عملکرد اقتصادی دولت چگونه باید ارزیابی شود؟

در توضیح عملکرد اقتصادی دولت سیزدهم، باید مشکلات اقتصادی کشور را در سه لایه از هم تفکیک کرد:

لایه اول فرهنگی و زیرساختی است؛ مانند اینکه فرهنگ کار در کشور ما پایین است یا اینکه اعتماد به کالای خارجی در کشور ما بیش از کالای ساخت داخل است. همچنین مواردی، همانند تجمل‌گرایی و سودگرایی افراطی که در بخشی از اقشار جامعه وجود دارد، در این لایه دسته‌بندی می‌شود.

در لایه دوم، ساختارهای معیوب اقتصادی هستند؛ مانند ساختار بودجه، نظام یارانه‌ها، ساختار نظام بانکی، ساختار توزیع و... .

در نهایت، لایه سوم است که بخش عملکردی بوده و مربوط به اقدامات یا عدم اقدامات در بازه زمانی کوتاه‌مدت است و از حیث مسائل داخلی و خارجی قابل بررسی است.

در حوزه عملکردی دولت به صورت نسبی موفق عمل کرده است و کارنامه قابل دفاعی دارد. در کوتاه‌مدت درآمدهای دولت را افزایش داده، بسیاری از مطالبات را از کشورهای دیگر، مانند عراق وصول کرده، کسری بودجه را تأمین کرده و در بخش درمان، کرونا را با موفقیت مدیریت کرده است.

ذخایر کالاهای اساسی را به حد قابل‌اتکایی رسانده، پنج‌میلیون نفر از اقشار ضعیف فاقد بیمه درمان با هزینه دولت بیمه شده‌اند، هزینه‌های درمان بیماری‌های صعب‌العلاج برای این افراد رایگان شده، تجارت با همسایگان به شدت رونق گرفته است و ده‌ها مورد دیگر که مجال پرداختن به آنها نیست.

در حوزه اصلاح ساختارهای اقتصادی، دولت با کمک مجلس یک سری اقدامات شجاعانه انجام داده است؛ مانند جراحی اقتصادی با هدف اصلاح ساختار نظام یارانه کشور، عرضه خودرو در بورس که در میان‌مدت سفته‌بازی در این بازار را از بین می‌برد، اصلاح تدریجی ساختار بانک‌ها و در حال حاضر نیز به دنبال وضع مالیات بر عایدی سرمایه در بخش مسکن است که می‌تواند بنیان بازار مسکن را اصلاح کند.

در این حوزه اگرچه دولت و مجلس در مقایسه با دولت‌های دیگر اقدامات بسیار خوبی را انجام داده‌اند؛ ولی آثار این اقدامات در میان‌مدت و بلندمدت مشاهده می‌شود و مردم در کوتاه‌مدت کمتر آن را حس می‌کنند. این قبیل اقدامات دولت را باید بهترین عملکرد اقتصادی دولت برشمرد.

در اصلاح زیرساخت‌های فرهنگی در بخش اقتصاد انتظار کار زودبازده از دولت وجود ندارد؛ ولی برخی اقدامات تأثیر مثبتی بر اصلاح فرهنگ اقتصادی در جامعه دارد؛ برای نمونه، اگر دولت بتواند درآمد دلالی را کاهش داده و درآمد تولیدکننده را افزایش دهد، می‌تواند به تدریج فرهنگ کار را بهبود ببخشد.

معافیت مالیاتی در مشاغل کوچک و کاهش مالیات از ۲۵ درصد به ۲۰ درصد از جمله اقداماتی است که در حوزه فرهنگ اقتصادی تأثیرگذار است؛ اما در مجموع اقدامات دولت در حوزه اصلاح فرهنگ اقتصادی چندان چشمگیر نبوده است.