ارز تک‌نرخی خوب است، اما فعلا نه!

کارشناسان معتقدند ارز تک‌نرخی مطلوب هر اقتصادی است اما باید توجه داشت در شرایط فعلی نمی‌توان این اقدام را انجام داد. جام‌جم از جزئیات مباحث مطرح‌شده در همایش پولی و بانکی گزارشی تهیه کرده که در ادامه می‌خوانید. 

سیاست تثبیت اقتصادی از اسفند سال ۱۴۰۱ آغاز شد و به گفته کارشناسان توانسته نتایج مطلوبی مانند کاهش نرخ رشد نقدینگی و مهار تورم را به دنبال داشته باشد. در مراسم دیروز نیز به این موضوع پرداخته شد و ازارزتک‌نرخی سخن به میان آمد. محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی گفت: در سال‌های اخیر تورم کشور حدود ۲۰درصد از رقم بلندمدت بالاتر رفته و افزایش شدیدی پیدا کرده، نقدینگی نیز به حدود ۴۰ درصد رسیده بود و از طرفی بازار ارز با نوسانات بالایی مواجه شد که کنترل آن در دستور کار قرار گرفت.رئیس‌کل بانک مرکزی افزود: رویکرد دوم بانک مرکزی در سال۱۴۰۲ تنظیم‌گری و مدیریت بازار ارز بود. ارز یکی از متغیر‌های کلان اقتصاد کشور است و پس از تحریم‌ها به عنوان یک متغیر سیاسی نیز شناخته می‌شود. کنترل و مدیریت بازار ارز برای کشور بسیار مهم است.فرزین افزود: تقویت نظارت و اصلاح نظام بانکی رویکرد سوم بانک مرکزی در سال ۱۴۰۲ بوده است. برای اصلاح نظام بانکی اقدامات متعددی را در سال گذشته انجام دادیم و در سال جاری نیز اقدامات مختلفی را در نظر داریم.
 
کاهش بدهی دولت
 داوود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در این همایش گفت: تلاش‌مان این بوده که بار مالی دولت را کمتر به دوش نظام بانکی بیندازیم و می‌بینیم که درمجموع، خالص بدهی دولت به بانک مرکزی در سه سال گذشته کاهش پیدا کرده است. یکی از دلایل آن، اصلاح ارز ترجیحی در سال اول دولت بود که ما نرخ آن را حدود هفت برابر افزایش دادیم. البته اعتقاد داریم که باید آن را به مرور حذف کرده و به سمت ارز تک‌نرخی ببریم.  رئیس سازمان برنامه و بودجه تصریح کرد: باید فاصله بین ارز ترجیحی و آزاد را امروز با دولت قبل مقایسه کرد. یکی از افتخارات دولت این بوده که در بودجه عمومی از تنخواه‌گردان بانک مرکزی استفاده نکردیم. همچنین طهماسب مظاهری، رئیس‌کل اسبق بانک مرکزی تصریح کرد: در سیاستگذاری نرخ ارز نباید شوک‌تراپی انجام شود بلکه باید به آرامی به سمت سیاست‌های دیگر از جمله سیاست ارز تک‌نرخی پیش برویم؛ زیرا این کار نیاز به الزامات و مقدماتی دارد.از سوی دیگر محمدحسین عادلی، رئیس‌کل اسبق بانک مرکزی گفت: در کنترل نرخ ارز هم نباید خیلی زیاده‌روی شود، باید نسبتی بین نرخ ارز و نرخ تورم وجود داشته باشد و این‌گونه نیست که نرخ ارز هرچقدر پایین‌تر نگه داشته شود، بهتر است بلکه باید نوسانات آن کنترل شود.
 
شرایط ارز تک‌نرخی نداریم
 فرزین اما اعتقاد دیگری درباره ارز تک‌نرخی داشت. وی گفت: در شرایط تحریم، کشور با محدودیت‌هایی روبه‌روست. به عنوان نمونه بانک مرکزی یک حساب در خارج از کشور ندارد. از سوی دیگر کانال‌های متعدد تلگرامی ایجاد کردند و در بازار ارز، روزانه نرخ‌سازی صورت می‌گیرد.رئیس‌کل بانک مرکزی عنوان کرد: همچین انتظارات جامعه دائما در معرض شوک‌های سیاسی است. در چهار پنج ماه اخیر بحث تشدید تحریم‌های ایران مطرح شد و حمله ایران به رژیم صهیونیستی انجام گرفت؛ در چنین رخداد‌هایی کانال‌های تلگرامی دائما قیمت ارز را افزایش می‌دهد، در حالی که بانک مرکزی نباید اجازه دهد نرخ تامین ارز نیاز‌های مردم متناسب با آن تغییر کند. طبیعی است که درصورت افزایش مداوم نرخ ارز،بازارکالادچار تلاطم می‌شودوقابلیت پیش‌بینی‌پذیری خود را از دست می‌دهد.وی افزود: بنابراین در این شرایط نمی‌توان ارز را تک‌نرخی کرد بلکه باید سیاست تثبیت را اجرایی کنیم تا اقتصاد در وضعیت آرامش و ثبات و نهایتا تداوم رشد قرار گیرد. در سیاست تثبیت اقتصادی به دنبال کاهش این فاصله هستیم و همزمان به تنظیم‌گری و قاعده‌گذاری اعتقاد داریم. سیاست‌های احتیاطی کلان، سیاست‌های احتیاطی خرد و سیاست اقتصاد کلان، سه محور سیاست‌های بانک مرکزی است که در دو بخش نخست، قانون‌مندی و قاعده‌گذاری را دنبال می‌کنیم.

زیرساخت باید فراهم شود
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین نیز در گفت‌و‌گو با جام‌جم درباره ارز تک‌نرخی تصریح کرد: این بحث در جلسه‌ای که فعالان اقتصادی با رئیس‌کل بانک مرکزی داشتند هم مطرح شد اما باید توجه داشت در شرایط فعلی امکان ارز تک‌نرخی وجود ندارد.  وی افزود: به نظر می‌رسد اقتصاد ایران باید زیرساخت ارز تک‌نرخی را طی چند سال فراهم کند و بعد دست به چنین اقدامی بزند. از سوی دیگر مهم‌ترین موضوعی که باید به آن توجه کرد، مهار کامل تورم است که ممکن است چند سال به طول بیانجامد.  کارشناسان معتقدند در شرایط فعلی که ارز نفت برای واردات کالاهای اساسی با نرخ کمتر به دست مردم می‌رسد، معقول نیست که به سمت ارز تک‌نرخی برویم و ممکن است در قدرت خرید خانوارها تاثیر بگذارد. ضمن این‌که باید مشخص شود ارز تک‌نرخی مربوط به کدام نرخ است، نرخ مرکز مبادله یا بازار غیررسمی؟