قوانین فرسوده برای خودروهای اسقاطی

طی سال‌های اخیر نیز هرازچندگاهی آیین‌نامه جدیدی برای خودروهای فرسوده نگاشته شده، به‌طوری که در سال جاری نیز تغییراتی در این آیین‌نامه اعمال شده و خودروهای شخصی که ۲۰تا۲۵ سال عمرداشته باشند، سه گواهی اسقاط (هر گواهی ۵۰ میلیون تومان) می‌گیرند، این در حالی است که میزان این گواهی‌ها در سال‌های گذشته یک گواهی بیشتر نبود. درباره اینکه اسقاط خودرو در همه دولت‌‌ها مشکل داشته گزارشی تهیه کرده‌ و به بررسی آن پرداخته‌ایم.
دولت یازدهم و دوازدهم خصوصا از سال ۱۳۹۶ به بعد رسما پروژه اسقاط خودروهای فرسوده را فراموش کرد یا کنار گذاشت؛ از این رو تامین خودروهای مورد تقاضای بازار نیز وجود نداشت و تنها کاری که در عمل طی این سال‌ها انجام می‌شد، منحصر در تغییرات این آیین‌نامه بود.درسال۱۳۹۷ نیز همزمان با عدم واردات خودرو طرح اسقاط خودروهای فرسوده کنار گذاشته شد که همین امر تعداد این خودروها را چندبرابر کرد. در آن برهه زمانی یعنی از سال ۱۳۹۷ تا نیمه اول ۱۴۰۰، قیمت خودرو در بازار به‌شدت افزایش پیدا کرد؛ به‌طوری که فاصله قیمتی بازار آزاد و قیمت کارخانه به بیش از۱۵۰میلیون تومان رسیدومردم ازخرید خودرو ناامید شدند. از طرف دیگر دارندگان خودروهای فرسوده که مشتری برای خودروهای خودنداشته وبه همین دلیل توان مالی برای خرید خودروی جدید از بازار نداشتند، مجبور شدندخودروهای قدیمی راتاجایی که امکان دارد، ‌سرپا کنند.بنابراین می‌توان به‌صراحت گفت دولت‌های مختلف توجه چندانی به اسقاط این خودروهای فرسوده نداشتند، به‌طوری که با وجود آن‌که در بودجه ۱۴۰۱ دولت سیزدهم هم خروج خودروهای فرسوده از ناوگان پیش‌بینی شد، ولی توسعه این امر نمی‌توانست به بحران دهه گذشته خودروهای فرسوده پایان بدهد.هرچند انتظار می‌رود در سال جاری رکورد اسقاط خودرو شکسته شود، ولی همچنان فاصله‌ها با استانداردها فراوان است.درهمین خصوص مهران سالاریه، رئیس ستاد نوسازی حمل‌و‌نقل می‌گوید: امسال ۶۰ هزار خودروی فرسوده از چرخه ترافیک خارج شده و سال گذشته نیز بیش از ۷۲هزاردستگاه خودرو اسقاط شد که بدین ترتیب در عمر کوتاه شکل‌گیری ستاد نوسازی ناوگان حمل‌ونقل حدود ۱۳۰ هزار خودروی فرسوده را اسقاط کردیم. وی افزود: امیدواریم امسال رکورد سال ۱۳۹۳ را که ۳۳۰ هزار دستگاه اسقاط بود، بزنیم و به مرز ۵۰۰ هزار دستگاه برسیم.
     
آمار دقیق خودروهای فرسوده
آخرین آمارهای مسئولان امر گویای آن است که در کشور ۳۰ میلیون خودروی فرسوده وجود دارد، این در حالی است که رئیس انجمن صنفی مراکز اسقاط اعلام کرد که ۱۰ میلیون موتورسیکلت، ۳.۵میلیون خودرو و ۲۵۰ هزار خودروی دیزلی فرسوده در کشور وجود دارد.همچنین در جدیدترین تحلیل ارائه‌شده در خصوص خودروهای فرسوده باید گفت که تعداد خودروهای سواری در حال تردد در کشور ۲۱ میلیون دستگاه است که از این تعداد یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه که ۶ درصد این خودروها را تشکیل می‌دهد، فرسوده است. البته اگر سن فرسودگی را ۱۵سال درنظربگیریم، تعداد این خودروها به ۲.۵میلیون دستگاه می‌رسد.۱۲میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت در سطح کشور تردد می‌کند که از این تعداد ۹۰درصد و به عبارتی ۱۱میلیون و۲۰۰هزار دستگاه موتورسیکلت فرسوده است.از یک میلیون و ۱۰۰هزاردستگاه کامیون، کامیونت وکشنده نیز ۲۵۰هزار دستگاه (۲۳ درصد) فرسوده است. تعداد اتوبوس‌های درون‌شهری در حال تردد در سطح کشور ۲۲هزاردستگاه است که از این تعداد ۱۸هزار دستگاه و به عبارتی ۸۲ درصد فرسوده است. ۱۳هزاردستگاه از ۲۳هزار دستگاه اتوبوس برون‌شهری در حال تردد در کشور نیز فرسوده است که این تعداد ۵۷ درصد کل اتوبوس‌های برون‌شهری را تشکیل می‌دهد.همچنین از ۴۰۰هزار تاکسی در حال تردد در کشور۱۹۰هزار دستگاه فرسوده است که ۴۸ درصد این ناوگان را تشکیل می‌دهد. ۳۴هزار خودروی دولتی در سطح کشور تردد می‌کند که۳۲درصد از این خودروها یعنی ۱۱ هزار خودروی دولتی، فرسوده است.

کارشناسان چه می‌گویند؟
کارشناسان یکی از عمده دلایل عقب‌ماندگی اسقاط فرسوده‌ها را نداشتن نقشه‌راهی دقیق عنوان می‌کردند؛ بر همین مبنا نیز آیین‌نامه اسقاط خودروهای فرسوده اوایل سال گذشته تدوین شد اما ابلاغ این آیین‌نامه بیش از یک سال به طول انجامید و در نهایت فروردین‌ماه امسال برای اجرا ابلاغ شد.تأثیر ابلاغ این آیین‌نامه خود را در افزایش تعداد اسقاط خودروهای فرسوده به‌خوبی نشان داد؛ به گونه‌ای که از ابتدای امسال میزان اسقاط فرسوده‌ها طی چهارماهه امسال به ۹۸ هزار دستگاه خودرو رسیده، در حالی که در طول ۱۲ماهه سال گذشته فقط ۷۲هزاردستگاه خودرو اسقاط شده بود.درهمین خصوص محمود مشهدی شریف،رئیس انجمن اسقاط وبازیافت خودرو می‌گوید: اگر می‌خواهیم هوای پاک داشته باشیم، تصادفات منجربه جراحت کاهش یابد،در۳۰میلیون لیتر بنزین اضافی که توسط خودروهای فرسوده مصرف می‌شود، صرفه‌جویی شود و مبلمان شهری زیباتری داشته باشیم؛ باید انگیزه مردم برای اسقاط خودرو را بیشتر کنیم. وی درباره تعداد خودروهای فرسوده هم می‌گوید: ما ۲۲۰ مرکز اسقاط داریم که هرکدام از۷تا۱۵هزار دستگاه را می‌توانند اسقاط کنند.اگر فرض را عدد حداقلی بگیریم، یعنی سالانه ۱.۵میلیون خودرو را می‌توانیم اسقاط کنیم که در واقع این ظرفیت بسیار کم است.هم‌اکنون حدود سه میلیون خودروی فرسوده و۹میلیون موتورسیکلت فرسوده داریم؛یعنی درمجموع نزدیک به ۱۲میلیون خودرو و موتورسیکلت فرسوده داریم، در حالی که جمع خودرو و موتورسیکلت‌های کشورمان حدود۳۰ میلیون دستگاه است. یعنی ۳۵ درصد خودروهای ما فرسوده است؛ این عدد وحشتناکی است.