گرانفروشی روی هوا

هر‌کدام از اینها به‌دلایلی از وضعیت اقتصادی صنعت هواپیمایی رضایت ندارند و یکدیگر را به کم‌کاری متهم می‌کنند. در این میان، مشتریانی که به‌هر حال باید بلیت بخرند و هر‌ از گاهی به جابه‌جایی نیاز دارند، با فقدان بلیت مواجه می‌شوند.

این روزها پروازهای چارتری برای شرکت‌های هواپیمایی به‌صرفه‌تر است؛ در نتیجه ظرفیت محدود حمل‌و‌نقل هوایی در اختیار این بخش قرار می‌گیرد، به‌ویژه در فصل تابستان که سفرها رونق می‌گیر‌د و هتل‌ها از قبل پرتر می‌شود. در این بین، سازمان هواپیمایی ضمن ابلاغ هشدار به چارترفروشان و اعلام برخورد با گران‌فروشان بلیت و توقف دستوری پروازهای چارتری، بنا را بر عذرخواهی گذاشته است: «تعمدی در کمبود بلیت هواپیما نیست؛ از مردم عذرخواهی می‌کنیم.»

کمبود هواپیما، معضل همیشگی

سازمان هواپیمایی کشوری می‌گوید که به جای ۵۰۰ تا ۵۵۰ فروند هواپیما تنها ۱۸۰ فروند هواپیما در اختیار است، البته ۲۰ فروند دیگر هم وارد شده‌است. با وجود این‌که سازمان مدعی است مسافری در فرودگاه‌ها سرگردان نیست اما جعفر یازرلو، سخنگوی آن یادآور شده که اگر برای پرواز در مسیر پرتقاضای تهران ــ اصفهان روزانه ۱۰‌هزار تقاضا وجود داشته باشد، ظرفیت خدمات‌دهی تنها به اندازه ۳۰۰ نفر وجود دارد. از این سخن می‌توان چنین نتیجه گرفت که روی یک خط محبوب پروازی تنها ۳‌درصد خدمات واقعی شکل می‌گیرد و باقی آن بر زمین می‌ماند، موضوعی که ظرفیت‌های خدمات گردشگری و اقامتی را هم تضعیف می‌کند. با همه این اوصاف، سازمان هواپیمایی تاکید خود را بر تامین نیاز مردم در روزهای پرتقاضای سال می‌گذارد؛ یعنی ۲۵اسفند تا ۱۵فروردین. در این بازه زمانی تقاضایی برای بیش از دو میلیون سفر وجود دارد که طبق اعلام این سازمان در پایان ۱۴۰۱ به سه میلیون سفر هم رسید اما همه آنها در قالب ارائه خدمات پاسخ داده شده است. در عوض، سازمان به مردم توصیه می‌کند که موارد گران‌فروشی بلیت را گزارش کنند تا برخورد شود؛ برخوردی که اخیرا با جریمه ۱۰ شرکت هواپیمایی هم همراه شده است. در هر شکل، انتظار می‌رود که منافع مسافران صرفا در جریمه شرکت‌های هواپیمایی خلاصه نشود و ظرفیت‌های لازم برای سفر آنها هم فراهم شود؛ در غیر این صورت آرام‌آرام اجابت تقاضا جای خود را با جریمه صرف می‌دهد؛ حتی شرکت‌های گردشگری و دفاتر خدماتی هم از این وضعیت رضایت ندارند‌؛ به‌ویژه این‌که برای ارائه خدمات باید وثایقی را نزد «ایرلاین»‌ها بگذارند.

هیچ‌کس رضایت ندارد

حرمت‌ا... رفیعی، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران با اشاره به ممنوعیت‌های جدید برای خدمات چارتری و تاثیر آن بر شکل‌گیری تقاضا، گفت که ارائه خدمات هوایی به شکل چارتری را نمی‌توان متوقف کرد، چرا‌که این خدمات جزو سرفصل‌های انجمن بین‌المللی حمل‌و‌نقل هوایی محسوب می‌شو‌د. حالا یک عده ممکن است بگویند پرواز چارتری رانت ایجاد می‌کند اما باید با رانت‌ها برخورد کرد و چارتری را دلیلی برای کمبود خدمات ندید. به‌هر‌حال، ایرلاین‌ها با کمبود قطعات، سن بالای ناوگان، پر نشدن جایگاه هواپیماهای توپولف‌های خارج شده از ناوگان، دشواری خرید قطعه از سه واسطه و... مواجه هستد. راهکار اما متوزان ساختن عرضه و تقاضا و حتی غلبه عرضه بر تقاضاست تا بازار رقابتی شکل گیرد. بازار رقابتی، تنها بازاری است که خدمات در آن بدون واسطه و بر‌اساس نرخ‌های رقابتی ارائه می‌شو‌د. از طرفی باید به این واقعیت هم توجه شود که ایرلاین‌ها در تعامل خود با بخش خدمات یک نوع قرارداد ترکمانچای‌دارند. ما باید مبالغی را نزد ایرلاین‌ها بگذاریم؛ ضمن این‌که آنها هزینه‌های پروازهای چارتری را از یک تا دو هفته قبل‌تر از پرواز دریافت می‌کنند. در نتیجه پروازی چارتری برای آنها می‌صرفد اما در کل باید تصمیم بگیریم که بحران عرضه و تقاضا را با عرضه بیشتر حل کنیم تا این صنعت توان اقتصادی‌اش را برای ارائه خدمات بیشتر از دست ندهد. در نهایت دفاتر خدمانی حلقه واسطه ارائه خدمات محسوب می‌شو‌د. عرضه، مقوله‌ای است که دولت باید آن را برطرف کند؛ یعنی همان‌طور که تحریم‌ها را دور زدیم، می‌توان این مشکل را هم حل کرد؛ به‌ویژه در شرایطی که نه دفاتر خدماتی و مسافرتی رضایت دار‌د، نه دولت، نه ایرلاین‌ها و نه‌مردم.

تصمیم جدید برای مقابله با گرانفروشی بلیت هواپیما

اخیرا نشست هم‌اندیشی درخصوص نرخ بلیت هواپیما، تخلفات نرخی و نحوه مقابله با گران‌فروشی بلیت با حضور محمد محمدی‌بخش رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، عباس فرزادنیا معاون دادستان تهران، مسئولان سازمان تعزیرات حکومتی و نماینده سازمان بازرسی کل کشور در محل سازمان هواپیمایی کشوری برگزار شد.در این نشست ابتدا رئیس سازمان هواپیمایی کشوری به تشریح اقدامات صورت‌گرفته در جهت ارتقای صنعت هوانوردی پرداخت. محمدی‌بخش در ادامه به برگزاری جلسات آسیب‌شناسی در موضوع نرخ بلیت هواپیما در سازمان هواپیمایی کشوری اشاره کرد و نحوه عملکرد سازمان در مقابل دفاتر خدمات مسافرت هوایی و شرکت‌های هواپیمایی متخلف درخصوص نرخ بلیت هواپیما را مطرح کرد. در ادامه معاون دادستان تهران نیز گفت: در موضوع تخلف و جرم گران‌فروشی بلیت هواپیما و برخوردها، باید هر دو طرف عرضه و تقاضا مورد توجه قرار گیرد و نرخ‌های بلیت هم مطابق با نرخ تورم سالانه به صورت منطقی و عادلانه اصلاح شود.در این جلسه به منظور کنترل نرخ بلیت هواپیما تصمیماتی از جمله نحوه برخورد قضایی و تعزیراتی با دفاتر و سایت‌های متخلف دارای مجوز، برخورد قضایی با دفاتر و سایت‌های متخلف فاقد مجوز به فراخور جرم صورت‌گرفته، عدم تسامح با متخلفان و تشکیل تیم نظارت و بازرسی با همفکری تمامی مراجع ذی‌ربط اخذ و مقرر شد مکاتبه با دادستانی جهت برخوردهای قانونی با متخلفان در مراکز استان‌ها به صورت مستقل و بدون ارجاع به مرکز صورت گیرد.