تأمین‌کتاب از روستا تا زندان

درباره علیرضا ملکی

دهه هفتادی است و قطعا یکی از جوان‌ترین مدیران عرصه فرهنگی. اگر یک‌سال دیرتر به دنیا می‌‌آمد می‌شد دهه هشتادی. گرچه روحیه و انرژی و انگیزه‌اش چیزی از دهه هشتادی‌های جسور کم ندارد. درسخوان بوده تا آنجا که در آزمون استعدادهای درخشان قبول شده و عضوی از خانواده سمپادی‌ها می‌شود. پدرش توی بازار در کار پخش مواد غذایی فعالیت می‌کرد و او هم از ۱۰ سالگی روزی چند‌ساعت در بازار کنار دست پدرش کار می‌کرد. سرنوشت غریبی که کمی‌ بعدتر این دانشجوی حقوق را از دنیای برنج و بنشن و روغن به دنیای کتاب پیوند می‌دهد.

قصه تولد کتابرسان

نطفه کتابرسان در سال ۹۵ شکل گرفت. دو کتاب (دختر شینا و سلام بر ابراهیم) سر و کله‌شان در فروشگاه کامپیوترفروشی آقای شاملو و آقای یاراحمدی پیدا شد. پس از خواندن این دو کتاب، این دو شریک احساس کردند که باید دیگران را هم به خواندن این دو کتاب دعوت کنند. چیزی نگذشت که در ویترین فروشگاه در کنار قطعات کامپیوتر و سرور، چند جلد دختر شینا و سلام بر ابراهیم نیز جا خوش‌کرده و مشتریان فروشگاه را برای خرید جذب کرد. تجربه فروش این دو کتاب، تجربه شیرین و موفقی بود و باعث شد کتاب‌های دیگری نیز به آن قفسه‌ها راه پیدا کند؛ کتاب‌هایی که قبلا خوانده شده و از نظر آقای شاملو ارزش مطالعه داشتند. به تدریج حجم کتاب‌ها زیاد شد و یک نیرو برای قسمت فروش کتاب‌های خوب استخدام شد. کتاب‌هایی که همگی با ۲۵ درصد تخفیف فروش می‌رفتند. اواسط سال ۹۵ کتابرسان سر و شکل رسمی‌تر و جدی‌تری پیدا کرد و در شبکه‌های مجازی نیز فعال شد. کم‌کم درخواست‌هایی از شهرهای دیگر رسید که بوی توسعه و شکل‌گیری یک کسب و کار کتابی جدی را می‌داد.

نماینده‌های عاشق

با بزرگ‌شدن تدریجی کتابرسان در سال ۹۶ و گسترش انبار و فضای فیزیکی و افزایش کتاب‌ها، بسیاری از افراد عشق کتاب در سراسر کشور ابراز تمایل کردند از الگوی کتابرسان استفاده کرده و کتاب‌های خوب را معرفی و به فروش برسانند. این مساله و ذات مدل قابل تکثیر کتابرسان باعث شد تا به سرعت نماینده‌هایی در نقاط مختلف کشور به فروش کتاب بپردازند. مثلا دو خواهر در یکی از روستاهای بندرعباس طلاهای‌شان را فروختند و با خرید کتاب از ما کارشان را در گلزار شهدای بندرعباس شروع کردند. یا کارمندی در یکی از مناطق آموزش و پرورش قفسه‌ای از اتاق کارش را به فروش کتاب اختصاص داد. تا الان کتابرسان بیش از ۲۰۰ نماینده در سراسر کشور دارد. نمایندگانی که به کتاب علاقه‌مند هستند، دغدغه دارند و از پس کار اجرایی برمی‌‌آیند.

غربال‌کردن کتاب‌ها

کتابرسان هر کتابی نمی‌فروشد، کتاب‌ها کاملا غربال شده و بعد به مشتری عرضه می‌شود. کتاب‌هایی که وارد چرخه کتابرسان می‌شوند، ابتدا به صورت کامل مطالعه شده سپس یک فرم ارزیابی برای کتاب هست که پرمی‌شود و اگر شاخص‌های منظورشده در ارزیابی را کسب کند، وارد چرخه کتابرسان می‌شود. برای همین است که تاکنون فقط ۲۱۰۰ جلد کتاب به فروشگاه ما راه پیدا کرده‌ است. کتاب‌های فروشگاه ما باید سه شاخصه داشته باشد:
۱.حتما دغدغه‌ای را حل کنند. ۲.جذاب و روان باشند. ۳.باعث رشد در خواننده شوند و چیزی را به مخاطب اضافه کنند.

پخش کتابرسان

از سال ۹۹ با توجه به درخواست‌هایی که وجود داشت، وارد تامین کتاب برای کتابفروشی هم شدیم. خرید نقدی از کتابرسان باعث تخفیف بسیار خوبی برای کتابفروشی‌ها می‌شود و تامین کتاب از ما چند مزیت دیگر هم برای کتابفروشی‌ها دارد. مهم‌ترینش این است که کتاب‌هایی اینجا عرضه می‌شود که حتما به لحاظ محتوایی تایید شده باشد.
دوم این که برای آن کتاب تبلیغ شده و تولید محتوای تبلیغی حاضر و آماده برایش وجود دارد و سوم این که کتاب‌ها به صورت رایگان برای کتابفروش‌ها ارسال می‌شود. البته در خرید‌های خرد بالای ۲۰۰ هزار تومان هم ارسال رایگان است و برای روستاها هر کتابی با هر قیمتی بدون پیش‌شرط، رایگان ارسال می‌شود.

کارویژه‌های کتابرسان

کتابرسان به عنوان یک مجموعه جهادی کتاب‌محور چند کار ویژه برای خودش تعریف کرده و آنها را انجام می‌‌دهد.

کتابی را پروژه می‌کنیم: سالی سه کتاب را در دستور کار ویژه می‌گذاریم و به صورت خیلی خاص و وسیع برای آن کتاب تبلیغات کرده و مراسم و نشست برگزار می‌کنیم. مثل رویدادی که در مشهد برای کتاب ویلون‌زن روی پل انجام دادیم که بزرگ‌ترین جشن امضای تاریخ کشور هم شد. در نظر داریم هر چهار ماه یک‌بار حتما یک پروژه کتابی داشته باشیم.

رساندن کتاب به قوه عاقله: ما وقتی یک کتاب خوبی می‌بینیم که فکر می‌کنیم قادر است به حل مساله‌ای کمک کند آن کتاب را برای تصمیم‌گیرندگان آن عرصه ارسال می‌کنیم؛ مثلا برای نمایندگان مجلس، معاونین قوه قضاییه، مدیران فرهنگی استان‌ها و...

مداخله: برخی مراکز هستند که باید برای مراجعان خود کتاب بخرند. به عنوان مثال زندان‌ها از مراکزی است که ردیف بودجه خرید کتاب دارند و هرسال تعداد قابل توجهی کتاب برای زندان‌ها خریداری می‌شود ولی کتاب‌هایی که اصلا به درد زندانی‌ها نمی‌خورد. کتابرسان وارد این عرصه شده، کتاب‌هایی بر اساس جرایم، روحیات و مسائل زندانی‌ها معرفی و عرضه می‌کند. این کار از زندان مشهد شروع شده و بنا به آمار مسئولان زندان، کتابخانه زندان با استقبال بیشتری به نسبت گذشته مواجه شده است.

تعریف عملیات: رفت و آمدها به زندان باعث به وجودآمدن طرحی شد که ما آن را تعریف عملیات می‌نامیم. در قانون ۲۵ جرم تعریف شده که این جرایم یک سال زندانی دارد و ما با طرح جایگزین حبس و با همکاری قاضی، کتابی را به مجرم معرفی می‌کنیم که آن را بخواند و در سایت کتابرسان امتحان دهد و به جای حبس‌کشیدن پس از موفقیت در آزمون به زندگی عادی‌اش هم ادامه دهد.

افق‌های آینده

ما برای کتابرسان برنامه‌های توسعه‌ای زیادی داریم. از گسترش شبکه توزیع در خارج از کشور گرفته تا راه‌اندازی استودیوی کتابرسان و ورود به بخش کتب کودک به طور ویژه. مرحوم شاملو آرزوها و ایده‌های زیادی برای کتابرسان داشت که ما تلاش می‌کنیم آنها را محقق کنیم. ما همه تلاش‌مان را می‌کنیم تا با معرفی خوب کتاب‌های خوب، کتاب را به سبد خانواده‌ها برگردانیم و برای رساندن کتاب به خانه‌ها ایده و فکر و دغدغه داریم.

کتاب قسطی

کاغذ گران شده و کتاب هم مانند همه چیزهای دیگر گران شده است. ما در کتابرسان طرح فروش اقساطی کتاب هم داریم و باورمان این است کتابخوان‌ها خوش‌حساب هستند. بنابراین بدون هیچ ضمانتی مشتریان ما می‌توانند کتاب‌های‌شان را قسطی بخرند. و جالب است که تاکنون بدحساب هم نداشته‌ایم.

دکتر سیدمحمد صاحبکار خراسانی

کتابرسان از ابتدا در کنار خود یک نفر را دید که جدای از بدنه نیروی انسانی از اولین روزهای شکل‌گیری ایده و عملیات در کنارش بود و با راهنمایی‌ها و حمایت‌های بی‌نظیر خود به بال و پرگرفتن مجموعه کمک کرد. این فرددکتر سیدمحمد صاحبکار خراسانی است. ایشان پیش از این به عنوان ریاست مرکز شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان در معاونت علمی‌ و فناوری ریاست‌جمهوری، مدیرکلی دفتر سیاستگذاری علم و فناوری در معاونت علمی‌ و فناوری ریاست‌جمهوری و مدیرکلی امور استان‌ها در معاونت علمی‌ و فناوری ریاست‌جمهوری فعالیت کرده است و اکنون نیز به عنوان معاون راهبردی قوه قضاییه خدمت می‌‌کند.