطقه حیات‌وحش، تغییرات آب‌وهوایی و...باعث شده که بیماری عفونی به‌خصوص بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوان زیاد شود. در چنین شرایطی، هرچقدر رعایت موارد ایمنی و بهداشتی کمترباشد، شدت و تعدد این بیماری‌ها بیشتر خواهد بود. با درنظرگرفتن چنین موضوعی، باید بدانیم که نگرانی در کنترل این جریان کمکی به ما نمی‌کند و تنها آگاهی و اطلاع‌رسانی است که می‌تواند از سلامت ما در برابر این اتفاقات محافظت کند.