برداشت اول

مطالب مطرح شده در مناظره نخست جز در موارد اندکی فراز و فرود و چالش خاصی نداشت و هریک از نامزدها به بیان دیدگاه‌ها و نقطه نظرات خود پرداختند که شاید بتوان گفت علت اصلی این اخلاق‌مداری تمهیداتی بود که رسانه‌ملی در این دور از مناظرات و طبق تجربه به دست آمده ازمناظره سال۱۴۰۰درخصوص محتوای آن و برای جلوگیری از تخلفات اخلاقی‌ درنظرگرفته بود.  هرچند به گفته پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما نمی‌توان کنترل کاملی‌ روی یک برنامه زنده داشت اما سوالات مناظره انتخاباتی ۱۴۰۳ تلویزیون به‌گونه‌ای طراحی شد تا جلوی کلی‌گویی‌ها گرفته شود و هر نامزد ملزم به رعایت اخلاق عمومی در ارزیابی دیدگاه سایر نامزدها باشد.  البته تشابه مبنایی نامزدها در اعتقاد به برخی‌ اصول نیز در به تصویر کشیدن یک مناظره سالم انتخاباتی بی‌تاثیر نبود؛ حجت‌الاسلام مصطفی پورمحمدی، سعید جلیلی، علیرضا زاکانی، میرحسین قاضی‌زاده هاشمی و محمدباقر قالیباف با اغماض از تفاوت دیدگاه‌شان در برخی رویکردها همگی در یک طیف به اصطلاح اصولگرا قرار می‌گیرند و مسعود پزشکیان نیز گرچه اصلاح‌طلب شناخته می‌شود اما به قول خودش اصلاح‌طلبی است که از هر اصولگرایی اصولگرا‌تر است.  شاید بهترین گواه این گزاره نیز جمله‌ای است که طی چند روز اخیر در شبکه‌های مجازی به نقل از مسعود پزشکیان در دیدار با دانشجویان دانشگاه تهران دست به دست می‌شود. وی در آن دیدار به صراحت گفته بود: «من رهبری را قبول دارم و حق ندارید به کسی که قبول دارم، توهین کنید.»به هر حال از اشتراک شش نامزد دراصول اولیه که بگذریم، بحث اصلی بر سر طرح و برنامه نامزدها برای پیشبرد اهداف کشور در چهار سال آینده است و اساسا برگ برنده انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ در دست آن رجل سیاسی است که در طرح و برنامه برای ریل‌گذاری ایران در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برتری داشته باشد و بتواند با اقناع عمومی، حداکثر آرای مردمی را به سبد خود منتقل کند. آنچه از مناظره نخست برمی‌آید بیانگر آن است که کاپ چارچوب‌بندی اصولی برای تدوین برنامه دقیق کشوری در موضوعات یاد شده به ترتیب به سعید جلیلی و پس از آن محمدباقر قالیباف می‌رسد. 
 
برنامه و دولت سایه 
جلیلی مدت‌هاست با راه‌اندازی دولتی به‌زعم خود «سایه» در صدد رصد مسائل کشور و ارائه راهکار عملیاتی و علمی برای آنها بوده است و ۱۰سالی می‌شود که ‌روی مشکلات کشور و ارائه راهکارهایی برای رفع آنها تمرکز دارد و داشتن برنامه، برگ برنده او در بین پنج نامزد دیگر محسوب می‌شود.
 
تجربه اجرایی 
قالیباف نیز با حضور در رئوس مهم کشور در ۲۰ سال گذشته به قدری کار اجرایی کرده است که اکنون بتواند برنامه‌ای مدون ارائه دهد و طبق آنچه در مناظره از او دیدیم به نظر می‌رسد دارای برنامه‌ای خوب برای دولت خویش است.
 
باز شدن قفل برخی مسائل
علیرضا زاکانی نیز با داشتن سوابق اجرایی در ارکان مختلف کشور توانست برنامه خوبی را برای مسائل مطرح شده ارائه دهد و با اشاره صریح به برخی مسائل کلیدی در مناظره، قفل مسائلی را در اذهان عمومی باز کند که نهایتا به انتخاب فرد اصلح بینجامد.
 
تاکید بر اجرای قانون
حجت‌الاسلام مصطفی پور‌محمدی نیز از همان ابتدای حضورش در رقابت‌های ریاست‌جمهوری با اشاره به حضور چند‌ساله خود در ارکان قوه مقننه بر این امر تاکید داشت که تمام تجربیات چندین ساله خود را در این مسیر به کار خواهد گرفت و برای رفع مشکلات کشور برنامه دارد.
 
تداوم راه شهید جمهور
سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی  که به گفته خودش برای ادامه دادن راه شهید‌جمهور به میدان انتخابات آمده و برنامه‌هایش، با محوریت خانواده اما درتداوم همان خط‌مشی دولت سیزدهم است را می‌توان چهره اخلاق‌مدار این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری معرفی کرد، کما این‌که در تمام مدت مناظره سعی در تبیین برنامه‌های خود و دوری از سیاسی‌بازی برای جمع‌آوری آرای هیجان‌مدار افکار عمومی داشت و دائما به سایر نامزدها دوری جستن از سیاسی‌بازی برای جذب رای را گوشزد می‌کرد. 
 
برنامه جدیدی که نیست
پزشکیان اما با رویکرد همان جمله معروف روز نخستش، مناظرات را شروع کرد؛ این‌که قرار نیست برنامه جدیدی داشته باشد و اتکای او به برنامه‌های ملی تدوین شده و اسناد بالادستی نظام است و از این رو در مناظره نخست نیز همانند تمام برنامه‌های تبلیغاتی که تا‌کنون از قاب شبکه‌های سیما داشته است، از ارائه برنامه عملیاتی در تبلیغات خود امتناع کرد. در ادامه، بخش‌هایی از صحبت‌های شش نامزد انتخاباتی را در اولین مناظره با هم می‌خوانیم.

سیدامیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی
مردم از وعده خسته شده اند
برای رشد اقتصادی ۸درصدی نیازمند ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری هستیم. اجرای تام قانون هدفمندی یارانه‌ها باید انجام گیرد. درباره سرمایه‌گذاری داخلی باید مسائل سیاسی را از حوزه اقتصاد جمع کنیم تا بخش خصوصی به عنوان شریک راهبردی ما وارد موضوع شود. اقتصاد پیش‌بینی ناپذیر ما باید پیش‌بینی‌پذیر شود. برای جلب سرمایه‌گذاری باید شهرک صنعتی مشترک تاسیس کرده و از تولیدات به صورت ویژه حمایت کنیم. باید با ایجاد رقابت کاری کنیم تا مردم قدرت خرید کالای باکیفیت وارزان پیدا کنند. مردم وقتی سیاست خود را از دست می‌دهند که سیاستمداران اعتماد به نفس نداشته باشند وسیاه‌نمایی کنند.باید بنگاه‌های غیرکارآمد را بهره‌ور کنیم و به بازار بورس ببریم.نه به آن معنی که سهم دولت را در سرمایه‌گذاری کم کنیم بلکه دولت تصدی‌گری نکند.دولت نباید با بخش خصوصی رقابت کند، بخش خصوصی شریک راهبردی دولت است.دولت باید از توسعه بخش خصوصی لذت ببرد.هرچه بخش خصوصی فعال باشد درآمد بخش عمومی وهزینه‌هایی که ناشی ازبیکاری بر دولت بار می‌شود، کاهش پیدا می‌کند.

محمد باقر قالیباف
رئیس جمهور باید ضامن حل مشکلات اقتصادی باشد
رئیس جمهور باید حواسش به رشد اقتصادی و پروژه‌های کلان این امر باشد و باید قفل این توقف را بشکنیم. ظرفیت‌های خوبی در کشور وجود دارد اما امروز هدردادن مستقیم دربحث سرمایه‌های موجود ۳.۵برابر یارانه‌های نقدی است.در دولت خدمت و پیشرفت همه ما با حضور و مشارکت سرمایه‌گذاری، اقتصاد قوی را دنبال خواهیم کرد تا حقوق عزیزان را متناسب با تورم پیش ببریم. برنامه هفتم، سند ملی ما شده است، حتما ممکن است اشکالاتی داشته باشد اما نقاط قوتی هم دارد. مهم‌ترین نقطه قوت برنامه هفتم خانواده محوری است که درتمام ابعاد به سبد خانوار توجه کرده است.درماده ۱۱۸قانون برنامه ایجاد یک شورای راهبردی پیش‌بینی شده است تا در صورتی که حین اجرای برنامه اشکالی ایجاد شد، این کمیته به ریاست معاون رئیس‌جمهور اصلاحات لازم را انجام دهد. از نظر بنده در بحث رشد ۸ درصدی اقتصاد حتما بهره‌وری نسبت به سرمایه‌گذاری ارجحیت دارد. ما در سال ۱۰۴ میلیارد دلار در حوزه بهره‌برداری ضایعه داریم. نقدینگی فعلی بیش ازهزار همت است و ازکمان برنامه‌ریزی خارج شده است. دستگاه دیپلماسی ما باید تحریم را حل کند.‌

مسعود پزشکیان
لازمه اجرای برنامه‌ها، مشارکت مردم است
امکان ندارد با باز نکردن مرزها بتوانیم به رشد ۸ درصدی اقتصاد برسیم. من تنها نامزدی هستم که وقتی ثبت‌نام کردم، گفتم سیاست‌های کلی و قانون برنامه را اجرا خواهم کرد اما بقیه گفتند تو برنامه‌ای نداری. نباید در این مملکت تولید کننده تنش بلرزد که فرداچه بلایی سرش می‌آید زیراما قانون رالحظه‌به‌لحظه‌می‌نویسیم.درهیچ کشوری رشداقتصادی بدون رشد صادرات و سرمایه‌گذاری خارجی امکان‌پذیر نیست. بدون سرمایه‌گذاری رشد ۸ درصدی اقتصادی ممکن نیست. ما دربحث نفت ضرر می‌کنیم، چه کسی باید جواب دهد که چرا دارایی‌ها را مفت می‌فروشیم؟ خرید ماشین‌های دست دوم افتخار شده است، در این بین حتی دولت دلار هم ندارد که بدهد. تحریم فاجعه است. این‌که بگوییم تحریم را دور می‌زنیم، بله درست است که دور می‌زنیم اما در این مسیری که می‌رویم کُلی بخور بخور وجود دارد، اگر شفافیت را در اقتصاد نیاوریم رشد اقتصادی رخ نمی‌دهد. بدون وارد شدن به چارچوب‌هایی چون FATF امکان ندارد سرمایه‌گذار خارجی را وارد کشور کنیم و شریک تجاری داشته باشیم. نمی‌توانیم تکنولوژی را وارد صنعت نفت کنیم چرا که مخازن زیر‌زمینی را از دست خواهیم داد. درحال حاضر بهره‌وری ما به جای ۴۰درصد، ۱۲الی۱۳درصد است. 

سعید جلیلی
رشد اقتصادی ۸ درصدی ضرورت است و  محقق می شود
اگرچیزی قانون می‌شود نباید در آن تردیدی باشد، رشد ۸ درصدی اقتصاد یک ضرورت است و در قانون آمده است. امروز مردم باید بتوانند انتخاب کنند که این ضرورت را چه کسی می‌تواند به بهترین شکل انجام دهد. این‌که فقط رشد را منوط به سرمایه کنیم حتما ناقص است و ایراد دارد. رشد عوامل مختلفی دارد. اگر می‌گوییم قرار است رشد ۸ درصدی اقتصادی داشته باشیم، این امر وفاق ملی ماست. اگر هنوز در اصل آن تردید داریم، رشد محقق نمی‌شود. به شرطی رشد ۸ درصدی اقتصاد محقق می‌شود که از فردای انتخابات کار را شروع کنیم. این امر نیز یک شرط دارد و آن این است که باید فرصت‌های کشور را بشناسیم. شعار «یک جهان فرصت» واقعی است که لازمه آن «یک ایران جهش» است. لازمه این امر نیز مشارکت دادن آحاد جمعیت کشور در امور است‌. معتقدم با برنامه‌هایی که داریم این کار ممکن است. باید بتوانیم صادرات و ارزآوری را تبدیل به ماموریت برای تک‌تک دستگاه‌ها کنیم. ما نیاز به دولتی فهیم و کارآمد داریم که به کار مسلط باشد. اگر این شناخت نباشد چه بخش دولتی و چه خصوصی و خصولتی، سوءاستفاده خود را می‌کند. دولت مقتدر و مشرف به مسائل و آگاه باید بداند چه چیزی در پیش دارد.

علیرضا زاکانی
مشکل اقتصاد ایران ،تجویزهای اقتصادی آمریکاست
مشکل اقتصاد ایران تحریم آمریکا نیست، تجویز‌های اقتصادی آمریکاست. براساس دلار‌زدایی از اقتصاد و تکیه بر پول ملی و افزایش قدرت پول ملی می‌توان این کار را انجام داد. باید جهش تولید را با حرکت به سمت تولید محصول‌محور و دانش‌بنیان و با ارزش افزوده بالا پیگیری کنیم. باید حاکمیت مردم‌سالاری دینی را در عرصه اقتصاد بپذیریم و با تکیه بر مردم و مشارکت آنها کار را پیش ببریم. خلق ثروت و توزیع عادلانه ثروت را باید در دستور کار قرار دهیم. در حال حاضر مردم ریالی درآمد کسب کرده اما با مسیری که ما تنظیم کردیم دلاری خرج می‌کنند و این اشکال اساسی اقتصاد ماست و بزرگ‌ترین ناتوانی اقتصاد ما در دخل و خرج همین است. تا زمانی که این امر حل نشود امکان حل موضوعات وجود ندارد و ما دائما نسخه غلط برای اقتصاد می‌پیچیم. باید به قدرت پول ملی برگشت. بخش خصوصی را باید باور کار کرد و موتور محرکه اقتصاد باید بخش خصوصی باشد. آحاد مردم باید در این امر مشارکت داشته باشند، باید بر جریان پول و کالا اشراف داشت. باید بستر کار را برای مردم فراهم کنیم. عده‌ای با مردم می‌جنگند و عده‌ای با فساد اقتصادی و شرایط مختلف سفره مردم را تنگ‌تر می‌کنند. 

حجت‌الاسلام مصطفی پورمحمدی
حل مشکلات اقتصادی صرفا راهکار اقتصادی ندارد
مردم مشکلات اقتصادی را با گوشت و پوست خود درک می‌کنند. مسأله اقتصاد صرفا راه‌حل اقتصادی ندارد و اقتصاد مقوله‌ای پیوسته به فرهنگ، اجتماع، موضوعات حقوقی، امور سیاسی و مسائل بین‌المللی است. بدون توجه به اینها نمی‌توان راه‌حل اقتصادی ارائه داد. نزدیک دو دهه است با تحریم مواجهیم، دنیا تحریم فلج‌کننده‌ای بر ما تحمیل کرد اما ما ساده از این امر می‌گذریم‌. نمی‌توانیم فرصت‌ها را شکار کنیم درحالی‌که اقتصاد ما اقتصاد بزرگی است و باید با دنیا کار کرده و نیازهای مردم را به‌طور جدی تامین کنیم. امروز در عرصه خارجی به یک وفاق ملی نیاز داریم. در عرصه داخلی باید اعتماد بسازیم و به اعجاز اعتماد نیاز داریم. مردم ما را باور ندارند و ما را صادق نمی‌دانند. باید مردم ما را باور کنند. به‌جد معتقدم با توان ملی و مدیریتی و کارشناسی می‌توان مشکلات را حل کرد اما باید همچنان به نظرات کارشناسی بها دهیم. دنیای امروز دنیای دانش، تخصص و تجربه است و اعداد گواه همه چیز است. باید نسبت به واقعیات خارجی همبستگی و هماهنگی و دقت داشت. ثبات مالی رمز موفقیت اقتصادی در هر جامعه‌ای است و اولین گام آن کنترل تورم است. تورم شش سال اخیر بالای ۴۰ درصد است و در دریای مواج تورم نمی‌توان ثبات اقتصادی ایجاد کرد.