توسعه گردشگری دوستدار محیط‌زیست

از جنگل‌های هیرکانی به عنوان «فسیل زنده» یا «موزه طبیعی» و مادر جنگل‌های جوان اروپا و شمال آمریکا یاد می‌شود؛ زیرا خاستگاه و یکی از مهم‌ترین پناهگاه‌های غرب اوراسیا برای گونه‌های گیاهی باقیمانده از دوران سوم زمین‌شناسی، گونه‌های نادر و در معرض خطر گیاهی و جانوری و گونه‌های بومی محلی و منطقه‌ای و جهانی یگانه به شمار می‌روند.

این جنگل‌های کمربندی عمدتا از نوع جنگل‌های معتدله پهن‌برگ خزان‌کننده با سابقه تکامل ۵۰ میلیون‌ساله هستند که در امتداد سواحل جنوبی دریای کاسپین از آستارا در استان گیلان تا گلیداغی در استان گلستان قرار دارند.
۳۰۶هزار هکتار از بهترین و دست‌نخورده‌ترین بخش‌های جنگل‌های هیرکانی در قالب ثبت سریالی با ۱۲سایت و ۱۵لکه در پنج استان، در تاریخ ۱۹تیر ۹۸ برابر با ۱جولای ۲۰۱۹، در چهل و سومین گردهمایی جهانی یونسکو در کشور آذربایجان، باکو، به عنوان دومین میراث طبیعی ایران، براساس معیار ۹، به شماره ۱۵۸۴، در فهرست میراث‌جهانی یونسکو ثبت شده‌است تا این میراث باستانی یگانه به نام ایران و برای جهانیان تا ابد باقی بماند.
از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده حیات جنگل‌های هیرکانی، دست‌اندازی‌های انسان به این میراث بی‌بدیل بشری است. ویلاسازی، سدسازی، قطع بی‌رویه، قاچاق چوب، زباله، چرای بیش از حد دام، شکار غیرقانونی و تجاوز به عرصه و حریم منابع طبیعی از مهم‌ترین دلایل تهدیدکننده بقایای این جنگل‌های باستانی است که قدمتی بیش از تاریخ بشری دارند. با وجود تهدیدات بسیار، در شیب‌های تند و غیرقابل دسترس و ارتفاعات بالا، بخش‌های وسیعی از جنگل‌های هیرکانی همچنان روند تکامل طبیعی خود را می‌پیمایند و ما را بر آن می‌دارند که در حفاظت از این گنجینه ارزشمند باستانی بکوشیم. ساماندهی دام و دامدار، توانمندسازی روستاییان، ممانعت از ساخت و ساز در محوطه‌های جنگلی، آموزش و افزایش آگاهی‌های همگانی در مورد جنگل و ارزش‌های وابسته به آن، ساماندهی زباله و بازیافت پسماندها، گردشگری پایدار و آموزش راهنمایان گردشگری بر پایه اصول طبیعت‌گردی از راهکار‌های مقابله با تخریب بیشتر این جنگل‌های باستانی است.
استان گیلان افزون بر زیبایی کم‌نظیر جنگل‌های هیرکانی و مردمانی خونگرم و مهمان‌نواز به سبب نزدیکی به دریا و بهره‌مندی از زیرساخت‌های گردشگری، حضور اقوام گوناگون، صنایع‌دستی، خوراک‌های متنوع و... زمینه‌ساز توسعه گردشگری بر پایه اصول توسعه پایدار را فراهم می‌کند. از جمله مناطق بسیار دیدنی در نزدیکی سایت‌های هیرکانی باید به قلعه رودخان و ماسوله در نزدیکی سایت گشت‌رودخان، قله درفک، غار دربند رشی، تپه‌های باستانی مارلیک و غار اسپهبدان در نزدیکی سایت سیاهرود رودبار، قلعه صلصال و روستای بسیار زیبای سوباتان و گورستان باستانی آن در نزدیکی سایت لیسار اشاره کرد. افزون بر این‌ها زیبایی‌های طبیعت در این مناطق از جمله قله‌های مرتفع و زیبا، آبشار‌های دیدنی، دره‌های ژرف و غار‌ها می‌تواند سبب جذب گردشگران طبیعت از درون و بیرون از کشور شود.