بخش خصوصی قهرمان صادرات لبنیات

گزارش‌های سازمان خواربار جهانی یا همان فائو نشان می‌دهد ایران صادرکننده خالص شیر و لبنیات بوده و در این سال ۸۶هزار تن شیر و لبنیات وارد کرده و درمقابل، یک‌میلیون و ۵۸۳هزار تن شیرولبنیات صادرکرده است. در واقع ۱۳درصد شیر و لبنیات تولیدی ایران در این سال به کشورهای دیگر صادر شده است. پیش‌بینی می‌شود صادرات شیر و لبنیات ایران در سال‌جاری به یک میلیون و ۵۹۲هزار تن افزایش یابد.  

در زمینه تولید داخل، گزارش‌های ۱۰ماهه وزارت جهاد کشاورزی نشان می‌دهد تاکنون بیش از ۱۲میلیون تن شیر در کشور تولید شده که عمده آنها در استان‌های تهران، اصفهان، البرز، قزوین، فارس، خراسان رضوی، قم و آذربایجان‌های شرقی و غربی بوده که این میزان تولید از ۵.۸میلیون رأس دام حاصل شده است.
 
جزئیات صادرات فرآورده‌های لبنی 
طبق آمار گمرک در ۱۰ماهه سال جاری ۴۲۴ هزار و ۹۵۳ تن و ۳۵۲کیلوگرم انواع فرآورده‌های لبنی به ارزش ۵۶۱میلیون و ۳۴۰هزار و ۲۵۸دلار صادر شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته ۳۹۴هزار و ۵۷۲ تن فرآورده‌های لبنی به ارزش ۵۶۳میلیون و ۲۹۳هزار دلار صادر شده بود. از سوی دیگر در سال ۱۴۰۰ نیز فقط ۳۱۸ میلیون دلار انواع محصولات لبنی صادر شده بود به این معناکه در دو سال اخیر ارزآوری این محصولات رشدی ۸۰ درصدی را به خود دیده است. 
 
میزبان لبنیات ایران
در این بازه زمانی انواع لبنیات تولیدکنندگان کشورمان به ۴۲کشور جهان شامل اتریش، اردن، ارمنستان، ازبکستان، استرالیا، افغانستان، امارات، انگلیس، آلبانی، آلمان، بحرین، پاکستان، تاجیکستان، تایلند، ترکمنستان، ترکیه، جمهوری آذربایجان، چین، دانمارک، رومانی، ژاپن، ساحل عاج، سوریه، سومالی، عراق، عمان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کانادا، کویت، گرجستان، لبنان، لیبی، مالزی، مناطق ویژه، نروژ، نیجریه، نیوزیلند، هلند و یمن صادر شده است. به همین دلیل باید گفت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در تولید لبنیات و حمایت دولت، ایران را از واردکننده فرآورده‌های لبنی به صادرکننده تبدیل کرد؛ به طوری که کشورمان هم‌اکنون ۱۷درصد لبنیات قاره آسیا را تأمین و بزرگ‌ترین صادرکننده این محصولات در این قاره محسوب می‌شود. 
 
کشورهای همسایه
رضا باکری، کارشناس صنعت لبنیات اظهار کرد: گرچه طی سال‌های اخیر محصولات لبنی ایران به حدود ۵۰ کشور مختلف دنیا صادر می‌شود اما حجم عمده محصولات این صنعت در بازار عراق، افغانستان، پاکستان و تا حدودی اوراسیا عرضه می‌شود که البته سهم عراق بسیار بیشتر از سایر کشورهاست. وی افزود: به این معنی که در صورت تغییر سیاست‌های وارداتی کشور عراق و در نبود تنوع بازارهای هدف صادراتی برای محصولات لبنی، انتظار می‌رود درسال‌های آتی صادرات محصولات لبنی ایران با مشکل مواجه شود. این کارشناس صنعت لبنیات گفت: درسال۱۴۰۳احتمالا با افزایش نرخ ارز،جذابیت صادراتی محصولات لبنی ایران کماکان حفظ شود اما در حوزه بازار مصرف داخلی اگر سیاست‌های حمایتی دولت در طرح‌هایی مثل شیر رایگان مدارس یا ارائه کالا برگ به خانوارهای کم برخوردار به‌درستی اجرا نشود،باکاهش بیشترسرانه مصرف خانوار روبه‌رو خواهیم بود که حتما به سیاست‌های سلامت کشور درحوزه پیشگیری آسیب خواهد رساند و منجر به افزایش هزینه‌های درمان خانوار در سال‌های آتی خواهد شد. 
 
کاهش سرانه مصرف
ذکر این نکته نیز خالی ازلطف نیست که به‌رغم افزایش صادرات لبنیات طی یک دهه اخیر از میزان مصرف این محصولات در کشور کاسته شده است، به طوری که در ابتدای ماه جاری مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت تأکید کرد میزان مصرف این محصولات در ایران به‌صورت میانگین به اندازه یک واحد در روز است، درحالی که باید روزانه دو تا سه واحد لبنیات در سفره غذایی مردم باشد. یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش مصرف سرانه به افزایش قیمت این محصولات برمی‌گردد به طوری که گزارش اخیر مرکز آمار نشان می‌دهد قیمت یک لیتر شیر پاستوریزه در دی امسال نسبت به دوره مشابه سال گذشته حدود ۴۰درصد افزایش داشته است. قیمت یک کیلوگرم ماست نیز در همین بازه زمانی حدود ۳۱درصد افزایش داشت.  قیمت یک بسته ۲۰۰گرمی خامه در همین بازه زمانی ۳۳درصد، یک و نیم لیتر دوغ نیز ۲۹درصد و یک بسته ۵۰۰گرمی پنیر نیز ۲۵درصد افزایش داشته است. 
 
خرید محصولات لبنی در اولویت نیست
محمدرضا بنی‌طبا، سخنگوی انجمن صنایع لبنی می‌گوید: وزارت جهاد کشاورزی میزان تولید شیر خام در سال را سالانه ۱۲میلیون‌ تن و مرکز آمار حدود ۹میلیون تن اعلام کرده است. مسئولیت تولیدکننده، تأمین کالای اساسی کشور بوده که در حال انجام است اما مسئولیت نظام سیاست‌گذاری کشور، حراست از قدرت خرید مصرف‌کننده و کاهش هزینه‌های تولید برای تولیدکننده است. هزینه‌های تولید ماه‌به‌ماه افزایش می‌یابد و ازطرف‌دیگر قدرت خرید مردم کمتر می‌شود اما باز سراغ قیمت‌گذاری دستوری می‌رویم که از جیب تولیدکننده یارانه بدهیم. وی کاهش سرانه مصرف لبنیات را ناشی از چند عامل می‌داند: همه این مشکلات به کاهش قدرت خرید مردم برنمی‌گردد‌، چون کالاهای آسیب‌رسانی مثل چیپس، پفک، نوشابه و...  بیش از محصولات لبنی، با افزایش قیمت روبه‌رو شدند ولی میزان مصرف آنها کاهش پیدا نکرد. مثلا قیمت نوشابه صددرصد افزایش قیمت داشت ولی میزان مصرف سرانه آن تغییری نکرد، یعنی برای بخشی از خانواده‌ها هنوز خرید محصولات لبنی در اولویت نیست.

عملکرد مطلوب بخش خصوصی
نگاهی به اقتصاد ایران نشان می‌دهد که سهم دولت ازبخش خصوصی بسیار بیشتر است.براساس آخرین آمار اتاق بازرگانی ایران بیش از ۸۰درصد اقتصاد ایران دراختیار بخش دولتی است واجرای نادرست اصل۴۴قانون اساسی وواگذاری شرکت‌های دولتی هم نتوانسته سهم خصوصی‌ها را در اقتصاد ایران افزایش دهد.بررسی‌ها نشان می‌دهد مدیریت شرکت‌های دولتی به پشتوانه منابعی که در اختیار دارد، پویا نیست. در مقابل هر جایی که بخش خصوصی فعالیت دارد با کمترین حمایت دولتی توانسته‌اند در بالاترین رده‌ها قرار بگیرند. آمارها بیانگر آن است که صادرات لبنیات ایران در آسیا رتبه نخست را کسب کرده و اکنون به‌بیش از ۴۰ کشور جهان صادر می‌شود. نکته قابل توجه اینجاست که اگر قراربودصادرات ازطریق شرکت‌های دولتی انجام شود، قطعا به این میزان صادرات نداشتیم. درواقع هرجایی که اقتصاد به بخش‌خصوصی سپرده شده،بعد ازمدتی آن مجموعه توانسته عملکردمطلوبی داشته باشد.نگاهی به صنعت لبنیات نشان می‌دهد که حضور بخش خصوصی دربخش‌های دیگر اقتصاد نیز الزامی است ودولت باید از مدیریت شرکت‌ها کنار برود.