خوش حساب شدیم!

حداقل، آمارها نشان می‌دهد میزان چک‌های برگشتی به شکل معناداری کاهش داشته است. روزگاری نه چندان دور کابوس چک‌های برگشتی برای صادرکننده و گیرنده چک وجود داشت اما تازه‌ترین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد ۹۲ درصد چک‌های کشیده‌شده، وصول شده‌ و فقط ۸ درصد چک‌ها برگشت خورده‌ است. براساس آمارهای بانک مرکزی مثلا درسال‌های ۱۳۹۴ یا ۱۳۹۵، ۴۲ درصد حجم تراکنش‌هایی که اتفاق می‌افتاد، مبتنی بر چک (انواع مختلف چک) بود که نشان‌دهنده سهم قابل‌ توجه چک در مبادلات آن زمان بود. این ابزاری است که خیلی گسترده استفاده می‌شود و آخرین آمارهایی هم که مسئولان بانک مرکزی منتشر کردند؛ در سال ۱۴۰۱ حجم چک‌های مبادله‌شده در فضای اقتصادی، به اندازه نقدینگی کل کشور بود. این موضوع نشان‌دهنده ابعاد اهمیت این ابزار بود که با فضای اقتصادی و کسب‌وکارها درهم تنیده است. یک سری نواقصی در قانون و رویه‌های موجود بر چک وجود داشت که آثار و تبعات سنگینی را رقم زده بود. مهم‌ترین آن بالا بودن نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های مبادله‌ای بود به این معنا که شاخص نسبت چک‌های برگشتی که شاخص مهمی هم است، وضعیت بسیار نامطلوبی در اقتصاد ما داشت به‌ نحوی که به عنوان مثال در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶(دو سال قبل از تصویب قانون چک) نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های مبادله‌شده در ایران، از حیث تعداد، چیزی حدود تقریبا ۱۵ درصد بود و از حیث ارزش نزدیک به ۲۳ درصد می‌رسید. البته که حالا جای خوشحالی است که این رقم به ۸ درصد کاهش پیدا کرده اما باید بدانیم براساس آمارهای جهانی، سال ۲۰۲۱ شاخص چک‌های برگشتی در آمریکا از حیث تعداد، نزدیک ۰.۵ درصد بوده و همین شاخص در ترکیه تقریبا ۲ تا ۳ درصد در نوسان بوده است.

استان‌هایی با بیشترین تعداد چک برگشتی
خراسان شمالی ۱۳.۳درصد
کهگیلویه و بویراحمد ۱۲.۵ درصد
لرستان ۱۲.۴درصد

استان‌هایی با کمترین تعداد چک برگشتی
گیلان ۶.۷درصد
خوزستان ۸.۱درصد
البرز ۸.۴ درصد