دیدار با قلعه‌ها

قلعه چالشترقلعه چالشتر که به «قلعهخانی» و «قلعه خدارحمخان» شهرت دارد، در شهر چالشتر قرار دارد. این قلعه تاریخی منحصربهفرد، اثری باشکوه است که با تلفیق و ترکیب معماری اروپا و هنر حجاری ایران بنا شده است. منابع تاریخی و باستانشناسی، ساخت بنای قلعه چالشتر را به سال ۱۳۲۳هجری قمری نسبت میدهند؛ این تاریخ روی یکی از سرستونهای قلعه نیز حک شده است.حاکم قلعه در عصر صفویه در چالشتر، مرکز حاکمیت چهارمحال ساکن بود و بهوسیله کلانترهای روستاها، منطقههای تحت سلطه خود را اداره میکرد. در دوره قاجاریه با انتخاب حسینقلیخان به ایلخانی بختیاری، حکمرانان از منطقه چالشتر خلع شدند و وضعیت آنها به زمیندار و دهقان تغییر کرد. قلعه چالشتر از بخشهای مختلفی تشکیل شده است. این بخشها شامل خاننشین، اندرونی، سردر سنگی، انبار، حمام و اصطبل میشود. خاننشین و قلعه اعیانی این مجموعه تاریخی، ۳۸ ستون سنگی با ایوان و سردر دارد.ایوان بنا ۱۰ستون سنگی دارد و مجموعه قلعه بهوسیله اندرونی به خاننشین متصل میشود. مجموعه بنای قلعه چالشتر، پنج ایوان و پنج اتاق اندرونی و ۴۰ستون دارد. روی دیوارها و در این قلعه تاریخی، نقوشی افسانهای طرح شده است که مضمون آنها گل و مرغ، گل و گلدان، پیچش گیاه، نقش فرشته و زندگی روزمره مشاهده میشود. قلعه سورکقلعه سورک در حدود ۹۰ سال پیش بهدستور نصیرخان سردارجنگ ساخته شده است. این قلعه در قسمتی از روستای سورک که مسکونی نیست، قرار دارد. سورک در محوطهای به مساحت ۱۵ هکتار قرار دارد. ساختمان قلعه دوطبقه است. زیربنای آن حدود ۶۰۰۰ متر است. ساختمان اصلی قلعه شامل یک طبقه زیرزمین و یک طبقه شاهنشین است. زیرزمین بنا در ارتفاع یک متری از سطح زمین دارای یک راهرو و اتاقهای کناری است که محل سکونت خدمه، انبار و ذخیره آذوقه ساکنان قلعه بوده و با مصالح خشت و ملاط گل ساخته شده است. بنای شاهنشین از طریق دو پلکان سنگی شمالی و جنوبی قابل دسترسی است و شامل ایوانی طویل و ستوندار (۱۴ ستون) و چند اتاق بزرگ و مرتفع میشود که تنها تزئین موجود در این اتاقها سربخاریهای گچبری شده است. سقف بنا تیرپوش و نمای آن با ورقهای فلزی قاببندی شده است. ستونهای بهکار رفته در ایوان ساده و از ته ساقه و سرستون تشکیل شده است.حمام اختصاصی قلعه در ضلع جنوبی و متصل به بنای اصلی قرار دارد. این حمام دارای رختکنی است با چهار ستون سنگی، میاندری کوچک، گرمخانه و خزینه. قلعه بارده قلعه بارده از جاهای دیدنی کوهرنگ است و در غرب روستای بارده قرار دارد. موقعیت مکانی قلعه بهگونهای است که از سمت شرق دارای شیب زیادی با طول حدود ۴۰ متر تا کف دره ابتدای روستا و از جهات سهگانه دیگر نیز قرار گرفتن آن روی بلندی مشخص است. به غیر از جهت شرقی، بقیه جوانب آن را دشت و مراتع کشاورزی احاطه کرده است. بنابر موقعیت مکانی و معماری، در ساخت بنا علاوه بر ایجاد قلعه خانی، نکات حفاظتی و تدافعی نیز رعایت شده است.این قلعه دارای چهار برج، پلان مربعشکل، الگوی ساخت متقارن معکوس و همچنین هشتی، اصطبل، حمام و... است. قلعه دارای دو بیرونی و اندرونی جداست که اندرونیها دارای زیرزمین و طبقه همکف بوده و جوانب جنوبی و شمالی آنها را اتاقهای نشیمن احاطه کرده است. بیرونیها شامل سرطویله و اصطبل است که قسمت اعیانی با راه ورودی جداگانه روی آنها ساخته شده است. چهار برج مدور در چهار زاویه بیرون بنا متصل به آن ساخته شده است که برجهای شرقی جنبه دفاعی داشته و برجهای غربی در قسمت فوقانی مسکونی بودهاند. مصالح بهکار رفته در بنا خشت، آجر و سنگ و نمای بیرونی قلعه سنگی است. سقف زیرزمین و اصطبل و سرطویله با طاقضربی و سقف اتاقهای نشیمن با تیر چوبی پوشیده شدند.