ایران در عرصه سیاست خارجی اهل باج دادن نیست

بعد از اعلام توافق ایران و عربستان برای تجدید روابط مجموعه از تحلیل‌ها و ارزیابی‌ها به این سمت و سو رفت که ریل‌گذاری جدید سیاست خارجی در جمهوری اسلامی و حفظ اقتدار و ثبات در حوزه دیپلماسی در کنار اعلام آمادگی کشورمان برای توجه بیشتر به روابط همسایگانی و تقویت نگاه به شرق زمینه را فراهم آورد تا بسیاری از دولت‌های منطقه در سیاست گذشته خود مبنی بر اعتماد به وعده‌های مقامات آمریکایی تجدید نظر کنند و باب تجدید روابط با جمهوری اسلامی ایران را باز کنند. با این وصف، برخی از محافل سیاسی و حزبی که رویه دولت سیزدهم را در حوزه سیاست خارجی منتج به موفقیت نمی‌دانستند بعد از تصمیم سعودی‌ها برای از سرگیری روابط با سیاسی اینگونه تحلیل کردند که ایران برای شروع این رابطه در برخی از حوزه‌ها مجبور به امتیازدهی شده است. سخنی که البته در حد حرف و بیان کلیات باقی ماند و سند و مدرکی در اینباره ارائه نشد. اینگونه برداشت‌ها در حالی صورت می‌گیرد که کارشناسان حوزه غرب آسیا معتقدند تجدید روابط سیاسی میان تهران و ریاض بیش از آنکه ناشی از نیاز ایران باشد مربوط به ناکامی عربستان در برخی از پروژه‌های منطقه‌ای است.

در همین زمینه حسن هانی زاده کارشناس حوزه دنیای عرب در گفت و گو با جام‌جم آنلاین بر این نکته تاکید کرده است که سعودی‌ها بیش از ایران به انعقاد توافقنامه پکن نیاز داشتند و به دلیل این‌که عربستان تا پیش از این در بسیاری از پرونده‌های منطقه‌ای خود شکست خورده بود.

وی ادامه داد: جنگ بیهوده عربستان علیه یمن هشت سال به طول انجامید و 350 میلیارد دلار برای سعودی‌ها هزینه داشت. همچنین نقش تخریبی عربستان در سوریه و عراق و انزوای سعودی‌ها در حوزه سیاست خارجی باعث شد که مقامات عربستانی در سیاست‌های منطقه‌ای خود بازنگری کنند و به سمت ایران متمایل باشند.

این کارشناس حوزه غرب آسیا تاکید کرد: دلیل تمایل عربستان برای برقراری رابطه با جمهوری اسلامی هم کاملا مشخص است. ایران از نفوذ کاملی در حوزه منطقه برخوردار است و در بسیاری از موارد تحولات جاری در حوزه غرب آسیا حتما با ملاحظه نگاه و نظر جمهوری اسلامی ایران صورت می‌گیرد.

وی با اشاره به سیاست موفق دولت سیزدهم در عرصه دیپلماسی خاطرنشان کرد: اعلام سیاست حسن همجواری از سوی جمهوری اسلامی باعث شد فضای دلپذیرتری برای تعامل بین کشورهای عرب منطقه و ایران بوجود آید و کشورهای عربی به این نتیجه رسیدند که جمهوری اسلامی حسن نیت بالایی برای ایجاد وفاق و همگرایی با این دولت‌ها دارد و از این رو، عربستان در حقیقت با ارسال سینگال‌های مثبتی به سمت ایران ابزار تمایل کرد تا گام‌هایی را برای نزدیکی روابط با جمهوری اسلامی بردارد و اختلافات و تنش‌های گذشته خود را کاهش بدهد.

وی اضافه کرد: با توجه به تحولات جاری، پکن هم از این فرصت استفاده کرد و بعد از دو سال مذاکره که بین تهران و ریاض در بغداد صورت گرفت چینی‌ها با استفاده از شرایط موجود توانست دیدگاه‌های ایران و عربستان را به هم نزدیک کند و در حال حاضر به نظر می‌رسد که توافقنامه پکن توانست تا حدود زیادی تنش‌های منطقه‌ای را کاهش دهد و مناسبات ایران و عربستان به سطح قابل قبولی برسد.

هانی زاده با اشاره به تاثیر از سرگیری روابط میان تهران و ریاض در بین کشورهای منطقه گفت: این مساله موجب انزوا و کاهش نفوذ رژیم صهیونیستی و آمریکا شد. به دلیل این‌که کشورهای منطقه احساس کردند بدون دخالت ایالات متحده یک فضای همگرایی بالایی در منطقه ایجاد کنند و با ایران به یک توافق پایدار برسند.

وی با بیان این‌که پادشاهی عمان در نزدیک کردن دیدگاه‌های ایران با دیگر کشورهای عربی نقش موثری داشت خاطرنشان کرد: این کشور نقش چکش تعادل مناسبات ایران و کشورهای عضور شورای همکاری خلیج فارس را در طول چهار دهه گذشته ایفا می‌کرد از این فرصت هم بهره برد و تلاش کرد زمینه نزدیکی تهران با برخی از کشورهای عربی منطقه مثل عربستان، مصر و اردن را فراهم آورد.

این کارشناس حوزه منطقه سفر هیثم بن طارق پادشاه عمان را اقدام مثبتی در جهت ایجاد وفاق بیشتر بین ایران با کشورهای عربی منطقه دانست و گفت: متحمل است این سفر برای شکستن بن بست مذاکرات جمهوری اسلامی با کشورهای دیگر گفت و گوهای موسوم به احیای برجام هم موثر باشد.

هانی زاده با بیان این‌که ما شاهد ثمرات سیاست خارجی دولت سیزدهم در منطقه هستیم تصریح کرد: ایران اکنون در موقعیت بالاتری برای حل اختلافات خود با کشورهای اروپایی قرار دارد البته مشروط بر این‌که طرف‌های دیگر برجام از زیاده خواهی خود دست بردارند و رفتار کاملا محترمانه‌ای با جمهوری اسلامی داشته باشند. در هر صورت اروپایی‌ها به این حقیقت پی بردند که در معادلات منطقه‌ای نمی‌توانند ایران را نادیده بگیرند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: آزادی اسدالله اسدی دیپلمات ایرانی که پنج سال بدون دلیل در بلژیک زندانی بود نشان داد که جمهوری اسلامی برای دفاع از شهروندان خود در هر نقطه‌ای از دنیا از هیچ تلاشی فروگذار نیست و البته هیچ اقدامی هم برای دادن امتیاز نمی‌کند و همچنان مقتدرانه در حوزه سیاست خارجی از منافع ملی دفاع می‌کند.