نهاد کتابخانههای عمومی کشور، بهعنوان سازمان عمومی غیردولتی و از حیث تاریخ تأسیس (۱۳۸۲) جوان در میان دستگاههای فرهنگی و کتابخانههای عمومی نوین با قدمتی ۱۰۰ساله در ایران، رسالت و نقش مهمی در حوزه کودک و نوجوان بهعهده دارد. با اینکه کتابخانه عمومی به منظور برآورده ساختن نیازهای اطلاعاتی، علمی، پژوهشی، آموزشی، تفریحی و غنیسازی اوقات فراغت عموم افراد جامعه قطع نظر از سن، نژاد، جنسیت، مذهب، ملیت و زبان یا موقعیت اجتماعی آنها به ارائه خدمات کتابداری و اطلاعرسانی میپردازد، اما انس با کتابخانه و نهادینهشدن فرهنگ کتابخوانی باید از کودکان آغاز شده و تداوم یابد.
بر این اساس نهاد، بهعنوان متولی قانونی مدیریت کتابخانههای عمومی در ایران، در کنار توسعه کتابخانههای عمومی (از روستایی و سیار تا شهری و مرکز استانی) و مدیریت بیش از ۳۶۰۰ کتابخانه در سراسر کشور از توجه به حوزه کودک غافل نشده است و این موضوع یک بحث قدیمی با پیشینه جدی است که از بدو شکلگیری نهاد، ایجاد بخشهای کودک در کتابخانهها پیگیری شده و امروز همه کتابخانههای عمومی دارای بخش کودک هستند. همچنین تدارک دیدن و در نظر گرفتن یک مجموعه برای حوزه کودک در کتابخانههای عمومی، نکته دیگری است که مورد توجه ما بوده است. بر این اساس ما نشان «هدهد سفید» را در نهاد پایهگذاری کردیم؛ نشانی که اجزا و ابعاد مختلف و متفاوتی دارد. سرمایهگذاری در بخش کودک در مرحله تجهیز متوقف نمانده و با آموزشهای انجام شده و برنامههای جاری در این بخشها، شکوفا شده است. به منظور تسهیل حضور خردسالان، این گروه سنی به صورت رایگان به عضویت کتابخانههای عمومی درمیآیند. کتابخانه عمومی در بسیاری از نقاط کشور (از جمله روستاها و برخی شهرها) تنها مرکز فرهنگی، اجتماعی ــ محلی و مورد اعتماد خانوادهها، کاربران و مردم است.
کتابداران باانگیزه بخش کودک با علم و آگاهی در این حوزه دارای ویژگیهایی، چون مهارت ارتباطی، حل مسأله و قصهگویی، همکاری بین کودکان، نوآوری و آشنا به مباحث روانشناسی رشد، ترویج خواندن و ادبیات کودکان هستند. علاوهبر کتابخانههای عمومی، نهاد در چند سال گذشته اقدام به راهاندازی کتابخانههای کودک و نوجوان کرده است و در حال حاضر ۱۳کتابخانه در هفت استان با حدود ۲۰۰۰مترمربع زیربنا و بیش از ۶۰ هزار نسخه کتاب به ارائه خدمات ویژه این دو گروه سنی میپردازد.
بخشهای کودک در ۱۱ کتابخانه مرکزی استانها که بعضا مساحتی به اندازه یک کتابخانه دارند، دارای امکانات ویژهای، چون صحنه نمایش، اتاق اسباببازی و انتظار والدین هستند. در ادامه روند افتتاح کتابخانههای مرکزی، بخش کودک کتابخانه مرکزی قم و کتابخانه مرکزی رشت به ترتیب با ۲۵۰ و ۳۰۰ مترمربع زیربنا در آینده نزدیک خدمترسانی خود را آغاز میکند. گروه سنی نوجوان اغلب به دلیل همراه شدن با کودکان یا بزرگسالان از هویت مستقل و نیازهای خود محروم مانده است.
با توجه به این نیاز، بخش نوجوان در این کتابخانهها شامل ساختکده، اتاق علم و بازیهای تعاملی تجهیز شده است.
۳۴ باب کتابخانه سیار در سطح کشور زنجیره خدمترسانی نهاد را تکمیل میکند که هر دستگاه به پنج تا ۱۰ روستا خدمات ارائه میکند که بیشتر آن در حوزه کودکان و نوجوانان انجام میشود. نهاد کتابخانههای عمومی کشور هفته ملی کودک امسال را با دست پر پشت سر گذاشت؛ علاوه بر اجرای برنامههای کتابخانهای، افتتاح اولین کتابخانه کودک و نوجوان استان تهران با نام هدهد سفید با ۲۸۰مترمربع زیربنا با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ارسال ۴۰۵۶ نسخه کتاب به کتابخانههای کودک و نوجوان و ارسال بیش از ۳۰۰ هزار نسخه کتاب کودک و نوجوان به کتابخانههای عمومی سراسر کشور از مهمترین اقدامات این ایام بود.
امیدوارم با تلاش کتابداران و همکارانم و زنجیره اقدامات طراحی شده از تولید کتاب برای نوجوانان تا برنامه تلویزیونی، هدهد سفید پیامآور دانایی و آگاهی برای کودکان این سرزمین باشد؛ انشاءا....
روزنامه جام جم
