خوزستان در انتظار تصمیم‌های راهبردی

باوجود پیدایش صنایع بزرگ هنوز هم کارگاه‌های کوچک در ساختار فعلی اقتصاد ایران نقش اصلی اشتغال‌زایی را دارد اما در خوزستان این کارگاه‌ها مورد حمایت و توجه نیستند که یکی از دلایل آمار بالای بیکاری در این منطقه به‌شمار می‌آید. توجه به بخش تولید و تلاش برای کاهش نرخ بیکاری و رونق اقتصادی در سال‌های اخیر با تاکید مقام معظم رهبری مورد توجه مدیران و مسئولان کشور بوده و اتفاقات خوبی نیز در این بخش رقم خورده است. خوزستان با داشتن ۷۳ شهرک و ناحیه صنعتی و بیش از ۱۸۰۰ واحد تولیدی و دارا بودن صنایع مادر همچون نفت، گاز و پتروشیمی می‌تواند نقش مهمی در ایجاد اشتغال و تولید درآمد کشور ایفا ‌کند. توسعه صنایع پایین‌دستی، افزایش پتروپالایشگاه‌ها، توسعه شرکت‌های تولیدی محصولات فولادی و تقویت تولید داخلی برای تامین تجهیزات صنایع مادر و برگشت واحدهای تولیدی راکد به چرخه تولید از‌جمله مواردی است که همواره در خوزستان دنبال می‌شود. در زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم، مسئولان عنوان کردند که تمام ظرفیت‌ها، نیازها و کاستی‌های خوزستان را می‌شناسند و برای رفع آنها برنامه دارند. مهم‌ترین ویژگی خوزستان این است که در کنار تمام داشته‌ها و توانمندی‌هایش که هر‌کدام‌شان می‌تواند امتیاز بزرگی جهت ایجاد تحول و پیشرفت و توسعه باشد اما این استان رتبه سوم بیکاری، فقر و حاشیه‌نشینی کشور را به خود اختصاص داده که ریشه فقر و حاشیه‌نشینی عمدتا بیکاری در شهرهای کوچک و روستا‌ها است.با این‌که راه‌‌حل‌های سطحی بارها در استان تست شده اما هربار پس از خرج بودجه‌های سنگین با شکست مواجه شده است. حالا باید در مواجهه با مشکلات خوزستان نگاه ریشه‌ای، بلندمدت و راهبردی داشت. امروز خوزستان بیش از هر کمک دیگری نیازمند درایت، خلاقیت و ارائه راهکارهای نوین است.اتصال خط ریلی ایران به عراق از طریق مرز شلمچه و اتصال به شهر بصره می‌تواند اقدام بزرگی برای رقم‌زدن یک تحول در زمینه صادرات کالا به عراق، تبادلات مختلف اقتصادی و جابه‌جایی آسان مسافران دو کشور به قصد زیارت یا تفریح باشد. اما از طرفی ظرفیت خط خرمشهر __ تهران به‌علت یک خطه بودن بسیار پایین است. خط فعلی جوابگوی نیاز مسافران و حمل‌و‌نقل کالا از گمرک تا تهران نیست. در این شرایط اتصال این خط ریلی کم‌ظرفیت به خط عراق سبب بروز مشکلاتی خواهد شد. بر همین اساس به منظور تسریع در روند جابه‌جایی کالا و مسافر، کوتاه شدن مدت سفر، امکان استفاده از قطارهای پیشرفته‌تر در این مسیر و امکان استفاده از اتصال خطوط ریلی به عراق، احداث و تکمیل خط دوم بسیار لازم و ضروری است.

کاشت نهال در ۳۰۰ هزار هکتار
ایران به خاطر نیازش به کاغذ، سالانه بیش از ۵۰۰ میلیون دلار انواع کاغذ وارد می‌کند. با این‌که بسیاری از استان‌ها هنوز کاری برای رفع نیاز در این زمینه انجام نداده‌اند اما خوزستانی‌ها پیشقراول شده و به‌عنوان دومین استان کشور در این حوزه گام بر‌می‌دارند.استاندار خوزستان با تاکید بر تکمیل زنجیره زراعت، صنعت، دانشگاه و بازار چوب در قالب زنجیره ارزش در استان به جام‌جم می‌گوید: «با توجه به کاشت ۳۰۰هزار هکتار ازاراضی خوزستان طی چهار سال، امیدواریم برای هر ۲۰هزار هکتار یک کارخانه چوب در استان فعال شود و بتوانیم در همه ابعاد این کار را پیش ببریم.»علی‌اکبر حسینی‌محراب با اشاره به این‌که در خوزستان به‌دلیل صنعتی بودن بخش وسیعی از استان، در بحث محیط‌زیست قصور داشته‌ایم، ادامه می‌دهد: «با حرکتی که دولت در بحث کاشت یک میلیارد درخت آغاز کرده، عملیات کاشت درخت و زراعت چوب در استان آغاز و در این زمینه، سطح زیر کشت، تامین آب و دیگر اقدامات تحقیقاتی و پژوهشی در این حوزه به‌صورت همزمان انجام شده است. بر همین اساس کاشت نهال در ۳۰۰هزار هکتار از عرصه‌های استان را طی چهار سال نشانه رفته‌ایم که قرار است امسال ۷۵ هزار هکتار از آن کاشت شود. در این زمینه کشاورزان باید با هدایت بخش صنعتی که در این حوزه تجربه ونیاز دارد کار کشت نهال و زراعت چوب را پیش ببرند زیرا با توجه به فعالیت کارخانه‌های چوب در استان و تولیدات مختلف آنها در حوزه چوب، MDF، کاغذ و... می‌توانیم از خروج میلیون‌ها دلار ارز جلوگیری کنیم.»

ظرفیتی عظیم برای صادرات
خوزستان با داشتن هفت بندر و دو مرز زمینی تجاری یکی از استان‌های استراتژیک کشور در حوزه تجارت، صادرات و واردات به شمار می‌آید. میزان صادرات کالاهای غیرنفتی از خوزستان درسال گذشته معادل ۱۷ میلیون و ۵۵۰ هزار تن به ارزش شش میلیارد و ۵۸۴میلیون دلار بوده است.بر‌اساس آمار، میانگین ارزش هرتن کالای صادراتی از استان ۲۶۲دلار و میانگین ارزش هر تن کالای وارداتی ۶۱۱دلار ثبت شده وعمده صادرات خوزستان متعلق به دستگاه‌های دولتی یا صادرکنندگانی است که طی سال‌های اخیر در این زمینه فعالیت می‌کردند، با این حال هنوز حجم قابل‌توجهی از ظرفیت‌ها مغفول مانده و کسی نیست در این شرایط مناسب از داشته‌ها استفاده کند.
مدیرکل صمت استان خوزستان می‌گوید: «عمده کالاهای صادراتی از این منطقه محصولات پتروشیمی ازجمله پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن سبک و سنگین، میعانات گازی، کلر، کلراید، بنزین و محصولات کشاورزی، صنایع فلزی، صنایع معدنی از‌جمله سیمان، گچ، آهک و سنگ‌های ساختمانی و محصولات صنفی شامل لوازم خانگی، و قطعات صنعتی است.»حمیدرضا فلاح با اشاره به کشورهای هدف و با بیان این‌که عمده صادرات به کشورهای عراق، امارات، چین، هند، روسیه و اروپای شرقی صورت می‌گیرد، ادامه می‌دهد: «درمدت پنج ماهه امسال ۵.۴میلیون تن کالا به ارزش ۳.۳میلیارد دلار واردات از مرزهای استان انجام شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی ۱۳درصد کاهش و از نظر ارزشی نیز ۱۲درصد روند کاهش داشته است. عمده واردات از بندر امام‌(ره) خوراک دام، دانه‌های روغنی، جو، گندم، ذرت، سویا، روغن خام و پالم بوده است.»

تعامل بخش خصوصی  با صادرات غیرنفتی
دکتر سجاد ملک‌محمدی، اقتصاددان با بیان این‌که اجرای سیاست‌ها و راهکارهای اقتصادی و گسترش صادرات به‌ویژه صادرات غیرنفتی از‌جمله مسائل و رویدادهای مهم بوده که اکثر اقتصاددانان برای بهبود اقتصادی جهان مطرح کرده‌اند، بنابراین اجرای روش‌های کاهش تصدیگری دولت به‌منظور تحقق سیاست‌های توسعه‌ای و ترویج بخش خصوصی در امر صادرات غیرنفتی، نیاز به فعال‌سازی بخش‌های مختلف اقتصادی دارد، می‌گوید: انجام فعالیت‌های گسترده در این زمینه در کشور ایران به‌ویژه در استان خوزستان نیاز به گسترش رقابت سالم، کاهش هزینه‌های تولید و عوامل دیگری دارد. در اکثر کشورهای پیشرفته تعامل نسبتا فشرده‌ای بین گسترش بخش خصوصی با توسعه صادرات غیرنفتی وجود دارد. به‌منظور توسعه و گسترش راهکارهای توسعه صادرات غیرنفتی نیاز به اجرای سیاست‌های اقتصادی موفق و بررسی دقیق و علمی تمامی جنبه‌های تئوریک و ارزیابی عملکرد بنگاه‌های اقتصادی مؤثر در توسعه صادرات و برخورد با چالش‌های اقتصادی است.»
وی ادامه می‌دهد: «خوزستانی‌ها تشابه فرهنگی بسیار زیادی با عراقی‌های آن‌طرف مرز دارند. با این‌حال باید دید که در مرزها چه ساز‌و‌کاری برای ارتقای شأن و فرهنگ اجتماعی صادرکنندگان اندیشیده شده است.» به گفته این کارشناس حوزه اقتصاد، رهبر فرزانه انقلاب در سال‌های اخیر با توجه ویژه به موضوع اقتصاد و تولید، همواره تاکید داشتند که برای توسعه بخش تولید و کاهش معضل بیکاری اقدامات مؤثری انجام شود. مقوله تولید در شرایط حساس کنونی، مهم‌ترین موضوعی است که دستگاه‌های مختلف اجرایی برای تقویت و سرپا نگه داشتن آن با عزمی راسخ به میدان آمده‌اند.