بازگشت ناوگروه ۳۶۰ به وطن

ماموریت ناوگروه ۸۶(ملقب به ناوگروه ۳۶۰) نیروی دریایی ارتش متشکل از ناوشکن تمام ایرانی دنا و ناوبندر مکران پس از هشت ماه دریانوردی و طی بیش از ۶۵ هزار کیلومتر مسیر دریایی که با هدف طی یک دور ۳۶۰ درجه دور کره زمین بود، روز گذشته به پایان رسید. این ناوگروه پس از اعزام به ماموریت دور کره زمین از مبدأ بندرعباس، در نخستین ایستگاه در بندر بمبئی هند توقف کرد و سپس با عبور از خلیج بنگال و تنگه مالاگا در جاکارتا پایتخت اندونزی پهلو گرفت.
پس از این توقف ناوگروه با ادامه مسیر به سمت دریای جاوه و عبور از تنگه ماکاسار و دریای سلبس، برای نخستین‌بار در تاریخ دریانوردی نظامی ایران پا به عرصه وسیع و پهناور اقیانوس آرام گذاشت و با عبور از بیشترین عرض اقیانوس آرام و گذر از کنار جزایر میکرونزی و پولینزی به سمت تنگه ماژلان در جنوب قاره آمریکا حرکت کرد و با عبور از این تنگه وارد اقیانوس اطلس جنوبی شد و سپس با حرکت به سمت شمال و عبور از سواحل شیلی، آرژانتین، اروگوئه و برزیل، نهایتا در بندر ریودوژانیروی برزیل پهلوگیری کرد که این پهلوگیری مصادف با یکصدوبیستمین سالگرد برقراری روابط ایران و برزیل بود. ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش پس از توقف چند‌روزه در ریودوژانیرو، با عبور از عرض اقیانوس اطلس در شهر کیپ‌تاون آفریقای‌جنوبی پهلوگیری کرد و صلاله عمان آخرین ایستگاه ناوگروه ۸۶ نداجا پیش از رسیدن به ایران بود و دریادلان ایرانی پس از جدا شدن از اسکله صلاله به سمت کشورمان حرکت کردند.

از ویژگی‌‌های جغرافیایی که در قدرت کشورها بسیار تاثیرگذار است، دریا، میزان و نحوه دسترسی دریایی کشورهاست. دریا از دیرباز تاکنون نقش مهمی در سرنوشت بشر داشته و همواره با توجه به مقتضیات زمانی و مکانی نقش‌‌های متفاوتی را پذیرا بوده است. با شروع دریانوردی پیشرفته، نقش دریا در قدرت‌آفرینی کشورها در عرصه‌های مختلف نظامی، سیاسی، اقتصادی و‌... دو‌چندان شده به‌گونه‌ای که موقعیت دریایی می‌‌تواند در توسعه نیروی دریایی راهبردی یا تحول اقتصادی بسیار تاثیرگذار باشد؛ لذا دریا مهم‌‌ترین ابزار شکل‌‌گیری قدرت دریایی بوده و رکن اصلی قدرت دریایی، نیروی دریایی است که ابزار اصلی اعمال قدرت در دریاهاست. حضور نیروی دریایی کشورها در آب‌‌های جهانی، یکی از عناصر قدرت محسوب شده و از همین‌رو حقوق بین‌‌الملل نیز آزادی دریاها را به رسمیت شناخته و معنای این حرف آن است که هر دولتی می‌‌تواند برای توسعه اهداف صنعتی، تجاری و حتی نظامی و دفاعی خود بدون دخالت در حریم حاکمیت دولت‌‌های دیگر از دریا استفاده کند. حضور در اقیانوس‌ها می‌‌تواند علاوه بر گسترش دیپلماسی و تحکیم روابط با کشورهای دوست در سطح جهان، نقش مهمی در توسعه راهبرد دریامحور جمهوری اسلامی ایران داشته باشد.با التزام به تقویت قدرت دریایی «پر‌حجم و پر‌کیفیت، استمرار حضور در آب‌‌های دوردست و بین‌‌المللی‌» و در راستای توسعه دریا‌محور و دستیابی به تمدن نوین ایرانی ـ اسلامی، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، تصمیم به حضور در اقیانوس آرام پس از حضوری پرقدرت در آب‌های اقیانوس اطلس گرفت و ناوگروه ۸۶ را عازم دریانوردی بی‌سابقه به دور دنیا کرد. اما حضور در اقیانوس‌ها به همین سادگی‌ها هم نبوده و پیش‌نیازهای بسیاری را طلب می‌کند که تعدادی از آنها را می‌‌توان به شرح زیر برشمرد:

کسب آمادگی فنی
بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار قطعه در ساخت ناوشکن تمام ایرانی دنا که به اتفاق ناوبندر مکران، ناوگروه ۳۶۰ را تشکیل می‌دهد، مورد استفاده قرار گرفته و این قطعات همراه با سامانه‌‌های به‌‌کار گرفته شده در ناوشکن باید در آمادگی فنی کامل باشند تا امکان دریانوردی امن را میسر کند. هرچند ناوشکن تمام ایرانی دنا در خرداد‌ماه سال ۱۴۰۰ به ناوگان نیروی دریایی ارتش در بندرعباس پیوسته و ناوشکنی نو است اما حفظ، نگهداری و انجام تعمیرات در دریا حین دریانوردی و بدون نیاز به پهلوگیری در بنادر خارجی، موضوع بسیار مهم و شاخصی است که در مأموریت این ناوگروه خودنمایی می‌‌کند. پیش‌بینی قطعات یدکی تند و کند‌مصرف و توانمندی انجام تعمیرات در سطوح مختلف تعمیراتی به‌رغم شرایط جوی نا‌مناسب و خستگی مفرط منبعث از دریانوردی طولانی و فشار کاری مداوم و شبانه‌روزی؛ مواردی است که در این آمادگی بسیار تاثیرگذار بوده و عمدتا چنین شرایطی خارج از استانداردهای معمول دریانوردی یک ناوگان رزمی در سفری به درازای حدود هشت ماه، بدون نیاز به پشتیبانی بنادر بیگانه است. اما آنچه که موجب حیرت و مایه تعجب متفکران ناوگان نظامی دیگر کشورهاست، این است که این مهم چگونه ممکن است توسط نیروی دریایی نه‌چندان بزرگی چون نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران میسر شود؟ که جوابش البته در سخنان رهبری کاملا شفاف بیان شده و آن «ایمان، عزم و ایستادگی» نیروی انسانی است که در هر شرایطی بهترین‌ها را می‌‌آفریند.

آمادگی بین‌‌المللی
قدم نهادن در محیط اقیانوسی به معنی برخورداری از دانش علمی مورد اجماع سازمان‌های جهانی دریانوردی از‌جمله آشنایی با کنوانسیون‌‌های بین‌‌المللی است که طی ۳۳ سال گذشته، ۳۳کنوانسیون، پروتکل، کد و توصیه‌نامه در رابطه با ایمنی دریانوردی و جلوگیری از آلودگی و موضوعات مرتبط به تصویب رسانده و اجرای آنها را یک ضرورت و عامل اثرگذار در برقراری نظم دریایی بین‌‌المللی می‌داند. نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران که به‌‌عنوان متولی اعمال حاکمیت ملی در آب‌‌های ساحلی کشور شناخته می‌شود، مأموریت برقراری امنیت دریایی در خطوط مواصلاتی دریایی کشور و در راستای حراست از منافع حیاتی در آب‌‌های سرزمینی، منطقه انحصاری اقتصادی، فلات قاره و دریاهای آزاد را بر‌عهده داشته و با برخورداری از ناوگان خود در آب‌‌های داخلی تا آب‌‌های بین‌المللی نقش بی‌بدیل و موثری در اجرای کنوانسیون‌‌های ایمنی و امنیتی دریایی مصوب ایفا می‌‌کند.

​​​​​​​آمادگی ناوبری بین‌‌المللی
یکی از موارد مهم در گزینش مسیر دریانوردی در دریاها و اقیانوس‌ها، اشراف به شرایط و وضعیت جوی مسیر مورد پیمایش بوده، چه این‌که عدم رعایت و نادیده فرض کردن وضعیت جوی به معنی قرار گرفتن در مسیر توفان‌های عظیم دریایی است که عبور از آنها یا ممکن نیست یا با خسارات بسیاری همراه است. نگاهی به توفان‌های اقیانوس هند (شمالی و جنوبی) خود نشان‌دهنده اهمیت موضوع در این زمینه بوده و گزینش مسیری امن مستلزم دانش بهره‌گیری از علم هواشناسی و پیش‌‌بینی ایمنی‌های لازم در این ارتباط قلمداد می‌شود. اگر ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی با موفقیت مسیری امن را به‌گونه ۳۶۰ درجه‌‌ای در اقیانوس‌ها پیموده است به معنی لحاظ کردن همه این موارد و داشتن علم لازم ناوبری در محیط اقیانوسی است. فرماندهی اقیانوسی و دریانوردی ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی، نمادی از قدرت نظامی دریایی به‌‌عنوان یکی از مؤلفه‌ها و بازوهای مهم قدرت دریایی است که به کمک نیروی دریایی بر دیگر عوامل تأثیر گذاشته تا در راستای تسلط منطقه‌‌ای و اعمال خواسته‌های سیاسی، به‌کار گرفته شود. با توجه به این‌که بخش اعظم صادرات و واردات، به‌خصوص صادرات نفت خام ایران از طریق دریا انجام می‌‌شود، از این جهت، توسعه نیروی دریایی و حضور در اقیانوس‌ها می‌‌تواند توان اقتصادی ایران را بالا برده و بالطبع توان نظامی را نیز گسترش دهد. گسترش قلمرو دریایی، افزایش عمق راهبردی، درک کاربرد تجهیزات در اختیار و درک موقعیت ژئواکونومیک دریایی، گسترش انواع دیپلماسی دریایی، نزدیک کردن تهدید به مرزهای دشمنان، دشمن‌شناسی ژئواستراتژیک و محافظت از دارایی‌های دریایی می‌توانند حاصل تفکر فرماندهی اقیانوسی و از نتایج حضور ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی در اقیانوس‌ها، تلقی شود.