نقشه‌راه تحول‌کارآفرینی و جهش‌تولید

زیست‌بوم ملی اشتغال جمهوری اسلامی ایران با هدف ایجاد سالانه بیش از یک‌میلیون شغل در اولین جلسه شورای عالی اشتغال دولت سیزدهم با حضور رئیس‌جمهور رونمایی و وزارت تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی به‌صورت مستقیم مسئول ناظر بر تحقق آن شد.

ازجمله فعالیت‌هایی که ذیل زیست‌بوم اشتغال اجرایی شده است می‌توان به تدوین و ابلاغ برش استانی تعهد اشتغال دولت سیزدهم تا پایان سال۱۴۰۱ برای ایجاد بیش از یک‌میلیون و ۲۵۰هزار شغل و تعامل، نظارت، پایش و پیگیری اجرای برنامه‌های اشتغال در سطح استانی از طریق کارگروه‌های اشتغال استان‌ها، هماهنگی و نظارت بر اجرای برنامه‌های بسته اشتغال مناطق مرزی و تدوین سازوکار اجرایی برنامه ملی تقویت کسب‌وکار، معیشت مرزنشینان و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق مرزی اشاره کرد. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به‌عنوان دستگاه برتر در صدور مجوز‌های کسب‌و‌کار در این مدت تسهیل مجوز‌های کسب‌و‌کار برای اشتغال‌آفرینی و ایجاد زیرساخت‌های لازم جهت صدور الکترونیکی از مسیر درگاه ملی مجوز‌ها به‌خصوص در حوزه مشاغل خانگی با ثبت ۴۸۸ عنوان شغلی به‌صورت آنی و مجوز ۲۵ عنوان دیگر در طول سه روز را در دستورکار داشته است.

 

پس از اجرای شش‌ماهه این برنامه و بررسی‌های آماری در تابستان ۱۴۰۱، نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ساله و بیشتر به ۸.۹درصد رسیده است که این نرخ کمترین نرخ بیکاری تابستان در ۱۸سال اخیر به شمار می‌رود. با توجه به بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ ساله می‌توان گفت در تابستان ۱۴۰۱، ۱۶.۲درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند. این درحالی‌است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به تابستان ۱۴۰۰، به میزان ۱.۴درصد کاهش یافته است. با توجه به این آمار، تعداد بیکاران از تابستان ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، از دومیلیون و ۴۹۶هزار نفر به دومیلیون و ۳۳۳هزار نفر کاهش یافته است. همچنین طبق آمار رسمی سازمان تأمین اجتماعی، از ابتدای فروردین‌تا پایان مرداد ۱۴۰۱ تعداد کل بیمه‌شدگان (که نماینده‌ای از بخش عمده‌ای از شاغلان رسمی هستند) با افزایش ۳درصدی نسبت به آمار مشابه سال گذشته به بیش از ۱۵میلیون و ۸۰هزار نفر افزایش یافته است.

در راستای اجرای برنامه دولت مردمی سیزدهم برای ایجاد سالانه یک‌میلیون شغل توسط استان‌ها و دستگاه‌های اجرایی از ابتدای ۱۴۰۱ تا ۲۶ مهر، بیش از ۶۵۰هزار نفر اشتغال به تفکیک استان‌های کشور در سامانه ملی رصد اشتغال کشور ثبت شده است. یعنی بیش از ۵۰درصد از برنامه ۱.۲۲۲.۹۴۵نفر اشتغال تعهدشده در سال‌جاری محقق شده است.

از دیگر برنامه‌های معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که ذیل زیست‌بوم اشتغال طرح‌ریزی شده است «برنامه نظام جامع پایش اشتغال کشور» است که برای اولین‌بار در کشور و در راستای مطالبات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) مبنی بر جلوگیری از انحراف منابع حوزه کار‌آفرینی توسط مرکز ملی پایش سیاست‌ها و برنامه‌های اشتغال اجرایی شده و مشتمل بر سه سطح نظارتی (پیامکی/ تلفنی/ میدانی) است که نظارت هوشمند و میدانی به کمک سامانه نظارت میدانی سانار و توسط مراکز مشاوره کارآفرینی انجام می‌شود.

 

در راستای اجرای برنامه‌های زیست‌بوم اشتغال و طبق بند (ب) تبصره ۱۶ بودجه ۱۴۰۱، ۱۰۲۰هزارمیلیارد ریال تسهیلات قرض‌الحسنه جهت اشتغال‌آفرینی در نظر گرفته شده که برای سازمان بهزیستی کشور مبلغ ۱۰۰هزارمیلیارد ریال و کمیته امداد امام‌خمینی (ره) مبلغ ۲۵۰هزارمیلیارد ریال در نظر گرفته شده است که در شش‌ماهه اول سال‌جاری مبلغ ۷۰.۹۸۱میلیارد ریال به مددجویان تحت پوشش کمیته، پرداخت شده و تاکنون حدود ۴۰درصد مبلغ ابلاغی تحقق یافته است. در این تبصره مبلغ ۵۰هزارمیلیارد ریال برای صندوق نوآوری و شکوفایی و ۶۲۰هزارمیلیارد ریال برای استانداری‌ها در نظر گرفته شده است. در سال گذشته از سرجمع ۲۸۰هزارمیلیارد ریال منابع بند (ب) تبصره ۱۶ بیش از ۱۶۰هزارمیلیارد ریال معادل ۶۰درصد از منابع در قالب تسهیلات اشتغال‌زایی به اقشار محروم و حوزه دانش‌بنیان پرداخت گردیده است.

 

با توجه به این‌که اشتغال، امری تک‌بعدی و صرفا تسهیلات‌محور نیست در نتیجه اشتغال‌آفرینی گسترده، نتیجه تقسیم کار در منظومه‌ای منسجم و چندبعدی متشکل از مردم، صاحبان کسب‌وکار و دولت است که معاونت اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با راه‌اندازی پایگاه‌های مردمی اشتغال‌آفرین و با استفاده از ظرفیت مساجد، پایگاه‌های بسیج، گروه‌های جهادی، هیئآت و سازمان‌های مردم‌نهاد در قالب تعاونی‌های خدمات اشتغال این فناوری اجتماعی بومی را براساس زیست‌بوم ملی اشتغال سازمان‌یافته طراحی کرده است که با استفاده از این پایگاه‌ها، ارائه خدمات اشتغال‌آفرین به مردم واگذار می‌شود. با وجود این می‌توان گفت فرآیند رونق اقتصادی که از سال گذشته آغاز شده ممکن است با همراه شدن با تله جمعیتی با اختلال مواجه و ایران در سال‌های آینده دچار کمبود نیروی کار شود. به این منظور، انگیزه‌سازی و مهارت‌افزایی در میان جوانان جهت آمادگی ورود به مشاغل تکنیکی در ابتدای جوانی از برنامه‌های جدید وزارتخانه است. اینگونه کشور از تله کمبود نیروی کار رها می‌شود.