گذرگاه تاریک

صنعت پرسود دخانیات در همدستی فریبنده با هنر- صنعت سینما و دنیای سرگرمی، درست در نقطه مقابل این نگرانی و ملاحظه حرکت میکنند و در نگاهی بدبینانه آن چیزی که برایشان کمترین اهمیتی ندارد، سلامتی انبوه مخاطبان است. سینمای جهان اگر هم عامدانه با سردمداران دخانیات دست به یکی نکرده باشد که مواردی واضح در نقض این مسأله وجود دارد، بیقصد و غرض هم باعث سیگاری شدن و مرگ میلیونها مخاطب شده است. ژستهای ستارههای عالم سینما در روشن کردن سیگار و پک زدنهای عمیق به آن در فیلمها، مخاطبان سستعنصر بسیاری را به هوس و صرافت سیگارکشیدن و سیگاریشدن انداخته است. فارغ از این در بدهبستان و معاملهای ناخواسته و چه بسا آگاهانه، برند و نشانی سیگار استفاده شده از سوی ستارههای سینما در یک فیلم، موجی از سود را به ساحل شرکت دخانیات موردنظر روانه میکند و باعث افزایش فروش محصولات دخانی آن میشود. طعنهآمیز است که آن گزارش پزشکی مورد اشاره درباره نسبت مستقیم سیگارکشیدن با سرطان ریه در سال درگذشت همفری بوگارت ارائه شد. بوگارت بیتردید یکی از بزرگترین بازیگران سینمای کلاسیک و تاریخ سینماست و با انبوهی از نقشآفرینیهای درخشان به یاد آورده میشود اما آنچه نقش مهمی در تثبیت شمایل سینمایی او داشت، رابطه ریشهدارش با سیگار و پکهای عمیق و جذابی بود که به سیگار میزد. اشاره به کاراکتر بوگی بدون یادآوردی صحنههای سیگارگیراندن و سیگارکشیدن، غیرممکن است و نمیتوان سیگار را از شخصیت او تفکیک کرد. تلخاندیشی، نگاه بدبینانه و هیبت جذاب و مردانه بوگارت، توجیهی برای روشن کردن سیگار پشت سیگار بود اما بهره این شمایل سینمایی را برندهای دخانیات بردند. ضررش هم اول از همه دامن خودش را در زندگی واقعی گرفت و بعد هم دامن جماعت شیفتهای از نسلهای مختلف را که با طناب بوگی داخل چاه رفتند، چون دوست داشتند ادای او را دربیاورند و مثل ستاره محبوبشان سیگاری آتش بزنند و با پکهای عمیق از محبوبهای احتمالی، دلبری کنند. این عشاق سینهچاک یا خبری از سرنوشت دردناک بوگارت نداشتند یا ترجیح دادند او را همیشه در نقش مردانی جذاب و دستنیافتنی در هاله دود سیگار به یاد بیاورند. اما واقعیت این است که بوگارت در ۵۷ سالگی بهدلیل مصرف بیرویه سیگار، به سرطان مری مبتلا شد و بهدلیل بیاشتهایی به غذا در اثر بیماری وزن زیادی از دست داد و بعد از شیمیدرمانی به علت جراحی و خارج کردن مری، دو غده لنفاوی و یک دنده از دنیا رفت. با این حال عشاق سینما و سیگار، ظاهرا تمایلی به دیدن این روی سکه ندارند و بدون اعتنا به هشدارهای کماثر مرسوم و فرهنگسازیهای کمبنیه در فضای رسانهای، خوشتر میدارند ریه و مری و بدن سالمشان را فدای تقلید از سیگارکشیدن همفری بوگارت، کلارک گیبل، جان وین، اسپنسر تریسی، فرانک سیناترا، ملینا مرکوری، استیو مککوئین و انبوه دیگر از ستارهها و بازیگران کنند و در هالهای از فریبندگی و جذابیت مرگبار، زودتر از موعد به مرگ پک بزنند.