گزارش ویژه «جام‌جم» درباره وضعیت نامناسب لوازم یدکی / قاچاق، تقلب و گرانی

به گزارش جام جم آنلاین، بازار لوازم‌یدکی خودرو این روز‌ها با آشفتگی عجیبی همراه شــــــــــده است. علاوه‌بــــــــــــــر قیمت‌گذاری سلیقه‌ای و تفاوت فراوان قیمتی میان دو نمایندگی از یک شرکت، کالا‌های قاچاق و تقلبی کار را برای فروشندگان این قطعات نیز سخت کرده به‌طوری‌که هنگام خرید یک قطعه فروشنده هیچ تضمینی در خصوص کیفیت کالا یا اصالت آن نمی‌دهد و تنها به این جمله بسنده می‌کند: «ببرید ان‌شاءا... که خوب است.»

فعالان این حوزه افزایش قیمت لوازم‌یدکی داخلی و از سوی دیگر ضعف در خدمات پس از فروش خودروسازان را دلیل اصلی قاچاق و داغ شدن بازار لوازم‌یدکی تقلبی عنوان کردند. به گفته امیرمحمد پرهام‌فر، مدیرکل دفتر مبارزه با قاچاق ارز و پولشویی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، در سال‌های ۹۵ و ۹۶ بین یک‌میلیارد و ۳۰۰ تا یک‌میلیارد و ۵۰۰میلیون دلار واردات قاچاق لوازم‌یدکی خودرو داشتیم که این عدد در سال ۹۷ به حدود دومیلیارد دلار رسید و در سال ۹۸ نیز شاهد واردات غیرقانونی دومیلیارد و ۴۰۰میلیون دلاری قطعات خودرو بوده‌ایم که این رقم طی دو سال گذشته افزایش بیشتری را تجربه کرده است.

مهدی برادران معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز از سهم ۳۰ درصدی لوازم‌یدکی قاچاق در بازار خودرو خبر داد و گفت: در راستای مبارزه با قاچاق، کالا‌های تقلبی، بی‌کیفیت و غیراستاندارد کار جدیدی در وزارت صمت با همکاری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز آغاز شده است که لوازم‌یدکی خودرو جزو اولویت‌های نخست در اجرای این طرح است.

محمدرضا نجفی‌منش، رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان در گفتگو با خبرنگار جام‌جم کمبود نظارت بر مراکز فروش لوازم‌یدکی را عامل اصلی قاچاق لوازم‌یدکی و وضعیت اسفناک بازار عنوان کرد و گفت: متأسفانه نظارت دقیقی بر فروشندگان لوازم‌یدکی صورت نمی‌گیرد؛ در طرح‌های گذشته با وجود اعلام آمادگی انجمن قطعه‌سازان برای همکاری به‌منظور شناسایی فروشندگان قطعات تقلبی و قاچاق، استقبالی از طرف دستگاه‌های ذی‌ربط صورت نگرفت و برخورد‌های صورت‌گرفته نیز مقطعی بود و با گذر زمان به فراموشی سپرده شد.
وی با بیان این‌که قاچاق لوازم‌یدکی به تولیدکنندگان داخلی خسارت جدی وارد کرده است، ایجاد گروه نظارتی متشکل از سازمان استاندارد، تعزیرات، نماینده اصناف و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان را برای مدیریت بازار لوازم‌یدکی ضروری خواند. نجفی‌منش ضعف فرهنگی جامعه در خصوص اولویت‌دهی به کالا‌های خارجی را نیز از دلایل توسعه بازار قاچاق عنوان کرد و گفت: تصور اشتباهی در خصوص کیفیت بالای کالای خارجی شکل گرفته است و جامعه در بیشتر مواقع کالای خارجی و تقلبی را به نمونه‌های داخلی ترجیح می‌دهد و سخنان برخی از مدیران کشور مبنی‌بر کیفیت پایین قطعات و تقاضای واردات لوازم خارجی نیز این موضوع را تشدید می‌کند. رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان ادامه داد: بسیاری از تولیدکنندگان غیررسمی با استفاده از همین ضعف فرهنگی اقدام به تولید کالای بدون استاندارد با برچسب خارجی و تقلبی می‌کنند.

امیرحسین کاکایی، کارشناس صنعت خودرو هم در گفتگو با خبرنگار جام‌جم نبود نظارت بر صنف خدمات پس از فروش را عامل اصلی گسترش بازار قطعات غیراصلی و تقلبی خواند و گفت: نظارت برای ایجاد یک واحد تعمیر خودرو بسیار کمتر از راه‌اندازی یک سوپرمارکت است و در بسیاری از مواقع با ارائه یک مدرک نه‌چندان معتبر به واحد صنفی مربوط شاهد آغاز به کار یک واحد آپاراتی و تعمیرات خودرو هستیم. این نبود نظارت حتی صحت اطلاعات اعلام‌شده در خصوص قاچاق لوازم‌یدکی و کالا‌های تقلبی را زیر سوال خواهد برد. این کارشناس بازار خودرو ارائه ندادن ضمانت نسبت به قطعات یدکی خودرو را عامل افزایش تقاضا برای خرید قطعات از مراکز غیررسمی بیان کرد و ادامه داد: زمانی که تضمینی برای خرید لوازم‌یدکی صورت نمی‌گیرد، خریداران به سمت کالای ارزان‌تر سوق داده می‌شوند، ولی این اجناس هم با افزایش قیمت همراه شده است. وی بابیان این‌که شرکت‌های خدمات‌دهی در کشور از جریان رقابت با نمونه‌های خارجی بسیار عقب مانده‌اند، عنوان کرد: شرکت‌های خدمات پس از فروش خودروسازان نیز فقط تا زمان گارانتی خدمات‌دهی به صاحبان خودرو را ادامه می‌دهند و پس از آن کیفیت این خدمات نیز افت پیدا خواهد کرد که ایجاد یک سامانه الکترونیکی می‌تواند این مشکلات را مرتفع کند.

فربد زاوه، کارشناس خودرو در گفتگو با جام‌جم، کیفیت پایین لوازم‌یدکی داخلی را عامل افزایش کالای قاچاق و تقلبی در بازار خواند و گفت: کیفیت پایین خودرو‌های داخلی متأثر از کیفیت ضعیف قطعات تولید داخل است و این زنجیره باعث می‌شود مردم نسبت به خرید لوازم‌یدکی خارجی قاچاق تمایل داشته باشند. از سوی دیگر ممنوعیت واردات از سوی وزارت صمت باعث ایجاد بازار غیررسمی و ورود کالا‌های تقلبی و گران می‌شود، متأسفانه وزارت صمت دچار این اشتباه فکری شده که ممنوعیت واردات، باعث توقف تقاضای مردم برای لوازم‌یدکی خارجی خواهد شد. این وزارتخانه با اقدامات نمایشی، خود را پرچمدا‌ر مقابله با لوازم‌یدکی قاچاق معرفی کرده در حالی که مقصر اصلی ایجاد این بازار، وزارت صمت است. زاوه ادامه می‌دهد: نظارت بر واحد‌های تولید قطعات به دلیل بازار انحصاری امکان‌پذیر نیست، آیا می‌توان تمام واحد‌های تولیدی را به‌صورت کامل بازرسی کرد و کیفیت قطعات آن را به‌صورت لحظه‌ای بررسی کرد؟ پاسخ این سؤال خیر است. تا زمانی که بازار رقابتی و شفافیت مالی برای خرید و فروش قطعات شکل نگیرد، روند ورود این کالا‌های متفرقه به بازار کشور ادامه خواهد داشت. این طرح‌های ضربتی از سوی وزارت صمت نیز مانند اقدامات مشابه در سال‌های گذشته بی‌نتیجه خواهد ماند. وی با اشاره به شکل‌گیری بازار رقابتی در صنعت خودرو جهان عنوان کرد: به دلیل نبود انحصار، تولید یک خودرو با تأمین قطعات از سوی شرکت‌های متعددی صورت می‌گیرد و به‌دلیل نیاز سرمایه‌گذاری کلان یک‌شرکت نمی‌تواند تمام قطعات مورد نیاز را تأمین کند.

 

روح الله قیطاسی / روزنامه جام جم