گلیسمی، شاخصی که دیگر معتبر نیست

این یافته که نتیجه بررسی‌های این محققان آمریکایی است و در کنفرانس آنلاین انجمن تغذیه آمریکا مطرح شد، نشان می‌دهد شاخص گلیسمی (GI) که با نام‌های شاخص قندخونی و گلوکز هم شناخته می‌شود، نمی‌تواند پیش‌بینی‌کننده قابل اعتمادی در نشان دادن چگونگی تاثیر مواد غذایی روی مقدار قند‌خون افراد باشد.

ایده ایجاد و استفاده شاخص گلیسمی بسیار ساده است. در واقع تمام مواد خوراکی براساس سرعت‌شان در بالا بردن مقدار گلوکز خون نمره‌گذاری می‌شوند. مواد غذایی با شاخص گلیسمی بالاتر از ۷۰، قند‌خون افراد را بسیار بالا می‌برند اما آن دسته از مواد خوراکی که شاخص گلیسمی ۵۵ یا کمتر دارند، قند‌خون افراد را آهسته بالا برده و صدمه‌ای به بدن آنها نمی‌زنند.

مشکلی که اینجا مطرح است، یکسان نبودن سوخت‌وساز بدن افراد است. در واقع سوخت‌وساز هیچ دو نفری شبیه یکدیگر نیست. به‌طور مثال، محققان سال ۲۰۱۶، ۶۳ نفر از داوطلبان را در آزمایشی تحت رژیم غذایی حاوی نان سفید (با شاخص گلیسمی ۳۵ تا ۱۰۳) قرار دادند. وقتی این آزمایش دو بار تکرار شد، قند‌خون همان افراد با یکدیگر و حتی بررسی قبلی حدود ۲۰‌درصد تفاوت داشت. این تحقیق نشان می‌دهد شاخص گلیسمی حتی در شرایط کاملا استاندارد قابل تکرار نیست و نتیجه یکسانی به‌دست نمی‌دهد. این بررسی و تحقیقات دیگر نشان می‌دهد، بسیاری از عوامل، مانند آخرین وعده غذایی فرد یا مصرف نان به همراه پروتئین می‌تواند روی مقدار قند‌خون او اثرگذار باشد. محققان دانشگاه زنان تگزاس در تحقیق جدید خود، افراد مبتلا به پیش‌دیابت را بررسی کردند. مقدار قند‌خون این افراد بیشتر از عادی بود اما آن‌قدر زیاد نبود که بشود آنها را در گروه افراد مبتلا به دیابت نوع۲ قرار داد. محققان، این داوطلبان شرکت‌کننده در آزمایش را که هشت نفر بودند، به مدت یک هفته تحت رژیم غذایی یکسان حاوی نشاسته مقاوم، نوعی نشاسته موجود در جو و لوبیا درآوردند. این نوع نشاسته قند‌خون را تنظیم می‌کند.

محققان در پایان هفته مشاهده کردند که واکنش بدن این افراد که رژیم غذایی کاملا یکسانی داشتند با یکدیگر بسیار متفاوت است. نتیجه این بررسی به این عقیده که، «قند‌خون افراد در برابر غذاها، به یک اندازه بالا و پایین نمی‌شود» صحه می‌گذارد. سودمندی شاخص گلیسمی چندان زیاد نیست و حتی می‌تواند افراد را به اشتباه بیندازد. مثلا، ممکن است فرد با مشاهده عدد شاخص گلیسمی روی یکی از محصولات غذایی، آن را سالم‌تر فرض کند. در حالی‌که هیچ‌کس نمی‌داند بدنش به یک ماده غذایی خاص چه واکنشی نشان می‌دهد. بنابراین آیا زمان آن رسیده که این شاخص را به‌طورکلی حذف کنیم؟ پاسخ دیوید جنکینز، محقق کانادایی که بیش از ۴۰سال پیش این شاخص را معرفی کرده، منفی است. او می‌گوید، شاخص گلیسمی، مردم را درباره مقدار قند‌خون و واکنش بدن‌شان به مواد غذایی متفاوت هوشیار کرده است. درضمن نباید فراموش شود، شاخص گلیسمی تنها یکی از ویژگی‌های مواد غذایی است. با استفاده از این شاخص، مشخص شده بین شاخص گلیسمی بالای مواد غذایی مختلف و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی ــ عروقی و مرگ زودرس، ارتباط مستقیمی وجود دارد و این شاخص نشان می‌دهد خوراکی‌هایی مانند دونات و نوشابه‌های گازدار، به‌طور کلی چندان سالم نیستند. محققان دانشگاه تگزاس می‌گویند، بهتر است به جای نگرانی در مورد شاخص گلیسمی، به‌طور کل از رژیم غذایی سالم که حاوی ماهی، غلات کامل و سبزیجات فراوان است، استقبال کرده و تا حد امکان از مصرف گوشت قرمز و نوشیدنی‌های پرشکر پرهیز کنیم.

منبع: New Scientist