صفر یا بیست؛ هیچکدام

برای ایجاد خلاقیت ، هوش ، استعداد، مهارت و تلاش لازم است اما کافی نیست. انگیزه درونی نیز باید به آنها اضافه شود تا خلاقیت شکل بگیرد. ما باید برای کودکان مان فرصتهایی به وجود بیاوریم و مهارت هایی به آنها آموزش دهیم تا استعدادهایشان را گسترش دهند و این محقق نخواهد شد مگر این که میان مهارت ها و علایق آنها وجه مشترکی بیابیم و آنها را رشد دهیم . در روش آموزش سنتی که مبتنی بر یادگیری مطالب بدون تفکر و توجه به معنی آن است ، دانش آموزان به گونه ای تربیت می شوند که بدون توجه به چگونگی ارتباط مطالب و بدون تفکر برای به دست آوردن نمره خوب ، آنها را می آموزند اما این نوع آموزش و یادگیری برای انجام یک کار خلاق واقعا بی فایده است .در ارزشیابی توصیفی ، یادگیری ، مهم و تفریح است. کودکان در کلاس تشویق می شوند که علایق ، تجارب و ایده های خود را به کلاس بیاورند و اجازه دارند درباره هدفهای کار روزانه خود با معلمان بحث کنند. به آنان استقلال کاری داده می شود تا تصمیم بگیرند. آنها احساس آرامش می کنند و تنشها و فشارهای کسب نمره را ندارند. در تحقیقی که بتازگی از سوی سرکار خانم حقیقی ، دانشجوی کارشناسی ارشد صورت پذیرفته نشان داده شده است که محیطهای خالی از استرس بخصوص استرس امتحان ، شرایط مساعدتری برای بروز خلاقیت ایجاد می کنند. (حقیقی ، 1383) آمابلی (1989) معتقد است معلمان با بیان آزاد احساس خود مانند عشق ، شادی و کنجکاوی درباره امور می توانند الگویی مناسب برای کودکان باشند. در کلاسهای ارزشیابی توصیفی ، معلمان به جای من ، ما می گویند. آنها منبع اطلاعات و هدایت اند. در این کلاس ، همیشه همکاری بر رقابت ارجحیت دارد. زمانی که راههای مختلف انجام یک فعالیت را مورد توجه قرارمی دهند، اجازه می دهند دانش آموزان با صدای بلند فکر کردن آنها را بشنوند و هدایت شوند. آنها نه تنها از ایجاد هرگونه زمینه رقابت در کلاس درس خودداری می کنند ، بلکه جوی در کلاس ایجاد می کنند که دانش آموزان در انجام وظایف به همدیگر کمک کنند، در ایده ها با هم سهیم شوند و به نتیجه نهایی کار افتخار کنند و این یعنی خلاقیت». (آمابلی ، 1375)

کی و چگونه ارزشیابی کنیم؛

ارزشیابی باید در شرایط واقعی آموزش و درحین انجام فعالیت های آموزشی صورت گیرد. آموزش و ارزشیابی در هم تنیده است . ارزشیابی همیشه در فرآیند تدریس صورت می گیرد و باید به تشویق دانش آموزان به آموختن و کشف نقاط ضعف تدریس منجر شود. در اینجاست که ارزشیابی مستمر، جایگاه با ارزش خود را پیدا می کند. در خیلی از درسها مبحثی به نام فعالیت در کتاب وجود دارد که به تفهیم عمیق مطلب کمک می کند، ولی بیشتر معلمان آن را نادیده می گیرند، چون قرار نیست از آنها امتحان گرفته شود. فعالیت ها بسیار ارزشمند هستند و می توان به کمک آنها در همان لحظه ، عملکرد دانش آموزان را ارزیابی و حتی می توان ارزیابی را به انجام کارهای گروهی نیز موکول کرد. تحقیق کتابخانه ای ، مصاحبه و گفتگو با افراد گوناگون ، تهیه بریده جراید ، تهیه روزنامه دیواری ، طراحی پوستر ، نقاشی و... شیوه هایی است که می توان در بخش تحقیقات دانش آموزی قرار داد.

نتیجه گیری

هر معلمی آرزو دارد دانش آموزان درسهای او را بهتر و آسان تر فرا بگیرند و تدریسش به گونه ای باشد که پس از پایان درس ، گفته های او در اعماق وجود دانش آموزانش نفوذ کند و درس به صورت دانسته های همیشگی تر در آنها باقی بماند؛ چرا که کودک در مدرسه پرورش می یابد. در مدرسه است که نیروی بدنی ، ذهنی و اجتماعی او رشد می کند و استعدادها و توانایی هایش هویدا می شود. در ارزشیابی ، بیشتر دانش آموزان فکر می کنند مگر می شود امتحان نگرفت و نمره نداد. امروزه نگرش مسلط در تعلیم و تربیت این است که باید جامعه یادگیری بسازیم ، یعنی کودک بتواند همه جا یاد بگیرد و برای کودک یقین حاصل شود که می تواند و بتواند فکر کند. پس با خود می گوییم ای کاش روز مرگ نمره ها فرا برسد تا هیچ نمره ای نتواند میان من این سونشین با آن جماعت زیرک آن سونشین فاصله بیندازد. روز مرگ نمره ها، روز مرگ اخمهاست و زنده شدن سلامهایی که اگر به سردی سایه نمره ها نبود به گرمی بر لبها می نشستند.

فرهاد بلاش