پاسخ جهان به آلاینده‌ها

بیش از ۹۰درصد مردم در سراسر جهان هوایی را استنشاق می‌کنند که با توجه به معیارهای سازمان بهداشت جهانی، آلوده تلقی می‌شود و می‌تواند بیماری‌های بسیاری را با خود به همراه داشته باشد. هر ساله حدود هفت میلیون مرگ زودرس ناشی از بیماری‌های مغزی، قلبی و سرطان ریه گزارش می‌شود که آلودگی هوا عامل آنها بوده است.

با توجه به اهمیت افزایش آگاهی مردم نسبت به آلودگی هوا و تلاش برای بهبود کیفیت هوا، در ایران روز ۲۹دی به‌عنوان روز ملی هوای پاک نام‌گذاری شده است. امروز در دیگر کشورهای جهان نیز برای کاهش آلودگی هوا تدابیر و برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته که نیازمند همکاری مردم و مسئولان هستند که از میان آنها می‌توان به ممنوعیت استفاده از خوردوهای آلاینده و افزایش فضای سبز اشاره کرد. در ادامه برخی از مؤثرترین راهکارهایی که تاکنون در شهرهای مختلف اجرایی شده‌‎اند را مرور می‌کنیم.

پایش کیفیت‌ هوا با ربات‌ها و درختکاری هدفمند

سئول، پایتخت کره‌جنوبی، به‌عنوان یکی از آلوده‌ترین شهر‌های جهان شناخته می‌شود. با این حال برنامه جدید این کشور برای کاهش آلودگی هوا بسیار قابل‌توجه است. در سئول ربات‌های مجهز به فناوری ۵G به منظور نظارت بر کیفیت هوا، وضعیت مجتمع‌های صنعتی را بررسی می‌کنند و ماهواره‌ها داده‌های لحظه‌ای از کیفیت هوا را گزارش می‌دهند تا اطلاعات دقیقی در اختیار متخصصان قرار بگیرد و براساس آن برنامه‌ریزی کنند. همچنین دولت کره برنامه ساخت جنگلی برای هدایت باد به مرکز شهر سئول را در پیش دارد. آنها قصد دارند درختانی را در کنار رودخانه‌ها و جاده‌ها بکارند تا هوا را به مرکز شهر هدایت کند و به این ترتیب ذرات آلاینده و معلق در هوا جذب و هوای پاک در مرکز شهر سئول فراهم شود. پیشتر در مسیری متروکه در بالای ایستگاه راه‌آهن اصلی سئول درختکاری انجام شده و کره امیدوار است تا سال ۲۰۳۰ با افزایش ۳۰درصدی فضای سبز و افزایش ۸۰درصدی استفاده از حمل‌ونقل پایدار همچون پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و حمل‌ونقل عمومی، آلودگی هوای سئول کاهش و کیفیت هوا افزایش پیدا کند.

اختصاص بودجه به پروژه‌های انرژی تجدید‌پذیر

نیویورک به‌عنوان یکی از پرجمعیت‌ترین شهر‌های آمریکا و جهان شناخته می‌شود اما طی سال‌های اخیر آلودگی هوا در این شهر مدیریت و کنترل شده است. فرماندار نیویورک با هدف تلاش برای بهبود هوا، ۱.۴میلیارد دلار بودجه برای پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر مانند نیروگاه‌های خورشیدی و مزارع باد اختصاص داده است تا انرژی ۴۳۰هزار خانه تأمین شود. این پروژه بزرگ با هدف استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش آلاینده‌های هوا، انتشار کربن‌دی‌اکسید را تا ۱.۶میلیون تن کاهش می‌دهد که معادل خروج ۳۴۰هزار خودرو از جاده‌هاست. در اقدامی دیگر عوارض عبور از مناطق پر ازدحام شهر برای خودروها در نظر گرفته شده است و خودروهایی که از ایستگاه بازرسی مرکز شهر عبور می‌کنند باید ۱۰ تا ۱۵دلار هزینه پرداخت کنند. انتظار می‌رود این طرح با کاهش تردد خودروها، علاوه‌بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، درآمد ۱۵میلیارد دلاری را نیز به همراه داشته باشد که در بهبود و افزایش سامانه‌های حمل‌ونقل عمومی سرمایه‌گذاری خواهد شد.

ممنوعیت ورود خودروها به مرکز شهر و افزایش مسیر دوچرخه‌سواری

در پاریس، پایتخت فرانسه، ورود وسایل نقلیه آلاینده هوا به مرکز شهر ممنوع شده است و در حاشیه رودخانه سن فضایی برای درختان و عابران پیاده به‌وجود آمده که خوردوها امکان ورود به این محدوده را ندارند. همچنین شبکه خطوط دوچرخه‌سواری در شهر پاریس گسترش پیدا کرده است. اکنون شهردار پاریس قصد دارد این شهر را به شهری برای پیاده‌روی تبدیل کند که در آن نیازمندی‌های ساکنان را می‌توان با ۱۵ دقیقه پیاده‌روی برآورده کرد. با این تدابیر آلودگی هوای شهر پاریس بهبود پیدا خواهد کرد و همین بهبود کیفیت هوا از عوامل مهم جذابیت شهر برای گردشگران در سال‌های آینده نیز خواهد بود.

گام‌هایی برای کاهش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ

می‌توان گفت برنامه‌‌ریزی‌ شهرهای مختلف برای کاهش آلودگی هوا به‌طور کلی بر کنترل حمل‌و‌نقل شهری، افزایش فضای سبز و استفاده از انرژی پاک تمرکز دارد. کاهش استفاده از خوردروها و تشویق مردم به استفاده از حمل‌ونقل عمومی با بهبود این سیستم از راه‌های موثر در کاهش آلودگی هواست. همچنین افزایش مسیرهای امن دوچرخه‌سواری برای شهروندان و فراهم‌آوردن شرایط مناسب استفاده از دوچرخه برای جابه‌جایی‌های شهری می‌تواند تاثیر زیادی بر بهبود کیفیت هوا داشته باشد. در سال‌های آینده نیز با تولید خودروهای برقی احتمالا شاهد جایگزینی این خودروها با بخشی‌ از خودروهای بنزینی و گازوئیلی خواهیم بود و این موضوع می‌تواند نقش مهمی در کاهش استفاده از سوخت‌های آلاینده هوا داشته باشد.

افزایش استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی و دوچرخه

در دوره همه‌گیری ویروس کرونا و قرنطینه، آلودگی هوای در بسیاری از شهرها کاهش چشمگیری یافته بود. بوگوتا، پایتخت کلمبیا نیز از این قاعده مستثنا نبود و پس از آن نیز شهردار بوگوتا اعلام کرد تصمیم دارند با اجرای برنامه‌هایی هوای تمیزی را که در زمان همه‌گیری به دست آوردند از دست ندهند. به این ترتیب سیستم حمل‌ونقل شهری که ۷۰درصد آلودگی‌ هوای بوگوتا را به‌وجود می‌آورد، اصلاح شد. در این شهر استانداردهای سختگیرانه‌ای برای انتشار گازهای گلخانه‌ای از کامیون‌ها و سایر وسایل نقلیه سنگین آلاینده‌ وضع شده است. همچنین سامانه ریلی کاملا برقی با توانایی جابه‌جایی هشت میلیون نفر توسعه داده شده و در مجموع ۵۵۰‌کیلومتر مسیر دوچرخه‌سواری برای استفاده شهروندان فراهم شده است تا با افزایش دوچرخه و وسایل حمل‌ونقل عمومی کیفیت هوا بهبود یابد. از دیگر برنامه‌های کلمبیا برای کاهش آلودگی هوای بوگوتا افزایش پوشش گیاهی این شهر تا سال ۲۰۳۰ به‌خصوص در مناطق جنوب غربی شهر است که بیشترین غلظت آلودگی هوا را دارد و به این ترتیب هوای پاک برای همه شهروندان فراهم خواهد شد.

استفاده از سوخت پاک برای کاهش گازهای گلخانه‌ای

دولت کانادا برنامه گسترده‌ای برای کاهش آلودگی هوا و انتشار گازهای گلخانه‌ای و در نتیجه مقابله با تغییرات آب و هوایی دارد که تا سال ۲۰۳۰ انتشار گازهای گلخانه‌ای را ۴۰درصد نسبت به سال ۲۰۰۵ کاهش خواهد داد و آنها امیدوارند با این برنامه تا سال ۲۰۵۰ انتشار گاز گلخانه‌ای به صفر برسد. به این منظور دولت کانادا پروژه‌هایی را برای کاهش وابستگی به گازوئیل ترتیب داده است و همچنین مردم را به خرید خودروهای بدون آلاینده تشویق می‌کند. با بهبود کیفیت سوخت و وضع استانداردهایی برای استفاده از سوخت پاک، آلاینده‌هایی مانند سرب، گوگرد و بنزن کاهش خواهد یافت. استفاده از سوخت پاک و انرژی پاک و کاهش استفاده از سوخت کربن در حمل‌ونقل تا سال۲۰۳۰ کیفیت هوا را بهبود و انتشار گازهای گلخانه‌ای را به طور چشمگیری کاهش خواهد داد.

روزنامه جام جم