در مسیر رشد زیست‌بوم نوآوری

به‌طور کلی در آن سال‌ها جریان‌های اصلی اقتصاد و حتی فناوری کشور بر پایه‌ شیوه‌های قدیمی و سنتی اداره می‌شد. این شیوه‌های سنتی معمولا در مقابل تغییرات و به‌روزشدن مقاومت می‌کردند اما گسترش و فراگیری استفاده از اینترنت و الهام‌گرفتن از نمونه‌های موفق خارجی، رفته‌رفته زمینه‌ساز ایجاد تغییر نگرشی اساسی در این ساختارهای سنتی شد. این تغییر نگرش در لایه‌های مدیریتی میانی و بالایی کشور به‌خصوص در معاونت علمی‌، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، زمینه‌ساز تحولات گسترده‌ای در بینش تولید و اقتصاد کشور شد.

در سال‌های اخیر با اجرای برنامه‌های راهبردی مختلف از سوی نهادهای تأثیرگذار در این زمینه، شاهد رشد سریع و پرشتاب زیست‌بوم فناوری و نوآوری در کشور هستیم.
تأسیس پارک‌های علم و فناوری، کارخانه‌های نوآوری، شتاب‌دهنده‌ها، مراکز نوآوری و... از جلمه اقداماتی‌ است که طی این سال‌ها در مسیر رشد زیست‌بوم فناوری و نوآوری کشور محقق شده‌اند. حمایت‌ها و انجام اقداماتی از این دست از سوی دولت و علاقه‌ نسل جوان به فعالیت در این حوزه‌های نوظهور، سبب استقبال بخش خصوصی و دانشگاهی نیز شد. به گواه آمار از سال ۱۳۹۳ تاکنون بیش از ۳۵۰ مرکز نوآوری با حمایت‌ معاونت علمی‌، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری تأسیس شده و مشغول به فعالیت هستند.
ایجاد ارتباط موثر و کارآمد میان این بازیگران سبب پیشرفت و بزرگ‌ترشدن جامعه زیست‌بوم نوآوری در کشور خواهد شد. از این رو در سال جدید اولین گردهمایی مدیران مراکز نوآوری سراسر کشور با شرکت ۷۰ نفر از مدیران مراکز نوآوری سراسر کشور و با حضور دکتر روح‌ا... دهقانی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور در تهران برگزار شد. شبکه‌سازی، افزایش همبستگی و تعامل میان مدیران مراکز نوآوری و به‌اشتراک‌گذاری تجربیات و چالش‌های مشترک از جمله اهداف  این گردهمایی بود.

 

در مسیر توسعه
به گفته مریم نوبختی، معاون مدیرکل دفتر توسعه زیرساخت‌های زیست‌بوم نوآوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، در سال‌های اخیر حمایت‌های خوبی از سوی معاونت علمی برای رشد اولیه و تأسیس مراکز نوآوری صورت گرفته‌ و در حال حاضر نیاز است تا فرآیند توانمندسازی این مراکز در اولویت اقدام قرار گیرد. نتیجه این اقدامات نیز افزایش اثربخشی و بهبود کیفیت محتوایی و فعالیت‌های این مراکز نوآوری
خواهد بود.
وی تصریح می‌کند: در سال ۱۴۰۱ آیین‌نامه حمایت از ایجاد و توسعه مراکز نوآوری به جهت ساختاربندی و ارزیابی فعالیت این مراکز، زیر نظر دفتر توسعه زیرساخت‌های زیست‌بوم نوآوری  تدوین شد.
 این آیین‌نامه به‌صورت جامع دربرگیرنده تمامی الزامات و زیرساخت‌های مورد نیاز برای ارزیابی مراکز نوآوری و رتبه‌بندی آنهاست.
با اجرای این آیین‌نامه در سال گذشته بسیاری از مراکز نوآوری کشور مورد ارزیابی دقیق قرار گرفت و سطح‌بندی کیفی این مراکز صورت پذیرفت.

تحقق شعار سال  با مشارکت بیشتر زیست‌بوم
امیر سرکندی، رئیس انجمن صنفی مراکز نوآوری در گفت‌وگو با جام‌جم بیان می‌کند: سیاست‌های کلی معاونت علمی در راستای تحقق شعار سال یعنی «جهش تولید با مشارکت مردم»، فراهم‌کردن شرایط برای ورود و فعالیت بخش خصوصی در روند توسعه زیست‌بوم نوآوری کشور است.
وی در ادامه می‌افزاید: از اهداف معاونت علمی و فناوری در سال جاری ایجاد فضایی برای مجتمع‌شدن و مشارکت بیشتر بازیگران زیست‌بوم نوآوری مانند کارخانه‌های نوآوری، شتاب‌دهنده و مراکز نوآوری و حتی محول‌کردن برخی مسئولیت‌های کلیدی و راهبردی به آنان در توسعه زیرساخت‌های زیست‌بوم نوآوری کشور است. از این رو با برگزاری اولین گردهمایی مدیران مراکز نوآوری سراسر کشور، ضمن شبکه‌سازی میان مدیران سراسر کشور، بسته‌های حمایتی، سیاست‌ها و امکانات جدید معاونت برای توسعه این مراکز ارائه شد.

نوآوری به وسعت ایران
تمرکز منابع و امکانات در کلانشهر تهران سبب رشد و پیشرفت بسیار زیاد زیست‌بوم نوآوری و اقبال بیشتر بخش خصوصی و گاهی دولتی به سرمایه‌گذاری در این کلانشهر نسبت به سایر شهر‌ها و استان‌های کشور شده ‌است. این اختلاف در سال‌های گذشته بسیار قابل ‌توجه بود؛ به گونه‌ای که عملا جریان اصلی و راهبردی زیست‌بوم نوآوری کشور متکی بر مراکز مستقر و فعال در این کلانشهر بود اما طی سال‌های اخیر و با اجرای صحیح سیاست‌های دولت و معاونت علمی، تقریبا تمام استان‌های کشور میزبان استارت‌آپ‌ها، شتاب‌دهنده‌ها، کارخانه‌ها و مراکز نوآوری فعال و کاملا متناسب با ظرفیت‌های موجود و مورد نیاز خود هستند.  سرکندی در این رابطه می‌گوید: از اهداف اصلی معاونت علمی در سال‌های گذشته تمرکززدایی از کلانشهر تهران و توجه بیشتر به سایر شهرهای کشور بوده ‌است؛  بنابراین اجرای سیاست‌گذاری‌ها و تسهیل دسترسی به امکانات و حمایت‌های لازم برای رشد و پیشرفت زیست‌بوم نوآوری در هر استان متناسب با ظرفیت‌های آن در سال‌های گذشته صورت پذیرفت. با تحقق این اهداف شاهد این هستیم که در حال حاضر مراکز و کارخانه‌های نوآوری سایر استان‌های کشور در زمره برترین و جریان‌سازترین بازیگران زیست‌بوم نوآوری کشور هستند.