بحث مربوط به مشارکت زنان وسهیم شدن آنان در امور اجتماعی و اقتصادی ، موضوعی است که در دو دهه اخیر بسیار به آن پرداخته شده و راهکارهای مختلفی نیز برای آن ارائه شده است.
کد خبر: ۱۳۸۶۶۷

روشهای گوناگونی از قبیل آموزش زنان ، سوادآموزی به زنان ، اطلاع رسانی قوی به این قشر از جامعه ، رفع قوانین ضدتبعیض ، پاسخگویی به نیازهای اولیه زنان و ... از جمله راه حل هایی بوده اند که از سوی انجمن ها و گروههای مختلف بین المللی برای افزایش مشارکت زنان پیشنهاد شده اند. در این میان مفهومی که تقریبا بتازگی در این مقوله وارد شده ، بحث توانمندسازی زنان است.

در عصری که تلاش می شود از هر نوع سرمایه ای برای ایجاد درآمد و توسعه پایدار بهره گرفته شود، بی اعتنایی به نیمی از سرمایه انسانی جوامع یعنی زنان ، می تواند پیامدهای جبران ناپذیری به ملل دنیا وارد کند. تجربه جهانی ثابت کرده حضور زنان در عرصه عمومی و سطوح تصمیم گیری ، به اصلاح نظام اداری و بهبود کیفیت خدمات دولتی بخصوص در کشورهای در حال توسعه انجامیده است.
از همین روست که در سالهای اخیر نیز ما شاهد فعالیت های گسترده از سوی سازمان های مختلف به منظور افزایش مشارکت زنان در جوامع هستیم. طی فعالیت های جدید در کشورهای مختلف دنیا و از جمله کشور ما، بالا بودن میزان سهم زنان در امور اجتماعی و اقتصادی بیشتر تحت عنوان توانمندسازی زنان بیان می شود. این مفهوم گستره وسیعی دارد و شامل تمام اقداماتی می شود که در نهایت موجب ارتقای جایگاه زن در جامعه از نظر اطلاعات و آگاهی ، مهارت های زندگی ، رفاه و به طور کلی افزایش سطح کیفی زندگی اوست.
با این که این مفهوم تقریبا بتازگی در جوامع در حال توسعه رواج پیدا کرده ، اما نباید فراموش کرد که این مساله درست بعد از جنگ جهانی دوم و همراه با مطرح شدن مفاهیمی چون توسعه پایدار، رشد اقتصادی و توسعه اقتصادی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفت. پس از دهه 70میلادی نیروی انسانی به عنوان مهمترین عامل در توسعه مطرح شد و از همان هنگام نقش زنان در توسعه به عنوان یک راهکار اساسی پیگیری شده است.
از زمان طرح موضوع نقش زنان در توسعه اجتماعی و اقتصادی ، رهیافت های متفاوتی برای رسیدن به هدف عنوان شده که می توان آنها را در 3 دسته کلی جای داد: 1- کارایی 2- مساوات و فقرزادیی 3- توانمندسازی. نظریه کاربردی تر در حال حاضر همان توانمندسازی زنان است. جالب آن که این نظریه از سوی کارشناسان کشورهای آسیایی و آفریقایی در حال توسعه شکل گرفته و در حال حاضر نیز بیشترین فعالیت ها در این زمینه در همین کشورها صورت می گیرد.

توانمندسازی زنان در ایران

در کشور ما جریان توانمندسازی زنان سالهاست آغاز شده و اگرچه ممکن است در ابتدا تحت این عنوان شناخته شده نبوده اما به طور کلی فعالیت های ارزشمندی در این زمینه صورت گرفته است. از جمله این اقدامات طرح سوادآموزی به بزرگسالان بوده که با سرعت و شتاب قابل قبولی ادامه دارد. از آنجا که مساله دانش و آگاهی زنان یکی از مهمترین پیش نیازها جهت توانمند شدن آنهاست ، اقدامات مربوط به سوادآموی زنان ، اهمیت ویژه ای دارد. از سوی دیگر نقش گروههای خودجوش در مناطق محروم کشور و تاثیرگذاری آنها بر خودباوری زنان را نباید فراموش کرد. در نتیجه اقدامات صورت گرفته و فرهنگ سازی های مناسب برای رفع تبعیض علیه زنان ، اکنون شاهد آن هستیم که زنان در عرصه های تحصیل و بویژه تحصیلات عالی بسیار قدرتمند ظاهر شده اند و در مقولات پژوهشی و علمی حضوری پررنگ دارند.
اطلاع رسانی و خدمات مشاوره ای برای کاهش میزان باروری نیز که در حیطه مفهوم توانمندسازی قرار می گیرد در ایران کاملا موفق بوده است. افزایش شاخص های بهداشتی برای زنان ، ایجاد و تقویت احساس امنیت در زنان ، بالا بردن نرخ مشارکت در جامعه و شانس بیشتر زنان برای دستیابی به موقعیت های شغلی بهتر نیز از دیگر دستاوردهای مهم توانمندسازی زنان در ایران بوده است.
به طور کلی فعالیت های توانمندسازی زنان در ایران شامل دو بخش می شود: 1- حذف عواملی که مانع فعالیت های زنان می شود 2- افزایش توانایی و قابلیت آنان. اقدامات و فعالیت های صورت گرفته در این دو بخش نیز خود شامل مواردی همچون اصلاح قوانین ، حذف باورهای سنتی ، حذف خشونت علیه زنان ، کاهش تبعیض جنسیتی و آگاهی و آموزش زنان می شود. اقدامات صورت گرفته برای رسیدن به این اهداف شامل تقویت و ایجاد مراکز مشاوره حقوقی در سطح استان ها، تاسیس انجمن های امدادرسانی و مددکاری برای زنان ، تلاش برای اصلاح قوانین و... است.
اگرچه امکان دارد در زمینه های ذکر شده هنوز فاصله زیادی با ایده آلها داشته باشیم ، اما به نظر می رسد با توجه به جریان شکل گرفته در کشور بتوان در سالهای آینده وضعیت قابل قبول تری را برای زنان ایرانی ببینیم.

توانمندسازی زنان در هند

کشور هند از جمله کشورهای در حال توسعه در دنیاست که عقاید سنتی مربوط به زنان در آن ، پیامدهای اقتصادی و اجتماعی زیادی تاکنون داشته است.
البته در دهه های اخیر با توجه به رشد سریع اقتصادی در این کشور، نقش زنان به منظور حفظ این رشد و از سوی دیگر افزایش روند رشد مورد توجه قرار گرفته است. از همین روست که در سالهای گذشته با توجه به فعالیت های گروههای مختلف از بانک جهانی و تشکلهای غیردولتی در هند شاهد پیشرفت سریعی در زمینه مهارتهای زنان و مشارکت آنان در زمینه های اجتماعی و اقتصادی بوده ایم.

پروسه توانمندسازی زنان در هند بیشتر تحت تاثیر قوانین نامناسب حاکم بر جامعه قرار دارد

به گفته فعالان در زمینه توانمندسازی زنان ، پروسه توانمندسازی در هند بیشتر تحت تاثیر قوانین نامناسبت حاکم بر جامعه قرار دارد و برای رسیدن به اهداف مربوط به جامعه زنان ، اولین اصلاحات باید متوجه سیستم قضایی این کشور باشد. از مهمترین مشکلات در این زمینه قوانین مربوط به خشونت علیه زنان است که با وجود گستردگی در جامعه هند، هنوز قوانین محکمی علیه آن وجود ندارد. گروههای فعال در توانمندسازی زنان هندی برای دستیابی سریع تر به اهداف خود تصمیم گرفته اند حتی از رهبران مذهبی هندی برای فرهنگ سازی جامعه کمک بگیرند و تاکنون نیز پیشرفت های قابل قبولی در زمینه فرهنگ سازی ازدواج ، طلاق و روابط خانوادگی صورت گرفته است.
از دیگر حوزه های فعالیت گروههای توانمندسازی زنان ، پرورش خودباوری در آنها جهت مشارکت در تصمیم گیری است. هدف نهایی از این گونه اقدامات بالا بردن میزان مشارکت زنان هندی در تصمیم گیری های سطح کلان و دولتی است. در این زمینه تلاش می شود هرگونه مانعی که از حضور زنان در جلسات تصمیم گیری جلوگیری می کند حذف شود و مشکلات حقوقی نیز تا حد امکان اصلاح شود. فعالان توانمندسازی زنان در هند بر این باورند که زنان باید در تمامی دستگاه های دولتی یعنی فرهنگ سازی برای حضور زنان در پستهای مختلف کاری همراه با حقوق و مزایایی برابر، از دیگر موارد در دستور کار این انجمن ها و گروههاست.
از آنجا که زنان در هند بخش اعظم جمعیت زیر خط فقر در این کشور را تشکیل می دهند و معمولا از شرایط نامناسب زندگی رنج می برند، پروسه توانمندسازی سعی می کند با آموزش مهارت های مختلف به آنان ، زمینه های خوداتکایی را در آنها فراهم کند. به طور کلی جامعه هند به سبب سنتی بودن و ذهنیت های نادرست در مورد زنان موانع بسیاری را سر راه گروهها و انجمن های فعال توانمندسازی قرار داده اما با وجود این موانع ، تشکلهای مربوط به بانک جهانی و گروههای خودجوش مردمی توانسته اند در سالهای گذشته به موفقیت های چشمگیری دست یابند.
علاوه بر ایران و هند، کشورهای دیگر آسیایی و آفریقایی با توجه خاص به مقوله توانمندسازی زنان و با کمکهای بانک جهانی توانسته اند به بعضی اهداف در زمینه ارتقای جایگاه زنان دست پیدا کنند. با توجه به این که توانمندسازی زنان سومین هدف از اهداف هشت گانه توسعه هزاره است و در سپتامبر 2000 مورد توافق رهبران جهان در اجلاس هزاره ملل متحد قرار گرفت ، انتظار می رود در سالهای آینده تحولات بیشتری در جامعه زنان رخ دهد. از سوی دیگر بر اساس توافقات صورت گرفته در آن اجلاس ، اهداف مربوط به توانمندسازی زنان باید تا سال 2015 محقق شود که با توجه به تلاشها و فعالیت های کنونی در کشورهای مختلف می توان پیش بینی کرد که اگرچه ممکن است این طرح تا سال 2015 به تمام اهداف خود جامه عمل نپوشاند، اما قادر خواهد بود بخش عمده انتظارات را برآورده کند.


پروین درودیان
newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها