فرار مالیاتی،حریف کسری بودجه دولت

این امر به این دلیل صورت می‌گیرد که طی سال‌های گذشته به اشتباه بسیاری از معافیت‌های مالیاتی در نظر گرفته شد وازطرف دیگر با کوهی از فرار مالیاتی روبه‌رو هستیم. اکنون که بودجه سال آینده تهیه شده، تصمیم گرفتیم درگزارش پیش‌رو به موضوع فرار مالیاتی و راهکارهای مقابله با آن بپردازیم.

رهبرمعظم انقلاب می‌فرمایند: «ما امروز ازضعفا مالیات می‌گیریم، ازکارمند مالیات می‌گیریم، ازکارگر مالیات می‌گیریم، از کاسب جزء مالیات می‌گیریم اما از فلان کلان‌سرمایه‌دار، فلان درآمددار بی‌حساب‌ و کتاب مالیات نمی‌گیریم، فرار مالیاتی دارند، اینها جرم است، فرار مالیاتی جرم است.» در دو سال اخیر طرح‌های گوناگونی به کار گرفته شد تا از میزان فرار مالیاتی بکاهد و از سوی دیگر معافیت‌ها در بخش‌های غیرمولد کنار رفت. برآوردها حاکی از آن است میزان فرار مالیاتی در کشورمان بین ۲۰ تا ۴۰ درصد تولید ناخالص داخلی تخمین زده می‌شود. از طرف دیگر می‌توان گفت حدودا فرار مالیاتی، یک سوم مجموع درآمد‌های مالیاتی است به طوری که وقتی در سال گذشته میزان مالیات وصول شده حدود ۴۷۰همت(هزار میلیارد تومان) بوده، می‌توان گفت میزان فرار مالیاتی حدودا ۱۵۰ تا ۱۶۰همت است. با این حال برخی دیگر از کارشناسان عدد ۲۰۰هزار میلیارد تومان را نیز برای فرار مالیاتی عنوان کردند. نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد، این است که آمارهای سازمان امور مالیاتی حاکی از آن است که میزان معافیت‌های مالیاتی به حدود ۳۳۰ تا ۳۴۰ هزار میلیارد تومان معافیت مالیاتی می‌رسد.
 
۲ اثر فرار مالیاتی بر اقتصاد کشور
کارشناسان معتقدند فرار مالیاتی در هر کشوری که صورت گیرد، آثار سویی بر اقتصاد آن کشور می‌گذارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به تاثیر آن بر رشد اقتصادی، توزیع درآمد، پس‌انداز بخش خصوصی، سرمایه‌گذاری بخش دولتی و... اشاره کرد.

نرخ رشد تولید ناخالص داخلی: فرار مالیاتی اثرات مبهمی بر رشد اقتصادی دارد و درآمد دولت را به‌شدت کاهش می‌دهد. به همین دلیل طبیعتا دولت در تخصیص سرمایه‌گذاری‌های لازم با کمبود‌های جدی مواجه خواهد شد و همواره کسری بودجه دارد، از این رو می‌توان گفت فرار مالیاتی اثر منفی بر اقتصاد خواهد داشت. از سوی دیگر فرار مالیاتی ممکن است پس اندازهای شخصی و به نوبه خود سرمایه‌گذاری‌های خصوصی را افزایش دهد. دراین صورت فرارمالیاتی بررشد اقتصادی اثرمثبت خواهد داشت.نابرابری درآمد: افزایش فرار مالیاتی می‌تواند از طریق افزایش سرمایه‌گذاری و افزایش سطح تولید، منجر به افزایش درآمد عمومی و بنابراین بهبود در وضعیت توزیع درآمد می‌شود. همچنین امکان دارد که فرار مالیاتی، باعث نارسایی در توزیع عادلانه درآمد و انباشت ثروت برای گروه‌های خاص شده و درنتیجه به افزایش تنش‌های سیاسی و اجتماعی منجر شود.به همین دلیل به نظر می‌رسد باید به سمت جلوگیری از فرار مالیاتی در کشور رفت تا از روند رو به رشد این پدیده شوم بکاهیم. از این رو کارشناسان عمدتا راه‌هایی را برای جلوگیری از این امر پیشنهاد داده‌اند.

 جزئیات مبارزه با فرار مالیاتی
آخرین آمارهای منتشر شده سازمان امورمالیاتی نشان می‌دهد در پنج ماهه نخست سال۱۴۰۲ تعداد اجرای بازرسی مالیاتی به ۳۶۳ مورد برمی‌گردد و تاکنون در بحث رسیدگی و صدور برگ تشخیص اجراهای قبلی ۴۰۱۴ برگ به مبلغ ۵۷۰هزارو۸۶ میلیارد ریال صادر شده که شاهد وصول ۱۷هزارو۸۹۶ میلیارد ریال قطعیت برگ تشخیص‌های قبلی بوده‌ایم. ازطرف دیگر طی این مدت ۶۶.۴۶۰میلیارد ریال درآمد از محل رسیدگی به تراکنش‌های مشکوک بانکی حاصل شده و میزان مبارزه با پولشویی از طریق ارسال گزارشات موارد مشکوک دریافتی ادارات کل به مرکز اطلاعات مالی به ۹۹مورد می‌رسد. همچنین سامانه گزارشات مردمی سازمان امور مالیاتی نشان دهنده آن است که طی این مدت ۱۶هزارو۲۵۱ مورد تعداد گزارشات مردمی ثبت شده که از این تعداد ۴۰۷۴ مورد به‌دلیل ناقص بودن یا تکراری بودن و فاقد بار مالیاتی بودن مختومه اعلام شده است. از طرف دیگر شاهد ۳۲۸ مورد ثبت نام افراد فاقد پرونده، ۱۰۱۰استعلام تراکنش بانکی، ۲۰مورد بازرسی مالیاتی، ۳۳۳۴ مورد بازدید میدانی از محل فعالیت پزشکان، ۱۷۵۰مورد گزارش تایید شده پزشکان و ۱۲۱مورد تقدیر از گزارش دهندگان فرار مالیاتی از این طریق بوده‌ایم. در مجموع نیز می‌توان گفت مالیات‌های وصول شده از محل کتمان موضوع ماده ۱۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم در پنج ماهه نخست سال به ۹۱۱۰ میلیارد ریال می‌رسد.