آژیر هشدار برای مصرف بی‌رویه گاز

حالا با فرارسیدن روز‌های انتهایی پاییز چراغ هشدار مصرف گاز روشن شده است. اولین چراغ را هم مدیر امور هماهنگی گازرسانی کشور در گفتگو با صداوسیما روشن کرد. با این‌که مسلم رحمانی یادآور شد اوضاع تحت کنترل است، اما با اشاره به سررسیدن روز‌های خاکستری رنگ آذر ماه که دمای هوا را به طور متوسط به ۶تا ۷درجه در پایتخت و نصف این میزان در مناطق سردخیز رسانده، هشدار داد روزانه ۱۰تا ۱۵درصد افزایش مصرف گاز را در کشور تجربه می‌کنیم. ۱۵آذر یکی از پرچالش‌ترین روز‌های این پاییز خاکستری برای شرکت گاز بود. تابیده شدن چراغ هشدار نشان داد در این روز میزان مصرف به ۶۰۰میلیون مترمکعب رسید؛ گرچه این رقم با قله تاریخی آذر ۱۴۰۰ فاصله دارد، اما همچنان هشدار برانگیز است.

۷۰درصد مصرف در خانه‌ها
مقام‌های امور گاز، تلاش کرده‌اند پرمصرف‌ها را با قطع یارانه مصرف گاز خانگی توجیه کنند. تبلیغات شهری هم به صورت پررنگ بر متعادل نگه داشتن دمای خانه‌ها بین ۱۸تا ۲۱درجه تاکید دارد؛ به نوعی هم کار فرهنگی شده هم تنبیهی و تشویقی. با توجه به این‌که حجم مصرف روزانه گاز روز‌های اخیر به ۷۰۰میلیون مترمکعب ثبت شده در تاریخ نزدیک است، به نظر می‌رسد این هشدار‌ها را باید بسیار جدی گرفت. یادآوری‌اش ضروری است که سهم مصرف خانگی از کل مصرف به ۷۰درصد می‌رسد. این در شرایطی است که سالانه از ۸۲تا ۸۳میلیارد دلار یارانه گاز، رقمی حدود ۵۸میلیارد دلار آن در بخش خانگی توزیع می‌شود. ایرانی‌ها به طور متوسط سالانه 6.7 برابر متوسط مصرف کشور‌های دیگر گاز مصرف می‌کنند.

چین، بهترین الگوی مصرف
کل مصرف گاز ایران در سال ۱۴۰۰ به ۲۳۸میلیارد مترمکعب رسید. این در حالی است که آمار‌های ثبت شده در سایت world population review نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۹ به ۲۳۳میلیارد مترمکعب می‌رسید. با این‌که ایران در مصرف گاز، جزو مصرف‌کنندگان اول نیست، اما این رقم نسبت به جمعیت آن رقم بالایی محسوب می‌شود. آمریکا به عنوان یکی از مشترکان پرمصرف گاز جهان حدود ۹۰۰میلیارد مترمکعب گاز مصرف می‌کند، اما جمعیت این کشور به بیش از ۳۳۱میلیون نفر می‌رسد. جمعیت ۸۵میلیون نفری ایران پس از آمریکا، روسیه و چین بزرگ‌ترین مصرف‌کننده ذخایر گازی جهان محسوب می‌شود. روس‌ها با ۱۴۳میلیون نفر جمعیت ۴۱۱میلیارد مترمکعب گاز مصرف می‌کنند. چین هم با یک‌میلیارد و ۴۱۲نفر مصرف‌کننده، تنها ۳۳۰میلیارد مترمکعب از گاز را وارد صنایع و خانه‌های شهروندان خود می‌کند. در نتیجه از میان این چهارکشور، چینی‌ها بهترین الگوی مصرف را مستقر کرده‌اند؛ در حالی که چینی‌ها پس از آمریکا با تولید ناخالص داخلی ۱۶هزار میلیارد دلاری، دومین قدرت برتر اقتصادی جهان محسوب می‌شوند.

نسبت مصرف گاز به تولید ناخالص
با این همه، چین توانسته این حجم مصرف را در کشوری رقم بزند که مساحتش تقریبا هم اندازه آمریکاست. می‌توان نتیجه گرفت حجم مصرف گاز زمانی در بهترین حالت آن قرار دارد که با افزایش تولید ناخالص داخلی همراه باشد. چنانچه مصرف گاز بالا باشد، اما حجم تولید در حال کاهش، معنایی جز هدررفت منابع ندارد. ایران با لحاظ کردن مبنای قیمت ۲۰هزار تومانی برای دلار در سال ۱۴۰۰، تولید ناخالصی معادل ۴۲۵میلیارد دلار دارد. این عدد بر اساس نرخ ۲۰هزار تومانی برای هر دلار به دست آمده است. نرخ یاد شده میانگینی برای سبد نرخ دلار (نیمایی، آزاد و...) است. با در نظر گرفتن این عدد برای تولید ناخالص و نسبت آن با یارانه‌ای که ادعا می‌شود برای کاهش هزینه‌های مصرف گاز تامین می‌شود، می‌توان به این نتیجه رسید که حدود ۲۰درصد اندازه اقتصاد ایران به جیب مصرف‌کنندگان گاز برمی‌گردد.

تقویت سرمایه‌گذاری در زیرساخت
در کل سیاست‌های تنبیهی، تشویقی و فرهنگی نمی‌توانند در بلندمدت مصرف گاز ایران را متناسب به اندازه اقتصاد و رشد سالانه آن مدیریت کنند، چرا که صنعت گاز برای تامین جمعیت رو به رشد کشور، نیاز به سرمایه‌گذاری دارد. بر اساس گزارش مجلس شورای اسلامی تا سال ۱۴۲۰ به حدود ۶۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شامل ۲۵میلیارد دلار برای اجرای طرح‌های نگهداری تولید (عمدتا در میدان پارس جنوبی) و ۳۵میلیارد دلار برای توسعه میادین جدید نیاز است. در نتیجه یا باید سرمایه‌گذاری جدید صورت گیرد یا این‌که بخشی از یارانه‌هایی که صرف کاهش هزینه‌های گاز می‌شود را به حوزه سرمایه‌گذاری منتقل کرد. طبق گزارش مجلس، در صورت انجام نشدن سرمایه‌گذاری تولید گاز شیرین با روند کاهشی به حدود ۸۱۵میلیون مترمکعب در روز در سال ۱۴۱۲خواهد رسید. همچنین در صورت سرمایه‌گذاری نکردن تولید گاز از میدان گازی پارس جنوبی به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز کشور از حدود ۶۸۰میلیون مترمکعب تولید روزانه در سال ۱۴۰۱ به روزانه ۳۵۰ میلیون مترمکعب در افق ۱۴۱۰ خواهد رسید.

روزنامه جام جم